سخنی با مسئولان

استاد محمدرضا ستاره یکی از دانشمندان برتر فیزیک نظری درگذشت. دکتر ستاره که یکی از شاخص‌ترین استادان فیزیک کشور بود، درحالی‌که دوران پختگی علمی خود را تجربه می‌کرد و مقالات علمی فراوانی در مهم‌ترین مجلات علمی بین‌المللی فیزیک منتشر کرده بود، بر اثر حادثه تصادف در جاده دیوان‌دره به بیجار گروس مجروح و به بیمارستان‌های بیجار و سپس سنندج منتقل و درنهایت به بیمارستان امام خمینی تهران اعزام شد. حین تصادف سنگین با خودرویی که از مسیر خود منحرف شده بود، کیسه هوای خودروی دکتر ستاره باز شده و در نتیجه تنها پاها و سمت چپ بدن دکتر ستاره به‌شدت دچار شکستگی می‌شود و آسیبی به سر، مغز، قلب و دیگر اعضای حیاتی بدن وی وارد نمی‌شود. در دوره درمان 9 عمل جراحی روی پاها و دست وی صورت می‌گیرد و پس از 40 روز بستری‌بودن در نتیجه عفونت جان به جان‌آفرین تسلیم می‌کند.

1- درباره دکتر محمدرضا ستاره همین توصیف کافی است که استیون هاوکینگ یکی از برجسته‌ترین استادان کیهان‌شناس و دانشمندان نامدار سده معاصر در حوزه فیزیک نظری و نظریه‌پرداز سیاهچاله‌ها چند نوبت به مقالات ستاره ارجاع داده بود. جالب آنکه در آخرین مقالات که چند ماه پس از مرگ هاوکینگ در دسامبر 2018 یعنی حدود 9 ماه پس از مرگ وی منتشر شد، حاوی ارجاعی به دکتر ستاره بود. همین ارجاع کافی است تا اشاره شود جایگاه ستاره در میان دانشمندان فیزیک نظری جهانی جایگاه قابل احترام و برجسته‌ای بود و در کشور، دکتر ستاره یکی از دانشمندان برجسته و کم‌مانند به شمار می‌رفت. پیش از آن هاوکینگ در مقالات دیگری نیز به ستاره ارجاع داده بود. ستاره در سال 1352 در خانواده‌ای از اقشار زحمتکش ایرانی در محله حاشیه‌ای بیجار گروس یعنی محله ریگ‌سیاه متولد شد. از دوره دبیرستان در بیجار علاقه و استعداد وی به فیزیک نمایان شد. نشانه آن را می‌توان در نامه‌ای که در سال یازدهم دبیرستان به مجله دانشمند در سال 1367 نوشته است، دریافت. وی پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه شریف با عشق و علاقه شگرفی که به گروس یعنی محل تولد خود و نیز علاقه شدیدی که به والدین به ویژه مادر زحمتکش خود داشت، به استان کردستان بازگشت و در دانشگاه کردستان به تدریس و تحقیق پرداخت. در دوره استادی در دانشگاه‌های استان‌های مجاور نیز به تدریس پرداخت و سپس به ریاست دانشکده مهندسی در حال تأسیس بیجار گروس روی آورد. نفر اول جشنواره جوان خوارزمی در سال 1380، نفر سوم جشنواره بین‌المللی خوارزمی در سال 1383 در پژوهش‌های بنیادی، دارای رتبه اول پژوهشگران برتر کشور در علوم پایه در سال 1388 و نگارش مقاله با بیشترین ارجاع در مجلات علمی رشته فیزیک در سال 1387 بودند و مدال نقره اینشتین از طرف یونسکو و عنوان دانشمند برتر جهان اسلام را کسب کرده و همچنین دارای شاخص هرش ۵۲ بودند و مقالات وی بیش از 11 هزار ارجاع دریافت کرده‌اند که از این نظر در بین فیزیک‌دانان ایرانی جایگاه رفیعی داشته و دارد. از جمله افتخارات دکتر ستاره انتخاب به عنوان دو درصد دانشمند برتر جهان طبق ارزیابی دانشگاه استنفورد، دانشمند برتر جهان اسلام، پژوهشگر برتر کشوری و عضو فدراسیون سرآمدان علمی ایران بود. همین افتخارات کافی است تا اهمیت چنین دانشمندی برای آموزش عالی و توسعه علم پایه‌ای و زیربنایی فیزیک کشور روشن و مشخص شود. انتشار مقالات مشترک با مهم‌ترین فیزیک‌دانان جهان و نیز انتشار مقالات در معتبرترین مجلات علمی فیزیک در سطح بین‌المللی از شاخصه‌های مهم ستاره محسوب می‌شود.

