آیا از خواب غفلت بیدار میشویم؟!
محمد درويش
یک گزارش معتبر بینالمللی که هفته گذشته در مجمع جهانی اقتصاد داوس ارائه شد، میگوید: در حالی که میزان مصرف کالا از سوی بشر از مرز باورنکردنی سالانه صد میلیارد تُن هم عبور کرده است، اما مقدار بازیافت کالا به نسبت کاهش یافته است. این در حالی است که شتاب استخراج ناپایدار سوختهای فسیلی، فلزات، مصالح ساختمانی و درختان آشکارا سبب کاهش تابآوری و افزایش تخریب بومسازگانهای خشکی/دریایی در سراسر کره زمین شده و بر شدت جهانگرمایی افزوده است. نگارندگان گزارش هشدار میدهند: رفتار آدمی با منابع طبیعی دنیا به نحوی است که انگار آنها بیپایان هستند؛ رخدادی که جهان را بهسوی فاجعه سوق میدهد. درواقع میزان مصرف از سال ۱۹۷۰ چهار برابر شده، در حالی که در این مدت جمعیت دنیا فقط دو برابر افرایش یافته است. در طول دو سال گذشته مقدار مصرف هشت درصد افزایش پیدا کرده، اما بازمصرف از ۹٬۱ درصد فقط به ۸٬۶ درصد رسیده است. گزارش نامبرده از سوی اندیشکده Circle Economy تهیه شده است. این گزارش نشان میدهد در حد متوسط، هر نفر از جمعیت کره زمین سالانه بیش از ۱۳ تن مواد گوناگون مصرف میکند، اما این گزارش همچنین به این نتیجه رسیده است كه برخی ملتها گامهایی در مسیر اقتصاد چرخشی بر مبنای بازچرخانی انرژی برمیدارند و میکوشند میزان پسماند و آلودگی را به صفر نزدیک کنند. هارالد فریدل، مدیر اجرائی اندیشکده نامبرده، میگوید: «اگر ما با منابع جهانی همچنان طوری رفتار کنیم که انگار آنها پایانناپذیرند، خطر یک فاجعه را به وجود میآوریم. دولتها باید فورا اقداماتی برای اقتصاد چرخشی اتخاذ کنند؛ اگر ما واقعا میخواهیم برای نزدیک به ۱۰ میلیارد نفر در نیمه این قرن زندگی با کیفیت بالا و بدون بیثباتی در روندهای مهم سیاره ایجاد کنیم». مارک دِویت، نگارنده اصلی گزارش، میگوید: «ما هنوز به افزایش جمعیت و رشد رفاه خود با کسب مواد خام دامن میزنیم. ما نمیتوانیم به این کار تا ابد ادامه دهیم؛ از اشتهای ما برای تاراج مواد خام باید جلوگیری شود». در این گزارش آمده است ۱۰۰٬۶ میلیارد تن کالا در سال ۲۰۱۷ مصرف شده؛ آخرین سالی که از آن دادهها در دسترس هستند. نیمی از کل این مواد ماسه، خاک رس، سنگریزه و سیمان برای ساختمانسازی و بههمراه آنها دیگر مواد معدنی برای تولید کود بوده است. زغالسنگ، نفت و گاز ۱۵ درصد و سنگهای معدنی ۱۰ درصد را شامل میشوند. یکچهارم باقیمانده از مواد گیاهی و چوبی است که از آنها بهعنوان خوراک و سوخت استفاده میشود. سهم عمده این مواد- ۴۰ درصد- به خانهسازی تعلق گرفته است. دیگر موارد اصلی شامل خوراک، حمل و نقل، بهداشت، ارتباطات و کالاهای مصرفی مانند پوشاک و مبلمان میشوند. تقریبا یکسوم از مواد مصرفی سالانه مانند ساختمانها و وسایل حمل و نقل پس از یک سال هنوز مورد مصرف باقی میمانند. اما ۱۵ درصد از آنها به شکل گازهای گلخانهای به جو زمین انتشار پیدا میکنند و نزدیک به یکچهارم از آنها مانند پلاستیک در محیطزیست ( آبراهها و اقیانوسها) دور انداخته