التهاب در تنگه تایوان

تنش میان چین و ایالات متحده بر سر تایوان بالا گرفته و کمتر از دو روز پس از تماس تلفنی جو بایدن رئیس‌جمهور ایالات متحده و شی‌جین‌پینگ همتای چینی‌اش، ارتش پکن اعلام کرد مانوری یک‌روزه در تنگه تایوان برگزار و در آن از مهمات جنگی استفاده خواهد کرد و تردد در اطراف استان فوجیان ممنوع خواهد بود. شی در تماس تلفنی با بایدن با اشاره به چالش تایوان، هشدار داده بود که واشنگتن با آتش بازی نکند. این مانور نظامی واکنش چین به اعلام خبر سفر نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در روزهای آینده به تایوان ارزیابی شده است. پلوسی قرار است در سفر آسیایی خود به ژاپن، کره‌جنوبی، مالزی و سنگاپور برود که پس از هشدارهای چین، سفر احتمالی او به تایوان «در دست بررسی» اعلام شده است. چین از آمریکا خواسته تا تابع «اصل چین واحد» باشد و با صراحت تأکید کرد که «چین قاطعانه با استقلال تایوان و دخالت خارجی مخالف است». در مقابل رئیس‌جمهور آمریکا نیز تأکید کرده که سیاست‌های این کشور در قبال تایوان تغییری نکرده و «با تلاش‌های یک‌جانبه برای تغییر وضعیت یا تضعیف صلح و ثبات در تنگه تایوان مخالف است». نانسی پلوسی بلندپایه‌ترین مقام آمریکایی از سال ١٩٩٧ به این سو خواهد بود که به این جزیره مستقل سفر می‌کند. با این حال بایدن هفته پیش به خبرنگاران گفته بود مقامات نظامی آمریکا معتقدند سفر پلوسی به تایوان در این برهه زمانی «ایده خوبی نیست». اظهارات بایدن به‌طور یکسان باعث اعتراض قانون‌گذاران و کارشناسانی شد که معتقد بودند بایدن در تلاش برای کنترل سفر شخصی یکی از اعضای کنگره، از حدود قانونی رئیس‌جمهور و ارتش فراتر رفته است. آمریکا روابط دیپلماتیک رسمی با تایوان ندارد، اما طبق قوانین این کشور موظف است ابزار دفاعی را در اختیار این جزیره قرار دهد. در پی جنگ داخلی چین در سال ۱۹۴۹، حزب ناسیونالیست چین، «کومینتانگ»، سرزمین اصلی را به حزب کمونیست واگذار کرد و دولت جمهوری چین به ریاست «چیانگ کای شک» در جزیره تایوان مستقر شد و شهر تایپه را به عنوان پایتخت موقت دولت در تبعید این کشور برگزید. جمهوری خلق چین حکومت تایوان را غیرقانونی خوانده و خواهان بازگشت این سرزمین به خاک اصلی چین است. دولت آمریکا همچنین دکترین «ابهام استراتژیک» را حفظ می‌کند که در آن نه تأیید و نه رد خواهد کرد که آیا در صورت حمله چین از تایوان دفاع خواهد کرد. تنش‌های متعدد میان چین و ایالات متحده باعث شده روابط دو طرف به پایین‌ترین حد خود در دهه‌های اخیر سقوط کند. علی‌رغم کاهش تمایل حزب کمونیست چین برای مذاکره در مورد اکثر موضوعات مورد اختلاف، کاخ سفید اعلام کرد که باز‌نگه‌داشتن خطوط ارتباطی بین دو قدرت مهم است. جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید می‌گوید: «رئیس‌جمهور می‌خواهد اطمینان حاصل کند خطوط ارتباطی با رئیس‌جمهور شی همچنان باز است، زیرا آنها نیاز دارند. مسائلی وجود دارد که ما می‌توانیم در مورد آنها با چین همکاری کنیم و سپس مسائلی وجود دارد که درخصوص آنها به وضوح، اصطکاک و تنش وجود دارد. این یکی از مهم‌ترین روابط دوجانبه در جهان امروز است که پیامدهایی فراتر از هر دو کشور دارد. رئیس‌جمهور به وضوح این را درک می‌کند و ما به کار روی این رابطه ادامه خواهیم داد». ظاهرا شی از بایدن خواسته است تا وظیفه «دو قدرت بزرگ» را مدیریت امنیت جهانی بداند و از رئیس‌جمهور آمریکا خواسته است حزب کمونیست چین را از دریچه «رقابت استراتژیک» نبیند. با این حال، بایدن در حال حاضر نیاز دارد به وضعیت چین به‌عنوان یک قدرت رو به رشد توجه کافی داشته باشد و در عین حال باید رفتار خصمانه فزاینده رژیم چین را کاهش دهد. برای این منظور بود که گفت‌وگوی شی با بایدن به‌شدت بر تایوان متمرکز شد. شی به بایدن گفته است «بازی با آتش شما را به آتش خواهد کشید. امیدوارم