نقش شبکه‌های فنی و اقتصادی در ارتقای پارک‌های علم و فناوری
ایجاد شبکه‌های فنی و اقتصادی در پارک‌های علم و فناوری می‌تواند در رونق اقتصادی پارک‌ها و ارتقای سطح فناوری‌ای که در این پارک‌ها ارائه می‌شود، نقش کلیدی ایفا کند. دلیل آن نیز این است که تا زمانی که پارک‌های علم و فناوری صرفا بخواهند خدمات استقرار را ارائه دهند و به همان سطح حمایتی کنونی بسنده کنند، نمی‌توان انتظار تغییرات جدی و تأثیرگذاری چشمگیر در سطح اقتصادی شرکت‌ها و ناحیه‌ای که در آن قرار دارند، داشت.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
سمیه قربانی، مدیر پارک‌ها و مراکز رشد و نوآوری جهاد دانشگاهی: ایجاد شبکه‌های فنی و اقتصادی در پارک‌های علم و فناوری می‌تواند در رونق اقتصادی پارک‌ها و ارتقای سطح فناوری‌ای که در این پارک‌ها ارائه می‌شود، نقش کلیدی ایفا کند. دلیل آن نیز این است که تا زمانی که پارک‌های علم و فناوری صرفا بخواهند خدمات استقرار را ارائه دهند و به همان سطح حمایتی کنونی بسنده کنند، نمی‌توان انتظار تغییرات جدی و تأثیرگذاری چشمگیر در سطح اقتصادی شرکت‌ها و ناحیه‌ای که در آن قرار دارند، داشت. به‌ویژه با توجه به اینکه امروز فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی می‌توانند پاسخ‌گوی بسیاری از نیازهای مشاوره‌ای و حمایتی شرکت‌ها باشند. در‌واقع یک شرکت دانش‌بنیان دیگر صرفا برای استفاده از حمایت‌های مشاوره‌ای، چه تخصصی و چه کسب‌وکاری، انگیزه چندانی برای استقرار در پارک ندارد؛ چراکه می‌تواند در دفتر خود با استفاده از هوش مصنوعی و ابزارهای نوین موجود، پاسخ بسیاری از پرسش‌هایش را بیابد و به نتایج مطلوبی برسد.
بنابراین آنچه باعث می‌شود شرکت‌ها تمایل بیشتری به حضور در پارک‌ها داشته باشند، وجود شبکه خدمات فنی و تخصصی است که پارک بتواند ارائه دهد؛ شبکه‌ای که مثلا از طریق کاهش هزینه‌های تحقیق و توسعه، موجب صرفه‌جویی اقتصادی برای شرکت‌ها شود و بهره‌وری آنها را افزایش دهد. اگر شرکت‌ها بتوانند از این خدمات به طور مشترک بهره‌مند شوند، به‌جای آنکه هر‌کدام جداگانه سرمایه‌گذاری کنند، صرفه‌جویی درخور توجهی خواهند داشت.
دسترسی به خدمات تجاری‌سازی نیز موجب می‌شود ورود شرکت‌ها به بازار سریع‌تر انجام شود. چنین شبکه‌ای می‌تواند همکاری‌های بین‌بخشی میان شرکت‌ها را افزایش دهد و اگر این شبکه هوشمندانه طراحی شود، زنجیره ارزش فناوری در بخش‌های مختلف شکل خواهد گرفت. این امر جذب سرمایه‌گذاری را در پارک‌ها آسان‌تر می‌کند و به مزیت رقابتی پارک می‌افزاید؛ در نتیجه جایگاه و برند پارک‌ها ارتقا یافته و از نقشی صرفا استقراری به مرکزی ارائه‌دهنده خدمات فناورانه تبدیل می‌شوند که این خود به پایداری جایگاه پارک‌ها کمک می‌کند.
موضوع دیگر، بحث خدمات فنی و تخصصی و تأثیر آنها در ارتقای بهره‌وری شرکت‌های مستقر در پارک‌های فناوری وابسته به وزارت علوم است. اگرچه تنوع این خدمات بسیار بالاست، اما می‌توان آنها را به دو گروه اصلی تقسیم کرد: نخست، خدماتی که به‌طور مستقیم بر ارتقای بهره‌وری شرکت‌های مستقر در پارک تأثیر دارند. دوم، خدماتی که به‌صورت غیرمستقیم مؤثرند، مانند آموزش و شبکه‌سازی.
در گروه نخست می‌توان به ایجاد ظرفیت‌های آزمایشگاهی و کارگاهی تخصصی مشترک اشاره کرد؛ از‌جمله آزمایشگاه‌های ساخت سریع (فب‌لب‌ها) که استفاده از تجهیزات گران‌قیمت تحقیق و توسعه و تولید نمونه اولیه را برای شرکت‌ها آسان‌تر می‌کنند، هزینه سرمایه‌گذاری در این بخش را کاهش و سرعت تولید نمونه اولیه را افزایش می‌دهند.