میشوند. یکسوم از مواد نیز بهعنوان پسماند بهطور عمده به محل دفن زباله یا دفن مواد زائد از معدنکاوی انتقال پیدا میکنند و فقط ۸٬۶ درصد بازیافت میشوند. به گفته کارولینا اشمیت، وزیر محیط زیست شیلی «این گزارش زنگ خطری برای همه دولتهاست، ما نیاز داریم برای تغییر سریع به اقتصاد چرخشی همه سیاستها و تمهیدات لازم را به کار بگیریم. کریستین کلوز، از صندوق حیاتوحش جهانی، میگوید: «اقتصاد چرخشی چارچوبی برای کاهش تأثیر (فعالیتهای) ما، پشتیبانی از اکوسیستمها و زندگی در میان منابع سیاره است». این گزارش گفته است بازیافت میتواند اقتصاد را رقابتیتر کند، به شرایط زندگی بهبودی ببخشد و به رسیدن به اهداف انتشار گازها کمک کرده و از جنگلزدایی جلوگیری کند. همچنین در این گزارش آمده است ۱۳ کشور اروپایی از جمله فرانسه، آلمان و اسپانیا نقشه اقتصاد چرخشی را تصویب کردهاند و کلمبیا نخستین کشور آمریکای لاتین است که در سال ۲۰۱۹ به سیاست مشابهی اقدام کرده است. بنا بر این گزارش، ممنوعیت ورود زباله به چین موجب تشویق بازیافت محلی شده است.
همچنین بهکارگیری استراتژیهای اقتصاد چرخشی سبب شده است در کشورهایی مانند استرالیا که پیشتر زبالههای خود را به چین صادر میکردند، تحولاتی مثبت رخ دهد. یانِژ پوتوچنیک، کمیسر محیط زیست سابق اروپا و رئیس هیئتمدیره بینالمللی برنامه محیط زیست سازمان ملل، میگوید: همانطور که برنامه خودروهای اشتراکی نشان میدهند، دنیا باید بیاموزد با مواد کمتر، بیشتر کار و تقسیمکردن را جایگزین مالکیت کند.
یک گزارش معتبر بینالمللی که هفته گذشته در مجمع جهانی اقتصاد داوس ارائه شد، میگوید: در حالی که میزان مصرف کالا از سوی بشر از مرز باورنکردنی سالانه صد میلیارد تُن هم عبور کرده است، اما مقدار بازیافت کالا به نسبت کاهش یافته است. این در حالی است که شتاب استخراج ناپایدار سوختهای فسیلی، فلزات، مصالح ساختمانی و درختان آشکارا سبب کاهش تابآوری و افزایش تخریب بومسازگانهای خشکی/دریایی در سراسر کره زمین شده و بر شدت جهانگرمایی افزوده است. نگارندگان گزارش هشدار میدهند: رفتار آدمی با منابع طبیعی دنیا به نحوی است که انگار آنها بیپایان هستند؛ رخدادی که جهان را بهسوی فاجعه سوق میدهد. درواقع میزان مصرف از سال ۱۹۷۰ چهار برابر شده، در حالی که در این مدت جمعیت دنیا فقط دو برابر افرایش یافته است. در طول دو سال گذشته مقدار مصرف هشت درصد افزایش پیدا کرده، اما بازمصرف از ۹٬۱ درصد فقط به ۸٬۶ درصد رسیده است. گزارش نامبرده از سوی اندیشکده Circle Economy تهیه شده است. این گزارش نشان میدهد در حد متوسط، هر نفر از جمعیت کره زمین سالانه بیش از ۱۳ تن مواد گوناگون مصرف میکند، اما این گزارش همچنین به این نتیجه رسیده است كه برخی ملتها گامهایی در مسیر اقتصاد چرخشی بر مبنای بازچرخانی انرژی برمیدارند و میکوشند میزان پسماند و آلودگی را به صفر نزدیک کنند. هارالد فریدل، مدیر اجرائی اندیشکده نامبرده، میگوید: «اگر ما با منابع جهانی همچنان طوری رفتار کنیم که انگار آنها