|

25 ماه مي روز جهانی آفریقا

مبارزه با فساد در اولويت

محمد‌حسن ایپکچي

کشورهای آفریقایی هر سال 25 ماه مي را در بزرگداشت اتفاق مهم چنین روزی در سال 1963‌ گرامی می‌دارند. در آن زمان سازمان وحدت آفریقا با حضور سران 33 کشور مستقل قاره در مقر اصلی خود در شهر آدیس‌آبابا تأسیس شد. تلاش‌های اولیه برای تأسیس این سازمان پنج سال زودتر و از 15 آوریل 1958 در نخستین کنگره در آکرای غنا صورت گرفت. در این کنگره، نمایندگانی از کشورهای غنا، لیبریا، مصر، اتیوپی، لیبی، مراکش، سودان، تونس و کامرون حضور داشتند. در این اجلاس بود که برای اولین بار در چنین روزی به مناسبت روز آزادی آفریقا ‌گرامی داشته شد؛ روزی که قاره آفریقا بتواند از هر ظلم، بی‌عدالتی و انواع گوناگون استعمار رهایی ‌یافته و آزادی لازم را در اختیار داشته باشد. برنامه رشد همه‌جانبه زندگی مردم آفریقا هدف بسیار مهم این اجلاس بود. در‌این‌میان غنا سردمدار و الگوی رسالت آزادی کشورهای آفریقایی از استعمار غربی به شمار می‌رود. شخصیت‌های سیاسی مانند قوام نکرومه از غنا، سکوتوره از گینه، نایرره از تانزانیا و کواندا از کشور زامبیا نخستین رهبرانی بودند که چنین ساختاری را شکل دادند؛ سازمانی که بعدها نام خود را به اتحادیه آفریقا تغییر داد. 25 می‌ سال جاری با شعار «پیروزی در مبارزه با فساد، مسیر پایدار پیشرفت آفریقا» در کشورهای آفریقایی ‌گرامی داشته شد. با وجود تلاش دولت‌ها و مردم آفریقا، انتخاب شعار امسال به دلیل افزایش نرخ فساد در بیشتر مناطق قاره انتخاب شد. ضعف مدیریت‌ها، ضعف و ناتوانی لازم در برخی قدرت‌های منطقه، فقدان ساختار آموزشی، بی‌کاری، رشد جمعیت، ناامنی، بی‌ثباتی سیاسی، فقر امکانات درمانی، خشک‌سالی، قحطی، تبعیض درآمد، اختلاف شدید طبقاتی و... همه گونه‌هایی از فساد را در این سرزمین پهناور نشان می‌دهند. در میان تمام چالش‌هایی که آفریقا با آن روبه‌روست، چه‌بسا بحران جوانان با توجه به فقر مالی خانواده‌ها که منجر به انواع انحرافات اجتماعی و سیاسی می‌شود، بیش از دیگر چالش‌های امروز آفریقا به نظر ‌آید. رشد فزاینده جمعیتی آفریقا تا سال 2050 افزایش جمعیتی برابر 42 میلیون را در هر سال برای آفریقا نشان می‌دهد. کل جمعیت قاره آفریقا تا آن زمان به دو برابر خواهد رسید و این در حالی است که نرخ رشد جمعیت در دیگر نقاط جهان روندي كاهشي دارد. ناامنی، بحران شهری، جرم‌های سایبری، فعالیت‌های تروریستی، پول‌شویی و حمایت از برنامه‌های تروریستی چالش‌های مهمی است که آفریقا با آنها روبه‌روست. برخی از اندیشمندان معتقدند که «در شرایطی که فساد، مهم‌ترین عامل فقر و محرومیت آفریقا به شمار می‌آید، عوامل فساد با قدرت سیاسی‌ای که در اختیار دارند، با خوش‌گذرانی از زندگی خود لذت می‌برند». گزارش‌هاي منتشر‌شده در سال 2015 نشان می‌دهد درحال‌حاضر 75 میلیون نفر از مردم این قاره مجبور به پرداخت رشوه برای رفاه زندگی خود بوده و نرخ فساد در حال افزایش است. از میان 28 کشور آفریقایی ‌بررسی‌شده 18 کشور هیچ‌گونه توفیقی در رهایی از فساد نداشته‌اند.

