ترکیه و یونان؛ تهدیدها و واکنش‌ها

‌ در هفته‌های اخیر، روابط ترکیه و یونان شاهد دور جدیدی از تنش‌ها بوده و رهبران هر دو کشور از ادبیات جنگ‌طلبانه‌ای استفاده کرده‌اند. اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، بارها از یونان انتقاد کرد و حتی احتمال یک حمله شبانه به یونان را منتفی ندانست و از رهبران این کشور خواست از تاریخ درس بگیرند. وزیر دفاع ترکیه حتی با سوارشدن بر یک فروند جنگنده اف-16 و پرواز بر فراز دریای اژه، تلاش کرد قدرت نیروی هوایی ترکیه را به یونان یادآوری کند. این اقدام وزیر دفاع ترکیه واکنشی به فعالیت سامانه‌های پدافند هوایی اس-300 یونان علیه پرواز جنگنده‌های این کشور در آسمان دریای اژه ارزیابی می‌شود. در پاسخ به این تهدیدات، «نیکوس دندیاس»، وزیر خارجه یونان نیز با ارسال نامه‌هایی به «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو، «جوزپ بورل» رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان‌ملل، ضمن درخواست کمک از آنان، بیشترین بهره‌برداری را از تهدیدات مقامات ترکیه برای مخدوش‌کردن چهره این کشور انجام داد. پیش‌بینی می‌شود در سفر نخست‌وزیر و وزیر خارجه یونان به نیویورک برای شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، طرف یونانی در دیدارهای دوجانبه با همتایان خود، قطعا دیدگاه‌ها و نگرانی‌های این کشور درباره تحولات شرق مدیترانه را با رهبران خارجی در میان خواهد گذاشت و تحریکات ترکیه را به‌عنوان اقدامات بی‌ثبات‌کننده در منطقه مطرح خواهد کرد. البته وزیر خارجه یونان در جدیدترین موضع‌گیری خود از وضعیتی که روابط دوجانبه یونان و ترکیه در آن قرار گرفته است، ابراز نگرانی کرده و مدعی شد ترکیه هرگز تاکنون مسئله حاکمیت یونان بر جزایر را مطرح نکرده بود. واکنش وسیع بین‌المللی در مقابل گزینه‌های ترکیه یک تحول مثبت است. با وجود فرصت‌های نامحدودی که به ترکیه دادیم، رفتار دولت آنکارا، روابط دوجانبه را به دام انداخته است. اوکتای، معاون رئیس‌جمهوری ترکیه، در واکنش به اظهارات میچوتاکیس در پاریس اظهار کرد: «می‌بینیم که میچوتاکیس می‌گوید «شب نیایید، روز بیایید»، اما نمی‌داند وقتی ترکیه واکنش قاطعانه خود را در اژه نشان داد، روز یونان تبدیل به شب خواهد شد. یونان روزانه در تلاش نقض حریم هوایی و آبی میهن ما‌ست و جزایر غیر‌نظامی را نظامی کرده است. به یونان که بی‌پروا عمل می‌کند، می‌گوییم حواستان را جمع کنید و ازمیر را فراموش نکنید. رئیس‌جمهور ترکیه به‌طور قاطعانه هشدار داد از نظامی‌سازی جزایر دست بردارید؛ چرا‌که ممکن است ناگهان شبی بیاییم. به این معنا که اگر کار لازم را انجام ندهند، ما کار لازم را انجام خواهیم داد». کورتولموس، معاون حزب عدالت و توسعه ترکیه نیز از تلاش قدرت‌های بزرگ برای محاصره ترکیه از طریق یونان سخن گفت و هشدار داد «ترکیه شوخی نمی‌کند، بلوف هم نمی‌زند. کشوری هستیم که از حقوق خود دفاع می‌کنیم. به یونان خویشتن‌داری، عقلانیت و متانت توصیه می‌کنیم. یونان نباید وارد بازی قدرت‌های بزرگ بشود. دو کشور اختلافاتی دارند که می‌توانند خودشان تک‌تک آنها را روی میز گذاشته و اراده کنند تا آنها حل‌وفصل شوند. از یونان می‌خواهیم فریب قدرت‌های خارجی را نخورده و بداند که آنها ناگهان به یونان علاقه پیدا نکرده‌اند بلکه می‌خواهند ترکیه را سرگرم کنند. ما احمق نیستیم که درک نکنیم راه‌اندازی این همه پایگاه نظامی در جزایر و آلکساندروپلیس چه اهدافی را دنبال می‌کند. احمد داوود‌اوغلو، رهبر «حزب آینده»، نخست‌وزیر (2014-2016) و وزیر خارجه پیشین ترکیه (2014-2019) به انتقاد از رئیس‌جمهور ترکیه و سخنان وی علیه یونان پرداخت. به اعتقاد او در‌‌حالی‌که اردوغان اظهاراتی را مانند یک شب ناگهان می‌آییم، بیان می‌کند، اما با دستیابی یونان به جنگنده‌های «اف- 35» تغییر موازنه به نفع این کشور است. اردوغان با این لفاظی‌ها سعی می‌کند مردم را برای انتخابات تحت تأثیر قرار دهد، اما ترکیه درحال از‌دست‌دادن موقعیت‌های مهم است. توازن هوایی بین ترکیه و یونان به‌طور جدی به هم خورده است. یونان جنگنده اف- 35 دریافت می‌کند و در مدت کوتاهی نیروهای خود را با این جنگنده تقویت می‌کند اما دستان ترکیه خالی است. جنگنده‌های اف- 35 یونان می‌توانند از آتن بلند شوند، به هر نقطه از ترکیه بیایند و برگردند و ما متوجه نخواهیم شد. بدون شک در میان کشورهای حوزه بالکان، یونان جایگاه مهمی در سیاست خارجی ترکیه دارد. دو کشور دارای اختلافات دیرینه تاریخی، سیاسی، اقتصادی و نظامی به‌ویژه در زمینه «وجود اقلیت‌های قومی و نژادی»، «آب‌های سرزمینی در دریای اژه»، «حق حاکمیت بر قلات قاره و بهره‌برداری از منابع کف دریا و زیر کف دریا»، «حاکمیت هوایی در دریای اژه»، «جزایر دریای اژه و نظامی‌کردن آنها» و درنهایت «اشغال قبرس شمالی توسط نظامیان ترکیه» بوده و برای حل اختلاف‌های خود راه دشواری را پیش‌روی خود دارند.