بازآفرینی آموزگاری به‌عنوان حرفه‌ای مشارکتی
5 اکتبر برابر با 13 مهر، روز جهانی آموزگار است و هر سال در این روز و یک هفته پس از آن در بسیاری از کشورها برنامه‌هایی برگزار شده و به شکلی این روز جشن گرفته می‌شود.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
5 اکتبر برابر با 13 مهر، روز جهانی آموزگار است و هر سال در این روز و یک هفته پس از آن در بسیاری از کشورها برنامه‌هایی برگزار شده و به شکلی این روز جشن گرفته می‌شود. افزون بر این، یونسکو در همکاری شماری از نهادهای جهانی دیگر، از آن میان، سازمان جهانی کار، یونیسف، آموزش جهانی و... به فراخور همین روز شعاری تعیین کرده و اغلب بیانیه‌ای برای توضیح و تحلیل شعار منتشر می‌کنند. شعار امسال (2025) روز جهانی آموزگار «بازآفرینی (یا باز‌طراحی) آموزگاری به‌عنوان حرفه‌ای مشارکتی» است. در توضیح چرایی گزینش این شعار در بیانیه یونسکو آمده است:
«در دنیای امروز که با چالش‌هایی همچون کمبود جهانی آموزگار، فشارهای فزاینده بر سامانه‌های آموزشی، نابرابری‌های آموزشی و تأثیر فناوری‌های نوین روبه‌رو هستیم، نقش آموزگاران بیش از پیش سرنوشت‌ساز است. اما این نقش نمی‌تواند تنها بر دوش آموزگار باشد. برای کامیابی در فرایند آموزش، ضروری است آموزگاران یک جامعه حرفه‌ای نیرومند باشند؛ جامعه‌ای که به همکاری در طراحی آموزش، به اشتراک گذاشتن تجربه‌ها، پشتیبانی دو‌‌سویه و تصمیم‌سازی جمعی استوار باشد... مشارکتی‌دیدن آموزش، سبب افزایش کیفیت آن می‌شود، زیرا آموزگاران می‌توانند خلاقیت و نوآوری بیشتری به کار بگیرند و در کنار هم راه‌حل‌هایی برای گرفتاری‌های گوناگون ساختار آموزشی بیابند. چنین نگرشی همچنین باعث بهبود انگیزه شغلی آموزگاران، افزایش اعتماد اجتماعی به آنان و قدرت‌بخشی به جایگاه این حرفه خواهد شد. یکی دیگر از محورهای پیام یونسکو، توجه به جایگاه و حقوق حرفه‌ای آموزگاران است. هنگامی که آموزگاری به‌عنوان حرفه‌ای مشارکتی بازآفرین و بازتعریف شود، باید ساختارهای پشتیبانی، فرصت‌های توسعه حرفه‌ای و شرایط کاری عادلانه نیز فراهم شود. این امر نیازمند سرمایه‌گذاری دولت‌ها و جامعه جهانی در آموزش است، زیرا بدون آموزگارانی توانمند و پشتیبانی‌شده، دستیابی به هدف‌های توسعه پایدار، به‌ویژه هدف چهارم (آموزش باکیفیت، فراگیر و عادلانه)، ممکن نخواهد بود. همچنین اهمیت گفت‌وگو و همکاری میان آموزگاران و دیگر کنشگران آموزشی بسیار مهم و برجسته است. خانواده‌ها، انجمن‌های محلی، بخش خصوصی و سازمان‌های مدنی همه نقش دارند. تنها با اتحاد این نیروهاست که می‌توان بحران جهانی آموزش را مهار کرد و آینده‌ای عادلانه‌تر و پایدارتر ساخت. یونسکو تأکید می‌کند که بازآفرینی حرفه آموزگاری به‌عنوان یک کنشِ مشارکتی، نه‌تنها یک انتخاب، بلکه ضرورتی برای بقا و پیشرفت جامعه‌هاست. در جهانی که دگرگونی‌های شتابانِ اجتماعی، زیست‌محیطی و فناورانه رخ می‌دهد، آموزگارانی که در شبکه‌های همیار و مشارکتی فعالیت می‌کنند، می‌توانند نسل‌های آینده را برای رویارویی با این دگرگونی‌ها آماده کنند».
کسانی که آشنایی اندکی با ساختار آموزشی کشورمان داشته باشند، نیک می‌دانند که آموزگاری در ایران حرفه‌ای در انزواست! ساختار آموزگاری به شکل گسترده و آسیب‌زایی هم در کلاس درس مشارکتی نیست و هم در رویارویی با گرفتاری‌های پر‌شمارش در بیرون از آن. اغلبِ معلمان با روش‌های آموزشی مشارکتی یا آشنا نیستند یا شرایط اجرای آن را در کلاس ندارند. تجربه‌های جهانی کامیاب و دارای دستاوردهای ارزشمند در زمینه آموزش نشان می‌دهند که یادگیری زمانی بهتر و اثر‌گذارتر خواهد بود که نو‌آموز در فرایند یادگیری مشارکت داشته و در مفهوم‌سازی و کشف درون‌مایه‌ها و نکته‌های آموزشی شرکت کند. بی‌گمان اندک آموزگارانی هستند که از سر دغدغه یا انگیزه‌های شخصی آموزش مشارکتی را پیش می‌برند اما این شکل از روش نوین آموزش به شکل گسترده از سوی ساختار مدیریتی آموزش‌و‌پرورش، خانواده‌ها و ذی‌نفعان دیگر نه‌تنها پشتیبانی نمی‌شود بلکه اغلب با دست‌اندازهایی روبه‌روست که از همه مهم‌تر کنکور-محوری آموزش در کشور، کمی‌نگری در آموزش و اهمیت بیش از اندازه نمره و معدل و نبود زیرساخت‌های سخت‌افزاری کلاس و مدرسه و محیط آموزشی است.
از سوی دیگر آموزگاران، خانواده‌ها و ذی‌نفعان دیگرِ آموزش در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، تهیه درون‌مایه‌های آموزشی و حتی نقد آنها نقشی ندارند و همه باید بی‌کم‌و‌کاست شیوه‌های مورد نظرِ ساختار سیاسی در گستره آموزش را اجرا کنند. البته مشارکت در کمک‌های مالی در آموزش‌و‌پرورش سال‌هاست نهادینه شده و شاید مدرسه‌ای در کشور نباشد که بدون پول خانواده‌ها به کار خود ادامه دهد! امروز برخلاف اصل 30 قانون اساسی، آموزش در کشور نه رایگان است و نه کیفی! اما مسیر مشارکت در سیاست‌گذاری‌های نرم‌افزاری دهه‌هاست که بر ذی‌نفعان بسته شده و این برخلاف توصیه‌های یونسکو در شعار امسال روز جهانی معلم است. بی‌گمان بخشی از بسته‌ماندنِ این مسیر، به جامعه و خانواده‌ها و انتظارات کمینه‌ای آنها از ساختار آموزشی بر‌می‌گردد. ذی‌نفعان آموزش باید بدانند که آموزش حق فرزندان کشور و وظیفه ذاتی دولت‌هاست و مشارکت در همه بخش‌های آن نیز حق و وظیفه همه شهروندان کشور است و گمانی نیست که از این حق و وظیفه نباید چشم‌پوشی کرد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