طبق گزارش اتحادیه آفریقا در سال 2002، فساد سالانه 150 میلیارد دلار هزینه برای آفریقا دارد. هم‌زمان کشورهای خارجی رقمی برابر 22.5 میلیون دلار به آفریقا کمک مالی داشته‌اند. در چنين شرايطي، اتحادیه آفریقا طرح کلانی را برای انتقال سیاسی و اجتماعی قاره در چشم‌انداز خود تا سال 2063 تدوین كرده است. برخی چالش‌های آفریقا در مسیر آزادی و رهایی از استعمار در حوزه بین‌المللی و بخشی در سطح منطقه‌ای و برخی نیز مربوط به مشکلات داخلی کشورهاست. چالش آفریقا با مشکلات داخلی خود و نوع رفتار دولت‌ها و مردم کشورهای این قاره با این‌گونه موانع توسعه، یکی از عمده مباحثی است که بسیاری از علل بحران‌ها را درونی و نه خارج از مرزهای آفریقا می‌داند. بر مبنای این نگرش نمی‌توان همه مشکلاتی را که آفریقا با آن مواجه است، بر گردن استعمار انداخت؛ البته هرچند تأثیرات ظلم کشورهای استعماری غرب در آفریقا نقش مهمی داشته؛ اما یکی از روش‌های اساسی برون‌رفت این قاره از چالش‌ها، سرمایه‌گذاری واقعی روی باورهای دیرینه فرهنگی مردم خود، اعتماد‌به‌نفس و خوداتکایی و وحدت یکپارچه دولت و ملت آفریقایی است. اگر روزگاری استعمار بیش از صد میلیون برده آفریقایی را به مدت چهار قرن آواره کرد؛ اما بیداری آفریقا در دوران مبارزات رهایی‌بخش و کسب استقلال سیاسی توانست مسیری را طی کند که امروز می‌توان موفقیت‌های بزرگ‌ دولت‌ها و ملت‌های قاره را نیز در کنار مشکلات نظاره كرد. پس بايد گفت كه ادامه مبارزه قاره با فقر، توسعه‌نیافتگی و در نهایت تلاش برای بخش بزرگی از مسیر نجات در درون دولت‌ها و ملت‌های آفریقایی؛ و نه حوزه‌های بیرونی قرار دارد. سخت‌کوشی و تلاش مضاعف هریک از جوامع این قاره در برابر مشکلات داخلی خود می‌تواند بسیار راهگشا باشد. در بیش از نیم‌قرن فعالیت سازمان بین‌المللی گام‌های بسیاری براي بهبود شرایط سیاسی و اجتماعی آفریقا برداشته شده؛ اما اين قاره محتاج به قدم‌های فراتری است که باید به‌طور جدی به آن پرداخته شود.

کشورهای آفریقایی هر سال 25 ماه مي را در بزرگداشت اتفاق مهم چنین روزی در سال 1963‌ گرامی می‌دارند. در آن زمان سازمان وحدت آفریقا با حضور سران 33 کشور مستقل قاره در مقر اصلی خود در شهر آدیس‌آبابا تأسیس شد. تلاش‌های اولیه برای تأسیس این سازمان پنج سال زودتر و از 15 آوریل 1958 در نخستین کنگره در آکرای غنا صورت گرفت. در این کنگره، نمایندگانی از کشورهای غنا، لیبریا، مصر، اتیوپی، لیبی، مراکش، سودان، تونس و کامرون حضور داشتند. در این اجلاس بود که برای اولین بار در چنین روزی به مناسبت روز آزادی آفریقا ‌گرامی داشته شد؛ روزی که قاره آفریقا بتواند از هر ظلم، بی‌عدالتی و انواع گوناگون استعمار رهایی ‌یافته و آزادی لازم را در اختیار داشته باشد. برنامه رشد همه‌جانبه زندگی مردم آفریقا هدف بسیار مهم این اجلاس بود. در‌این‌میان غنا سردمدار و الگوی رسالت آزادی کشورهای آفریقایی از استعمار غربی به شمار می‌رود. شخصیت‌های سیاسی مانند قوام نکرومه از غنا، سکوتوره از گینه، نایرره از تانزانیا و کواندا از کشور زامبیا نخستین رهبرانی بودند که چنین ساختاری را شکل دادند؛ سازمانی که بعدها نام خود را به اتحادیه آفریقا تغییر داد. 25 می‌ سال جاری با شعار «پیروزی در مبارزه با فساد، مسیر پایدار پیشرفت آفریقا» در کشورهای آفریقایی ‌گرامی داشته شد. با وجود تلاش دولت‌ها و مردم آفریقا، انتخاب شعار امسال به دلیل افزایش نرخ فساد در بیشتر مناطق قاره انتخاب شد. ضعف مدیریت‌ها، ضعف و ناتوانی لازم در برخی قدرت‌های منطقه، فقدان ساختار آموزشی، بی‌کاری، رشد جمعیت، ناامنی، بی‌ثباتی سیاسی، فقر امکانات درمانی، خشک‌سالی، قحطی، تبعیض درآمد، اختلاف شدید طبقاتی و... همه گونه‌هایی از فساد را در این سرزمین پهناور نشان می‌دهند. در میان تمام چالش‌هایی که آفریقا با آن روبه‌روست، چه‌بسا بحران جوانان با توجه به فقر مالی خانواده‌ها که منجر به انواع انحرافات اجتماعی و سیاسی می‌شود، بیش از دیگر چالش‌های امروز آفریقا به نظر ‌آید. رشد فزاینده جمعیتی آفریقا تا سال 2050 افزایش جمعیتی برابر 42 میلیون را در هر سال برای آفریقا نشان می‌دهد. کل جمعیت قاره آفریقا تا آن زمان به دو برابر خواهد رسید و این در حالی است که نرخ رشد جمعیت در دیگر نقاط جهان روندي كاهشي دارد. ناامنی، بحران شهری، جرم‌های سایبری، فعالیت‌های تروریستی، پول‌شویی و حمایت از برنامه‌های تروریستی چالش‌های مهمی است که آفریقا با آنها روبه‌روست. برخی از اندیشمندان معتقدند که «در شرایطی که فساد، مهم‌ترین عامل فقر و محرومیت آفریقا به شمار می‌آید، عوامل فساد با قدرت سیاسی‌ای که در اختیار دارند، با خوش‌گذرانی از زندگی خود لذت می‌برند». گزارش‌هاي منتشر‌شده در سال 2015 نشان می‌دهد درحال‌حاضر 75 میلیون نفر از مردم این قاره مجبور به پرداخت رشوه برای رفاه زندگی خود بوده و نرخ فساد در حال افزایش است. از میان 28 کشور آفریقایی ‌بررسی‌شده 18 کشور هیچ‌گونه توفیقی در رهایی از فساد نداشته‌اند.