2- حفظ جان و مراقبت دائمی از چنین دانشمندی ضرورتی انکارناپذیر است. درحالی‌که متأسفانه در سال‌های اخیر دکتر ستاره بدون راننده مجرب و باتجربه و با خودروی غیرایمن شخصی و با خستگی ناشی از کار علمی و پژوهشی و تدریس و سپس جابه‌جایی بین سنندج و بیجار دائم در تردد بود. آیا برای مسئولان دانشگاه کردستان میسر نبود برای حفظ سلامتی و جان چنین دانشمندی راننده مجرب و خودروی ایمن معین کنند؟ آیا خودروهای ایمن دستگاه‌های دولتی تنها برای استفاده رؤسای اداری است یا دانشمندان پرافتخار کشوری نیز باید از این مراقبت‌ها و امکانات برخوردار شوند؟ دکتر ستاره افزون بر تدریس در دانشگاه کردستان در سنندج، به بیجار نیز تردد می‌کرد. حتی با فرض اصرار دکتر ستاره برای حضور در بیجار آیا دانشگاه نمی‌توانست در این باره تدبیری بیندیشید تا مراقبت بیشتری از جان ستاره به عمل آید؟

3- جاده‌های استان کردستان و بالاخص شهرستان بیجار از استانداردهای لازم ایمنی برخوردار نیستند. کمترین میزان آزادراهی و بزرگراهی از جمله معرف‌های این جاده‌هاست. در مسیر دیواندره به بیجار تاکنون فاجعه‌های زیادی بر اثر تصادف بروز کرده است. کشته‌شدن تعدادی از متخصصان موشکی در سال قبل نیز نمونه دیگری از این دست از حوادث است! افزون بر غیراستانداردبودن جاده تعداد کم نیروی پلیس راه نیز بعدی دیگر از این وضعیت است. برای خروج از وضعیت ناایمن جاده‌های استان و بیجار در سال‌های گذشته تدابیری اندیشیده شده، اما وضعیت اقتصادی مانع از سرعت در عمل است. گروهی از شهروندان گروسی وضعیت بد جاده‌های این شهر را به بی‌توجهی مسئولان استانی نسبت می‌دهند که در سده گذشته به اندازه حق شهرستان به این منطقه توجه نکرده‌اند! در این باره جداگانه باید نوشت.

4- دکتر ستاره پس از تصادف به سنندج و با نظر دانشگاه علوم پزشکی کردستان به بیمارستان امام خمینی تهران اعزام می‌شوند. آیا برای انتخاب بیمارستان در تهران هماهنگی لازم صورت گرفته بود؟ آیا مسئولان تدارک لازم برای مراقبت بیشتر از دکتر ستاره در تهران را فراهم کرده بودند؟ به روایت خانواده، دکتر ستاره پس از اعزام به تهران ابتدا در اتاقی بستری می‌شود که در آن 12 بیمار مستقر هستند. پس از حضور نماینده شهرستان گروس و مشاهده این وضعیت و پیگیری وی، دکتر ستاره به وی‌آی‌پی منتقل می‌شود که کمتر از چند روز در این اتاق بستری بوده و عفونت موجب جابه‌جایی وی به مراقبت‌های ویژه می‌شود. آیا اگر شرایط مراقبت بهتری برای دکتر ستاره مهیا بود، دچار عفونت در بیمارستان می‌شد؟ آیا مسئولان درمانی بیمارستان به سرعت متوجه عفونت ستاره شدند؟ آیا برای درمان عفونت اقدام فوری و دقیق و مؤثری به عمل آمد؟ پیشنهاد می‌شود در‌این‌باره نهادهای ذی‌ربط حقوقی با پیگیری‌های خود ارزیابی دقیقی از روند اقدامات درمانی به عمل آورند تا مشخص شود آیا تعلل یا خطایی صورت گرفته یا خیر؟

5- پیشنهاد می‌شود در سطح دانشگاه کردستان بنیادی پژوهشی با نام بنیاد دکتر ستاره با تمرکز بر حوزه فعالیت‌های این دانشمند تأسیس شود. همچنین شورای شهر و شهرداری سنندج و نیز مسئولان بیجار گروس یکی از خیابان‌های اصلی این دو شهر را به نام دانشمند فقید دکتر ستاره نام‌گذاری کنند. پیش از این در بیجار گروس با وجود درخواست دانش‌آموختگان، نخبگان و شهروندان برای نام‌گذاری خیابانی به نام دبیر خوش‌نام بیجاری یعنی شادروان جمال عمورضایی که شاگردان نخبه‌ای همچون دکتر ستاره را پرورش داده بود، اقدامی صورت نگرفت. امید است شواری شهر و شهرداری با تغییر روش خود با نام‌گذاری خیابانی به نام دکتر ستاره این کم‌کاری را جبران کند.