سنت دموکراسی در یونان

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: یونان موقعیتی ویژه در تاریخ دارد و این به دلیل دستاوردهای چشمگیر یونانیان در زمینه‌های مختلفی چون فلسفه، ادبیات، هنر و سازماندهی جامعه است. این دستاوردها زمینه‌ساز جهانی هستند که ما امروز در آن به سر می‌بریم. تاریخ یونان پرفراز و نشیب است که سه هزار سال قدمت دارد و شناخت آن به‌سادگی به دست نمی‌آید. اما جیمز هنیج در کتاب «تاریخ فشرده یونان» به شکلی موجز این تاریخ سه هزار ساله را روایت کرده است.

او کتاب «تاریخ فشرده یونان» را در چهار بخش با این عناوین نوشته است: «حکومت بر نیمی از جهان»، «خواب سنگین»، «ظهور و سقوط فکر عالی» و «تنزل دموکراسی». جیمز هنیج در این چهار فصل سرتاسر گستره تاریخ را با همه پیچیدگی‌اش به نمایش گذاشته و مباحث به شکلی قابل توجه در فشردگی بیان شده‌اند. برخی منتقدان بر این اساس گفته‌اند که این کتاب سرمشقی برای تاریخ‌نگاری است و اینکه چگونه می‌توان تاریخی درازدامن را قابل فهم و قابل هضم کرد.

یونان سنتی از دموکراسی در دوران گذشته‌اش دارد که همچنان قابل توجه و اتکا است. نویسنده «تاریخ فشرده یونان» با اشاره به این سنت و وضعیت کنونی جهان بر دموکراسی یونان تأکید کرده است. او می‌گوید با توجه به تغییرات اقلیمی، مهاجرت‌های دسته‌جمعی، بیماری‌های واگیر و رقابت ابرقدرت‌ها، جهان با مسائل مبرم متعددی روبه‌رو است، به‌گونه‌ای که ما به مرور اعتماد به دموکراسی‌مان یا سیاست‌مدارانی را که برای حل آنها پدید می‌آورد از دست می‌دهیم. بر این اساس او می‌گوید دموکراسی در یونان باستان تفاوت داشت؛ شهروندان را بی‌واسطه در ساماندهی جهانشان دخالت می‌داد نه اینکه کار را به نمایندگان واگذار کند. ارسطو بر این باور بود که آزادی و خوشبختی راستین در صورتی محقق می‌شود که به مردم اجازه داده شود «فرمانروایی کنند و به نوبه خود فرمان‌پذیر شوند». مردم با تجربه‌کردن دست اول واقعیت‌های قدرت نه‌تنها رضایتمندی کسب می‌کنند، بلکه کمتر زیر بار دروغ‌های مردم‌فریبان می‌روند. به سخن دیگر، آزادی واقعی از مشارکت نتیجه می‌شود. نویسنده به صراحت می‌گوید کسانی که از یاد می‌برند آزادی‌های فردی در گرو خیر جمعی است، در خطا هستند.

او در پسگفتار کتاب نوشته که باید از خود بپرسیم چه عاملی به دموکراسی مستقیم این نیرو را بخشید که در آن بازه بلند به قوت خود باقی ماند. پس از 30 سال جنگ ویرانگر که به شکست فاجعه‌باری انجامید، چرا آتنی‌ها به آن پایبند ماندند؟ او همچنین می‌پرسد آیا دموکراسی مستقیمی شبیه آنچه در پولیس بود در روزگار دولت‌های ملی و کشورهای پرجمعیت کنونی کارایی خواهد داشت؟ تاریخ یونان ضرورت آموزش و پرورشی متفاوت را به یاد می‌آورد به‌خصوص در زمانه‌ای که فردگرایی استیلا یافته است.

نویسنده کتاب، جیمز هنیج، پس از راه‌اندازی زنجیره کتابفروشی‌های اتاکار و همکاری در برگزاری «جشنواره تاریخ چالک ولی» به نگارش آثار خود پرداخت. او در ابتدا «رخدادهای میسترا» را نوشت که چهار رمان تاریخی درباره دوران بیزانس است. سپس «جهانی در آتش» را نوشت که گزارش حماسی جنگ استقلال یونان در دهه 1820 است.