طبق گزارش اتحادیه آفریقا در سال 2002، فساد سالانه 150 میلیارد دلار هزینه برای آفریقا دارد. هم‌زمان کشورهای خارجی رقمی برابر 22.5 میلیون دلار به آفریقا کمک مالی داشته‌اند. در چنين شرايطي، اتحادیه آفریقا طرح کلانی را برای انتقال سیاسی و اجتماعی قاره در چشم‌انداز خود تا سال 2063 تدوین كرده است. برخی چالش‌های آفریقا در مسیر آزادی و رهایی از استعمار در حوزه بین‌المللی و بخشی در سطح منطقه‌ای و برخی نیز مربوط به مشکلات داخلی کشورهاست. چالش آفریقا با مشکلات داخلی خود و نوع رفتار دولت‌ها و مردم کشورهای این قاره با این‌گونه موانع توسعه، یکی از عمده مباحثی است که بسیاری از علل بحران‌ها را درونی و نه خارج از مرزهای آفریقا می‌داند. بر مبنای این نگرش نمی‌توان همه مشکلاتی را که آفریقا با آن مواجه است، بر گردن استعمار انداخت؛ البته هرچند تأثیرات ظلم کشورهای استعماری غرب در آفریقا نقش مهمی داشته؛ اما یکی از روش‌های اساسی برون‌رفت این قاره از چالش‌ها، سرمایه‌گذاری واقعی روی باورهای دیرینه فرهنگی مردم خود، اعتماد‌به‌نفس و خوداتکایی و وحدت یکپارچه دولت و ملت آفریقایی است. اگر روزگاری استعمار بیش از صد میلیون برده آفریقایی را به مدت چهار قرن آواره کرد؛ اما بیداری آفریقا در دوران مبارزات رهایی‌بخش و کسب استقلال سیاسی توانست مسیری را طی کند که امروز می‌توان موفقیت‌های بزرگ‌ دولت‌ها و ملت‌های قاره را نیز در کنار مشکلات نظاره كرد. پس بايد گفت كه ادامه مبارزه قاره با فقر، توسعه‌نیافتگی و در نهایت تلاش برای بخش بزرگی از مسیر نجات در درون دولت‌ها و ملت‌های آفریقایی؛ و نه حوزه‌های بیرونی قرار دارد. سخت‌کوشی و تلاش مضاعف هریک از جوامع این قاره در برابر مشکلات داخلی خود می‌تواند بسیار راهگشا باشد. در بیش از نیم‌قرن فعالیت سازمان بین‌المللی گام‌های بسیاری براي بهبود شرایط سیاسی و اجتماعی آفریقا برداشته شده؛ اما اين قاره محتاج به قدم‌های فراتری است که باید به‌طور جدی به آن پرداخته شود.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها