بهینهسازی؛ فراتر از آپاراتوس دولتی
نگاهى به اخبار اقتصادی این روزها نشان میدهد که کشور آرایش جدیدی برای مواجههای جدید با موضوع سوخت و انرژی گرفته است.
به گزارش گروه رسانهای شرق،
نگاهى به اخبار اقتصادی این روزها نشان میدهد که کشور آرایش جدیدی برای مواجههای جدید با موضوع سوخت و انرژی گرفته است.
سازمان بهینهسازی انرژی در موجودیتی نوین احیا و رئیس جدیدی برای آن انتخاب شده است. اولین همایش پیشگیری و مقابله با قاچاق فرآوردههای نفتی در سطح ملی برگزار شده و تغییراتی هم در قیمت سوخت مایع در دست اقدام است. همچنین اولین محموله بنزین سوپر در بورس انرژی کشف قیمت شد. به طور کلی اگر ادعا شود که وضعیت کنونی مصرف انرژی یکی از سه چالش عمده تهدیدکننده کشور است، سخنی به گزاف نیست. منظور از انرژی میتواند هم آب و برق باشد و هم انواع سوخت مایع و گاز طبیعی.
تاکنون هیچ دولتی یارای تغییر در وضعیت را نداشته و معدود کوششها منجر به آسیبها و ناملایمات دردناک اجتماعی شده است.
در مورد بنزین و گازوئیل اوضاع به صورت عجیبی در حیطه مسائل امنیتی فرو رفته است. اما در مورد بنزین چرا این وضعیت تاکنون تحمل میشده است؟ دو دلیل میتوان سراغ گرفت:
ابتدا اینکه مصرفکننده بیپناه ایرانی هرگز چارهای جز انتخاب محصولات پرمصرف تولیدکنندههای داخلی نداشته است. دولت نمیتوانسته هم بنزین را گران کند و هم ماشین پرمصرف را اجبار کند.
دلیل دوم اینکه دولت منابع لازم برای پرکردن شکاف قیمتی را به هر ترفندی که توانسته تأمین کرده است.
اما اکنون اوضاع تغییر کرده است. دولت پولی برای این کار در بساط ندارد و استمرار وضعیت فعلی در شرایط کنونی مقدور نیست. همین الان کسری بنزین معادل تولید یکی از پالایشگاههای کشور است. این یعنی برای سربهسرشدن میزان تولید و مصرف بنزین باید امسال یک پالایشگاه در حد و اندازه پالایشگاه آبادان وارد مدار شود. اما این فقط امسال است و سال آینده نیز مجددا لازم است پالایشگاه دیگری در همان اندازه آغاز به کار کند. پلیس در همایش ملی پیشگیری و مقابله با قاچاق فرآورده اعلام کرد که سالانه حدود 5.2 میلیارد دلار از منابع سوخت مایع کشور قاچاق میشود که چیزی حدود ۲۱ میلیون لیتر در روز است. رقم وزارت نفت هم به همین میزان بود (۲۰ میلیون لیتر). این قاچاق همان چیزی است که موجب تحمیل «واردات» شده است. در مجموع به نظر میرسد سمتوسویی که حاکمیت انتخاب کرده کاملا درست است. از یک سو بخش عرضه و از سوی دیگر بخش تقاضا را هدف گرفته است. در بخش تقاضا محوریت با بهینهسازی مصرف است اما این بهینهسازی تاکنون یک کنش تشریفاتی بوده است. مثلا اینکه متولی مشخصی نداشت و بخشهایی در دو وزارتخانه تولید انرژی (یعنی نفت و نیرو) مسئول رسیدگی به بهینهسازی بودند که البته به نتیجه نرسیدند؛ چراکه این دو وزارتخانه ماهیتا دغدغه مصرف نداشتند، موضوع کاری آنها ناظر بر تولید انرژی است و نه مصرف آن. به هر حال اکنون تعیین متولی در قالب یک سازمان جدید را باید به فال نیک گرفت. رئیسجمهور گفته برنامه و تعهد و تخصص شخص مذکور از بقیه بهتر بود. ما اطلاعی از نام گزینهها و برنامه آنها نداریم حتی برنامه رئیس جدید نیز اعلام نشده تا در معرض قضاوتهای کارشناسی قرار گیرد. دلیلش احتمالا ناظر بر همان وجه امنیتی ماجراست. لویی آلتوسر هنگام اشاره به دولت از واژه «آپاراتوس» استفاده میکند که به معنای «دمودستگاه دولتی» است. قطعا در ایران پیشبرد برنامههای بهینهسازی اساسا خارج از توان این یا آن آپاراتوس دولتی است. به یک اعتبار اکنون باید اظهار داشت که بهینهسازی و هر تغییر عمده دیگر در حوزه انرژی را باید یک پروژه فرادولتی محسوب کرد.
از سوی دیگر نباید سطح انتظارات را زیاده از حد بالا برد.
اقدامات حوزه بهینهسازی عمدتا از جنس بلندمدت هستند و لذا پیگیری آنها را نباید از یک دولت خاص انتظار داشت؛ چراکه دولتها میخواهند تصمیمهایی اتخاذ کنند که نتایج آن در همان دوره تصدی قابل برداشت باشد. به طور کاملا مشخص اگر تغییرات اساسی در عرصههایی همچون صنعت خودروسازی و نظایر آن صورت نگیرد چهبسا پروژهها و طرحهای بهینهسازی نیز بینتیجه خواهد ماند. به همین خاطر است که پیگیری و تصمیمسازی آن باید از سوی مراجع فرادولتی باشد. اگر دولت یا آن مراجع فرادولتی برنامه یا طرح یا پروژه یا ایده یا هرچیز دیگری را در دستور کار دارد، باید صادقانه با جامعه در میان بگذارند. مردم به صداقت پزشکیان باور دارند و این بزرگترین سرمایهای است که میتواند این پروژه را به پیش ببرد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