از همین مجموعه کتاب‌های نشر مرکز، پیش از این «تاریخ فشرده چین» هم منتشر شده بود.

این کتاب دوره تاریخی طولانی‌ای را دربر دارد و شناخت آن درواقع شناخت بخشی از تمدن کهن جهانی است. کتاب «تاریخ فشرده چین» اثری است نوشته لیندا جیوین که از خاندان‌های دوران باستان در چین آغاز کرده و تا چین امروز که ابرقدرتی مدرن است، پیش آمده است. «تاریخ فشرده چین» مورد توجه منتقدان زیادی بوده و برخی این کتاب را کم‌حجم‌ترین تاریخ چین دانسته‌اند که در‌عین‌حال یکی از بهترین آثار در این زمینه است.

نویسنده اثر در بخشی از پیشگفتارش به این نکته اشاره کرده که در نوشتن یک تاریخ فشرده بهتر آن است که بر مضامین و شخصیت‌های محوری تمرکز شود، اما او می‌گوید در نگارش این کتاب هرجا به شخصیت‌های برجسته، تحولات اقتصادی و سیاسی مهم، تاریخ نظامی و جریان‌های زیباشناختی و روشنفکری برخورده همه را مورد توجه قرار داده است. او در واقع بر مضامین، رویدادها و شخصیت‌هایی تأکید کرده که به نظرش بر جوهر زمانه خود و تکامل تمدن و ملیت چین روشنایی می‌افکنند. طبیعی است که حجم کم کتاب این فرصت را در اختیار او نگذاشته تا از همه امپراتورها، یاغی‌ها، اندیشمندان، هنرمندان، چهره‌های نامتعارف، مخترعان، سیاست‌مداران و شاعران چینی نام ببرد و ازاین‌رو برخی از مؤثرترین و جالب‌ترین آنها را معرفی کرده است. در این کتاب نقل‌قول‌هایی از تاریخ‌نگاران چین باستان، سیاست‌مداران معاصر، شاعران و هجویه‌نویسان مشهور چینی هم آمده تا شناخت بهتری به خواننده داده شود. ویژگی دیگر این کتاب آن است که در آن به زنان نیز توجهی ویژه شده و نقش آنها پررنگ‌تر مورد بررسی قرار گرفته است

«تاریخ فشرده چین» را می‌توان سفری فشرده در تاریخی درازدامن دانست که از نخستین نوآوری‌های این تمدن تا کشوری که امروز قدرتی جهانی به‌شمار می‌رود را دربر گرفته است. این کتاب راهی را که این کشور از سرچشمه‌های قبیله‌‌ای خود تا دوران امپراتوری‌های افسانه‌ای‌اش و تا حزب کمونیست امروزی تحت رهبری شی جین‌پینگ پیموده است، پی می‌گیرد. کتاب همچنین به داستان کمتر گفته‌شده زنان چینی و سایه ترسناک فساد و افتراق که امروز هم جمهوری خلق چین را تهدید می‌کند، می‌پردازد.

نویسنده کتاب، رمان‌نویس و مترجم استرالیایی است که در آمریکا متولد شده است. او به شکل تخصصی درباره چین تحقیق می‌کند و آثاری درباره این کشور نوشته است. به‌جز کتاب‌ها و رمان‌هایی که نوشته، مقالات زیادی نیز در نشریات استرالیا و دیگر کشورها به چاپ رسانده است. جیوین در تایوان، هنگ‌کنگ و پکن زندگی کرده و از نزدیک نیز با فرهنگ و زندگی در چین آشنا‌ست. «میمون و اژدها» و «پروفایل پکن» از دیگر آثار اوست. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «از نگاه تاریخی، دوره‌های شکوفایی چین همواره دوره‌هایی بوده‌اند که به تنوع و گشودگی خود‌ شناخته می‌شوند، مانند دوره خاندان تانگ. و آنچه ما به‌عنوان تمدن چین به آن می‌اندیشیم محصول بی‌شمار کنش و واکنش و تبادل بین هان و مردم و فرهنگ‌های آسیای میانه، جنوب غرب دور، شمال شرق و فراسوی آن است».