پایانناپذیرند، خطر یک فاجعه را به وجود میآوریم. دولتها باید فورا اقداماتی برای اقتصاد چرخشی اتخاذ کنند؛ اگر ما واقعا میخواهیم برای نزدیک به ۱۰ میلیارد نفر در نیمه این قرن زندگی با کیفیت بالا و بدون بیثباتی در روندهای مهم سیاره ایجاد کنیم». مارک دِویت، نگارنده اصلی گزارش، میگوید: «ما هنوز به افزایش جمعیت و رشد رفاه خود با کسب مواد خام دامن میزنیم. ما نمیتوانیم به این کار تا ابد ادامه دهیم؛ از اشتهای ما برای تاراج مواد خام باید جلوگیری شود». در این گزارش آمده است ۱۰۰٬۶ میلیارد تن کالا در سال ۲۰۱۷ مصرف شده؛ آخرین سالی که از آن دادهها در دسترس هستند. نیمی از کل این مواد ماسه، خاک رس، سنگریزه و سیمان برای ساختمانسازی و بههمراه آنها دیگر مواد معدنی برای تولید کود بوده است. زغالسنگ، نفت و گاز ۱۵ درصد و سنگهای معدنی ۱۰ درصد را شامل میشوند. یکچهارم باقیمانده از مواد گیاهی و چوبی است که از آنها بهعنوان خوراک و سوخت استفاده میشود. سهم عمده این مواد- ۴۰ درصد- به خانهسازی تعلق گرفته است. دیگر موارد اصلی شامل خوراک، حمل و نقل، بهداشت، ارتباطات و کالاهای مصرفی مانند پوشاک و مبلمان میشوند. تقریبا یکسوم از مواد مصرفی سالانه مانند ساختمانها و وسایل حمل و نقل پس از یک سال هنوز مورد مصرف باقی میمانند. اما ۱۵ درصد از آنها به شکل گازهای گلخانهای به جو زمین انتشار پیدا میکنند و نزدیک به یکچهارم از آنها مانند پلاستیک در محیطزیست ( آبراهها و اقیانوسها) دور انداخته میشوند. یکسوم از مواد نیز بهعنوان پسماند بهطور عمده به محل دفن زباله یا دفن مواد زائد از معدنکاوی انتقال پیدا میکنند و فقط ۸٬۶ درصد بازیافت میشوند. به گفته کارولینا اشمیت، وزیر محیط زیست شیلی «این گزارش زنگ خطری برای همه دولتهاست، ما نیاز داریم برای تغییر سریع به اقتصاد چرخشی همه سیاستها و تمهیدات لازم را به کار بگیریم. کریستین کلوز، از صندوق حیاتوحش جهانی، میگوید: «اقتصاد چرخشی چارچوبی برای کاهش تأثیر (فعالیتهای) ما، پشتیبانی از اکوسیستمها و زندگی در میان منابع سیاره است». این گزارش گفته است بازیافت میتواند اقتصاد را رقابتیتر کند، به شرایط زندگی بهبودی ببخشد و به رسیدن به اهداف انتشار گازها کمک کرده و از جنگلزدایی جلوگیری کند. همچنین در این گزارش آمده است ۱۳ کشور اروپایی از جمله فرانسه، آلمان و اسپانیا نقشه اقتصاد چرخشی را تصویب کردهاند و کلمبیا نخستین کشور آمریکای لاتین است که در سال ۲۰۱۹ به سیاست مشابهی اقدام کرده است. بنا بر این گزارش، ممنوعیت ورود زباله به چین موجب تشویق بازیافت محلی شده است.
همچنین بهکارگیری استراتژیهای اقتصاد چرخشی سبب شده است در کشورهایی مانند استرالیا که پیشتر زبالههای خود را به چین صادر میکردند، تحولاتی مثبت رخ دهد. یانِژ پوتوچنیک، کمیسر محیط زیست سابق اروپا و رئیس هیئتمدیره بینالمللی برنامه محیط زیست سازمان ملل، میگوید: همانطور که برنامه خودروهای اشتراکی نشان میدهند، دنیا باید بیاموزد با مواد کمتر، بیشتر کار و تقسیمکردن را جایگزین مالکیت کند.