ایالات متحده بتواند این را به وضوح ببیند» اما بازخوانی تماس منتشرشده توسط کاخ سفید این گفته‌ها را کم‌اهمیت جلوه داد و صرفا گفت که سیاست ایالات متحده در به رسمیت شناختن حزب کمونیست چین به عنوان تنها نهاد حاکم بر چین تغییر نکرده است. شی وعده داده است این جزیره را با سرزمین اصلی متحد کند و استفاده از زور را برای این کار رد نکرده است. به نوبه خود، کشور تایوان از سال ۱۹۴۹ خودگردان بوده است، هرگز تحت کنترل حزب کمونیست چین نبوده و دارای دموکراسی و اقتصادی پررونق بوده است. تنش‌ها بر سر موضوع تایوان در هفته گذشته و در میان گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، در حال برنامه‌ریزی برای دیدار شخصی از این کشور است، افزایش یافت. حزب کمونیست چین متعاقبا تهدید کرد در صورت انجام این سفر، «اقدامات قهرآمیز» علیه ایالات متحده و تایوان انجام خواهد داد. پس از این اظهارات، بایدن علنا گفت چنین سفری «ایده خوبی نیست» و اشاره کرد که ارتش مخالف آن است. نانسی پلوسی در واکنش به تهدید‌های چین گفت این دولت ممکن است باور داشته باشد که چین هواپیمای او را در صورت سفر به تایوان ساقط می‌کند. در ماه می‌ هم وزیر دفاع چین گفت که حزب کمونیست چین برای جلوگیری از به رسمیت شناختن استقلال عملی تایوان در سطح بین‌المللی، «در آغاز جنگ بدون توجه به هزینه‌ها تردید نخواهد کرد». آسوشیتدپرس به نقل از مقام‌های پنتاگون نوشته بود که ارتش طرح امنیتی ویژه‌ای برای مقابله با هر‌گونه «رویداد غیرمنتظره» در این سفر احتمالی آماده کرده است. چند مقام پنتاگون گفتند از بابت احتمال حمله چین به هواپیمای حامل نانسی پلوسی نگران نیستند، اما از بابت احتمال وقوع حوادث ناخواسته دیگری که ممکن است جان پلوسی را به خطر بیندازد، نگرانی دارند. پیش‌تر، روزنامه «ساوت چاینا مورنینگ پست» به نقل از یک گروه تحلیلی محلی گزارش داد که ناوگروه تهاجمی نیروی دریایی آمریکا در شرق آسیا به سمت تایوان در حال حرکت است. کارشناسان سیاسی پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به هشدارهای شدید پکن، احتمال لغو سفر پلوسی به تایوان زیاد است و در صورت انجام این سفر واشنگتن لازم است تا هزینه‌های آن را بپردازد و این هزینه‌ها می‌تواند منجر به بروز تنش در این منطقه از جهان هم‌زمان با درگیری‌ها در اوکراین باشد. طرح کمک نظامی به تایوان

در چنین شرایطی، جمهوری‌خواهان کنگره آمریکا برای ارائه لایحه‌ای اقدام کرده‌اند که یک برنامه کمک‌نظامی به صورت «قرض و اجاره» را برای تایوان به منظور مقابله با آنچه «ستیزه‌جویی روزافزون چین» خوانده می‌شود، در نظر می‌گیرد. این لایحه که ایده میشل استیل، نماینده جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان و سناتور مارشا بلک‌برن است، از یک برنامه در اوایل دهه ۱۹۴۰ الگوبرداری شده که به دولت ایالات متحده اجازه می‌داد تا متحدان اروپایی را بدون اینکه خودش مستقیما وارد جنگ جهانی دوم شود، تقویت کند. این دو سیاست‌مدار آمریکایی گفتند که حزب کمونیست چین همچنان به ارعاب و فشار بر متحد ما ادامه می‌دهد و ایالات متحده باید همواره طرف آزادی و دموکراسی باشد. این لایحه به رئیس‌جمهوری آمریکا اجازه می‌دهد تا سلاح و تجهیزات نظامی را به تایوان قرض یا اجاره دهد. در عوض، دولت تایوان موظف است هزینه «بازگرداندن یا جایگزینی» سلاح‌های قرض‌گرفته را در یک بازه زمانی ۱۲ساله بازپرداخت کند. این لایحه تصریح می‌کند که کاخ سفید می‌تواند در صورت لزوم درباره مبلغ بازپرداخت دوباره مذاکره کند. سناتور بلک‌برن گفت‌: تایوان بزرگ‌ترین شریک ما در منطقه هند – اقیانوسیه است و تداوم حق حاکمیت آنها برای به چالش کشیدن «محور جدید شرارت» حیاتی است. تایوان باید بداند ایالات متحده از آنها با تجهیزات دفاعی از‌جمله تسلیحات و ادوات، صرف‌نظر از آنچه حزب کمونیست چین می‌گوید، حمایت خواهد کرد.