بازسازی شهری در تهران:
بازآفرینی فضا یا دام رانت و رشوه؟
تهران شهری است که بازسازی و نوسازی برای آن نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی است. هزاران هکتار بافت فرسوده، معابر باریک، محلههای قدیمی فاقد ایمنی و فشار جمعیتی، نیاز به نوسازی را به یک اولویت فوری تبدیل کرده است. وقتی در تهران کوچههای فرسوده جای خود را به گذرهای ایمنتر، ساختمانهای استاندارد و فضاهای عمومی قابل تنفس میدهند، کیفیت زندگی بالا میرود و گرههای ترافیکی و کالبدی کمی باز میشود.
به گزارش گروه رسانهای شرق،
ملیحه مقصودی-دکترای شهرسازی: تهران شهری است که بازسازی و نوسازی برای آن نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی است. هزاران هکتار بافت فرسوده، معابر باریک، محلههای قدیمی فاقد ایمنی و فشار جمعیتی، نیاز به نوسازی را به یک اولویت فوری تبدیل کرده است. وقتی در تهران کوچههای فرسوده جای خود را به گذرهای ایمنتر، ساختمانهای استاندارد و فضاهای عمومی قابل تنفس میدهند، کیفیت زندگی بالا میرود و گرههای ترافیکی و کالبدی کمی باز میشود. اما همین فرایند نجاتبخش، اگر در چارچوب درست مدیریت نشود، میتواند به یکی از بزرگترین کانونهای رانت، تخلف و ارتشا در پایتخت تبدیل شود. تهران به دلیل ارزش بالای زمین، مقررات پیچیده و سیستم گسترده صدور مجوز، بیش از هر شهر دیگری مستعد فساد در حوزه نوسازی است. از تغییر کاربری در مناطق مرکزی گرفته تا امتیازات ساختمانی در مناطق شمالی، هر تصمیم اداری قدرت ایجاد سودهای نجومی دارد و همین نقطه، جایی است که دام ارتشا شکل میگیرد. فساد در تهران فقط رشوهدادن برای یک امضا نیست؛ شبکهای است از واسطهها، گلوگاههای قانونی مبهم و امتیازاتی که در اختیار مدیران و کمیسیونها قرار دارد. همانطور که دکتر امیر منصوری، استاد معماری دانشگاه تهران، توضیح میدهد، بخش مهم فساد شهری در تهران محصول قوانین دوپهلو و اختیارات نامحدود است؛ قوانینی که به ظاهر قانونیاند اما در عمل فضای رانت را باز میکنند. تراکمفروشی که سالها تهران را دچار فربهی بیبرنامه کرده، نمونه بارز همین فساد «قانونمند» است؛ تصمیماتی که روی کاغذ قانونیاند، اما نتیجهشان سایهافکنی برجها بر محلات، بارگذاری نابجا روی زیرساختها و تشدید نابرابری شهری است. کمیسیون ماده ۱۰۰ نیز بهجای حفظ حقوق شهر، اغلب به ابزاری برای جریمهکردن تخلفات و ادامه ساختوساز سودآور تبدیل میشود؛ جایی که «تخلف» صرفا هزینهای است که سازنده میپردازد تا قانون را دور بزند. این ترکیب پیچیده باعث میشود بازسازی و نوسازی در تهران، اگر بدون شفافیت و نظارت انجام شود، نهتنها کالبد شهر، بلکه اعتماد مردم را هم تخریب کند. پروژههای نیمهتمام، کیفیت پایین ساختوساز، توزیع ناعادلانه منابع، و تبعیض میان مناطق، نتیجه همین چرخه معیوب است. تهران بیش از هر شهر دیگری نیازمند بازسازی است، اما نه به هر قیمتی. نوسازی در پایتخت باید با صراحت قانونی، پاسخگویی عمومی، دسترسی برابر شهروندان و حذف امضاهای طلایی همراه باشد. فقط در چنین مدلی است که بازسازی شهری در تهران میتواند بهجای ایجاد رانت، فرصت احیای بافتها، فضاهای عمومی و سرمایه اجتماعی پایتخت باشد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