بخش دیگری از خدمات مستقیم شامل زیرساخت‌های ابری، داده‌کاوی، زیرساخت‌های هوش مصنوعی با کیفیت بالا و نیز امنیت سایبری است که برای شرکت‌ها بسیار مفید خواهد بود. همچنین خدماتی مانند مهندسی معکوس می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند با بررسی نمونه‌های موجود در دنیا، کیفیت و کارایی محصولات خود را بهبود دهند.
در بخش خدمات غیرمستقیم، می‌توان به آموزش و مشاوره اشاره کرد که موجب افزایش مهارت تیم‌ها، چه از نظر عملکرد نیروی انسانی و چه در حوزه‌های تخصصی کسب‌وکار، مدل‌های درآمدی و جذب سرمایه می‌شود. از دیگر خدمات مهم در این بخش، خدمات مالکیت فکری است که بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان به آن کم‌توجه هستند. در حال حاضر وزارت علوم به این حوزه توجه ویژه‌ای دارد و پارک علم و فناوری استان البرز به عنوان دبیرخانه مالکیت فکری کشور انتخاب شده است تا این خدمات را در سطح ملی ارائه دهد.
همچنین، اگر در کنار این خدمات، کریدوری برای توسعه صادرات محصولات و خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان شکل گیرد، می‌تواند بستری اشتراکی برای آنها فراهم کند و تأثیر مهمی در توسعه اقتصادی‌شان داشته باشد.
از دیگر خدمات غیرمستقیم می‌توان به شبکه‌سازی و پشتیبانی اشاره کرد. پارک‌ها می‌توانند در این زمینه فعال عمل کرده و پلتفرم‌هایی برای همکاری فناورانه و پژوهشی میان شرکت‌ها ایجاد کنند که خود باعث تسریع نوآوری و کاهش هزینه‌ها می‌شود.
برای تحقق این امر، لازم است در کنار آزمایشگاه‌های ساخت سریع، شبکه همکاری میان شرکت‌ها نیز وجود داشته باشد تا از فعالیت‌های یکدیگر مطلع شوند. بسیاری از شرکت‌ها ممکن است زمانی طولانی صرف توسعه فناوری‌ای کنند که نمونه آن در شرکت دیگری، حتی در استانی دیگر وجود دارد. ایجاد شبکه‌سازی از طریق پلتفرم‌ها یا دفاتر ارتباط با صنعت در پارک‌ها می‌تواند هزینه دستیابی به فناوری را برای شرکت‌ها کاهش دهد.
از طرفی، برای دستیابی به شبکه مؤثر خدمات فنی در این پارک‌ها ابتدا باید ظرفیت‌های آزمایشگاهی، تحقیقاتی، آموزشی و دانشگاهی شناسایی و همچنین شبکه متخصصان درون و بیرون پارک‌ها گردآوری شود. بسیاری از نیروهایی که سال‌ها در پارک‌ها فعالیت کرده‌اند، گنجینه‌ای از تجربه هستند و باید شناسایی و توانمندی‌های آنها ثبت شود تا در یک پلتفرم دیجیتال خدمات فناوری قرار گیرد.
در این راستا، نیاز به سامانه‌ای آنلاین داریم که شرکت‌ها بتوانند خدمات و نیازهای خود را ثبت و ارائه‌دهندگان خدمات نیز توانمندی‌های خود را معرفی کنند. برای همکاری میان این بخش‌ها باید یک مدل اقتصادی شفاف و پایدار تعریف شود، با نظام تعرفه‌ای مشخص. ممکن است در آغاز نیاز به حمایت دولت یا پارک‌ها باشد، اما در نهایت سیستم باید خودگردان و پایدار طراحی شود. همچنین لازم است در هر حوزه تخصصی، چک‌لیست و شاخص‌های کیفی مشخصی برای ارزیابی خدمات طراحی شود تا سطح خدمات در حد مطلوب باقی بماند. تحقق این اهداف مستلزم آن است که نیروی انسانی پارک‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان با این فرایندها آشنا شوند؛ بنابراین باید دوره‌های آموزشی مرتبط برگزار شود.
نکته پایانی هم این است که تحقق شبکه‌سازی بدون همکاری میان همه پارک‌ها ممکن نیست. هیچ پارکی به‌تنهایی قادر به ارائه تمامی این خدمات نیست. لازم است همه ظرفیت‌های کشور شناسایی و دسته‌بندی شود و تقسیم وظایف و حتی قطب‌بندی خدمات صورت گیرد تا شبکه خدمات تخصصی بتواند به همه شرکت‌های دانش‌بنیان در سراسر کشور خدمت‌رسانی کند.
به این ترتیب، دسترسی به خدمات در سراسر کشور ممکن می‌شود و دیگر ضرورتی ندارد شرکت‌ها برای رشد خود صرفا در تهران مستقر شوند. این شبکه موجب توزیع عادلانه فرصت‌ها، تمرکززدایی و تسهیل رشد شرکت‌های دانش‌بنیان در هر نقطه از ایران خواهد شد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
