حزب‌الله، جنبش شناخته‌شده

‌ جنبش حزب‌الله در تابستان 2022 چهلمین سالگرد خود را جشن گرفت. اولین منشور آن در فوریه سال 1985 منتشر شد. رهبر جنبش، سید حسن نصرالله تمایل داشت این سالگرد را برای حامیان خود به جشنی تبدیل کند که فرصتی برای یادآوری ارجاعات مهم تاریخی در مبارزات حزب‌الله علیه اسرائیل باشد، مانند تابستان 1982 و مهم‌تر از آن جنگ ژوئیه 2006 که در 14 اوت با پیروزی این جنبش به پایان رسید.

40 سال پس از تأسیس حزب‌الله در پی تهاجم اسرائیل به لبنان، وضعیت جنبش به‌طور قابل توجهی تغییر کرده است و از یک گروه متفرقه به بهترین سازمان خاورمیانه با ساختاری مستحکم و نیروی ضربت قادر به شرکت در درگیری‌های منطقه‌ای تبدیل شده است. هم‌اکنون جنبش در حدود 80 هزار مبارز آموزش‌دیده و همچنین موشک‌های هدایت‌شونده دقیق و پهپادهای پیشرفته برای حملات هدفمند یا دیده‌بانی در اختیار دارد. دلیل اصلی وجود جنبش جنگ‌های چریکی علیه اسرائیل است که در نهایت در ماه می 2000 منجر به خروج نیروهای اسرائیلی از جنوب لبنان (بدون امضای معاهده صلح مشابه توافق‌نامه کمپ‌دیوید) شد و این مهم به مشروعیت و کسب احترام برای جنبش در سراسر جهان منتهی شد.

مسلما این گروه به عنوان یک جنبش مبارزات مسلحانه به‌تدریج به یک حزب سیاسی تبدیل شده است که بنیاد و منابع لجستیکی خود را مدیون ایران است و در نتیجه گسترش‌دهنده نفوذ ایران در خاورماینه نیز هست. درواقع دگرگونی‌های حزب‌الله از ابتدای دهه 1990، تحولات راهبردی جمهوری اسلامی در سیاست خارجی را از نزدیک دنبال می‌کند.

حزب‌الله با شرکت در اولین انتخابات قانون‌گذاری خود در سال 1992، توانایی سریع خود را برای انطباق با تحولات نشان داد. حزب‌الله که به‌تازگی به خاطر تعهدش مبنی بر مبارزه علیه اسرائیل بار دیگر مورد استقبال قرار گرفته است، از نقش یک ارگان مقاومتی فاصله گرفته تا به قدرتی بانفوذ هم در لبنان و هم در کشورهای همسایه تبدیل شود. از نظر افکار عمومی لبنان، حزب‌الله بخش جدایی‌ناپذیر از طبقه حاکم است که از سال 2019 مسئولیت اداره لبنان را بر عهده داشته است و به مقاومت در برابر اصلاحات سیستم متهم می‌شود.

مشارکت جنبش در جنگ داخلی سوریه در خارج از کشور نیز بسیار بحث‌برانگیز بوده است. از سال 2013، حزب‌الله برای مبارزه با گروه‌های مرتبط با القاعده و داعش و همچنین حمایت از بشار اسد در برابر مخالفان سوری، چندین هزار جنگجو به سوریه اعزام کرده است. البته مداخله در درگیری‌های کشور همسایه اساسا در سراسر جهان عرب به عنوان دلیل دیگری بر ماهیت فرقه‌ای جنبش تفسیر شده است.

مدت‌هاست که عده‌ای از خلع سلاح جنبش به منظور کاهش ظرفیت عملیاتی و نفوذ آن حمایت می‌کنند. با این حال، لبنانی‌ها همچنان در این موضوع اختلاف‌نظر دارند، زیرا وجود حزب‌الله به عنوان سنگری در برابر تجاوزگری اسرائیل و اثبات کارآمدی آن در این زمینه در موارد متعدد همچنان قابل توجه است. تابستان امسال، حزب‌الله به درستی نظام‌مندی واکنش‌های خود در صورت «تجاوز» اسرائیل را یادآور شد. در واقع، تنش‌ها با تل‌آویو بر سر بهره‌برداری از میادین گازی در یک منطقه مرزی دریایی مورد مناقشه، تشدید شده است. ارتش رژیم صهیونیستی در ابتدای ماه جولای سه هواپیمای بدون سرنشین حزب‌الله در حوالی سکوی گازی اسرائیل را که اخیرا در دریای مدیترانه نصب شده، سرنگون کرد. سید حسن نصرالله سپس هشدار داد که اسرائیل نمی‌تواند از ذخایر خود قبل از انعقاد توافق با لبنان بهره‌برداری کند.حزب الله به دلیل نزدیکی جغرافیایی و زرادخانه‌اش که در حدود 150هزار موشک تخمین زده می‌شود، هنوز از سوی نیروهای اسرائیلی یک تهدید بسیار جدی محسوب می‌شود؛ بنابراین شاید در صورت تمایل جنبش به تجدید حیات، بهتر باشد تا به ماهیت بنیادی خود بازگردد. اما مهم‌تر از هر چیز وضعیت دوسویه جنبش است که برای حزب‌الله بهترین تضمین برای تداوم و ماندگاری در قلب سیاست لبنان است.