تحلیلی بر وضعیت رکودی اقتصاد و صنعت ایران، بر پایه گزارش شامخ خرداد ۱۴۰۴
دهه آخر مرداد؛ تولید به خواب زمستانی می‌رود
هنوز تابستان ۱۴۰۴ به نیمه نرسیده، اما نشانه‌های رکود در اقتصاد ایران، زودتر از موعد خود را نمایان کرده‌اند. نشانه‌هایی که نه‌فقط در آمارها، بلکه در ضرب‌آهنگ کند کارخانه‌ها، سکوت انبارها و نگاه نگران صنعت‌گران دیده می‌شود. تازه‌ترین داده‌های منتشرشده از «شاخص مدیران خرید» (شامخ) در خرداد ۱۴۰۴، تصویری پیش‌رو می‌گذارد از اقتصادی که آهسته و پیوسته در حال لغزیدن به ورطه رکودی فراگیر است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
هنوز تابستان ۱۴۰۴ به نیمه نرسیده، اما نشانه‌های رکود در اقتصاد ایران، زودتر از موعد خود را نمایان کرده‌اند. نشانه‌هایی که نه‌فقط در آمارها، بلکه در ضرب‌آهنگ کند کارخانه‌ها، سکوت انبارها و نگاه نگران صنعت‌گران دیده می‌شود. تازه‌ترین داده‌های منتشرشده از «شاخص مدیران خرید» (شامخ) در خرداد ۱۴۰۴، تصویری پیش‌رو می‌گذارد از اقتصادی که آهسته و پیوسته در حال لغزیدن به ورطه رکودی فراگیر است.
بر پایه این گزارش، شامخ کل اقتصاد به عدد ۴۲.۹ و شامخ بخش صنعت به ۴۲.۱ کاهش یافته‌اند؛ اعدادی که با عبور از مرز ۵۰، حامل پیامی روشن هستند: اقتصاد، دیگر در ایستگاه ثبات نیست، به سوی رکود حرکت می‌کند و آن هم با شتاب.
شاخص «میزان تولید» در خرداد، با ثبت عدد ۳۴.۸، به پایین‌ترین سطح خود از آغاز اجرای طرح شامخ در مهرماه ۱۳۹۷ رسیده است. این عدد نشان می‌دهد در کارخانه‌ها، موتور تولید یا خاموش شده یا با حداقل توان می‌چرخد. بسیاری از بنگاه‌ها نه توان تأمین مواد اولیه دارند، نه انرژی و نه چشم‌اندازی برای ادامه کار. قطعی‌های گسترده برق و گاز، اختلال در زنجیره تأمین، افزایش بی‌وقفه هزینه‌های تولید و ابهام در سیاست‌های ارزی، همگی دست‌به‌دست هم داده‌اند تا تولیدکننده‌ای که روزی چشم به توسعه داشت، امروز برای بقا تلاش کند. در سوی تقاضا، اوضاع حتی از سمت عرضه نیز نگران‌کننده‌تر است.
شاخص «سفارش‌های جدید مشتریان» به ۳۴ واحد رسیده و شاخص فروش نیز به پایین‌ترین سطح خود در پنج سال گذشته سقوط کرده است. به بیان دیگر، بازار داخلی دچار کاهش محسوس قدرت خرید شده و بازارهای صادراتی نیز در پی بی‌ثباتی‌های سیاسی و ارزی، بسته یا محدود شده‌اند. مصرف‌کننده‌ای که با تورم سرسام‌آور دست‌وپنجه نرم می‌کند، خرید را به تعویق انداخته یا کنار گذاشته است. صادرکننده نیز که درگیر مقررات سخت‌گیرانه و نوسانات نرخ ارز است، دیگر انگیزه‌ای برای تداوم فعالیت ندارد.
تأمین پایدار انرژی به یکی از چالش‌های اصلی تولید در ماه‌های اخیر بدل شده است. خاموشی‌های بدون اطلاع قبلی، نه‌تنها فعالیت روزانه کارخانه‌ها را مختل کرده، بلکه به دستگاه‌ها و زیرساخت‌ها آسیب رسانده است. از سوی دیگر، مقررات ارزی پیچیده، مشکلات انتقال ارز و محدودیت‌های گمرکی، واردات مواد اولیه را دشوار و پرهزینه کرده‌اند. بسیاری از صنایع اکنون با موجودی انبار محدود، ظرفیت تولید ناپایدار و نگرانی از آینده مواجه‌اند. این وضعیت، بن‌بستی واقعی در قلب تولید ملی است. رکود، فقط یک وضعیت اقتصادی نیست، ذهنیتی فراگیر است.
فعالان اقتصادی در نظرسنجی شامخ اعلام کرده‌اند که نسبت به آینده نزدیک خوش‌بین نیستند. بسیاری از آنها سرمایه‌گذاری جدید را متوقف کرده‌اند، قراردادهای استخدام را تمدید نکرده‌اند و برای ماه‌های آتی برنامه‌ای ندارند. بدبینی حاکم، به تعلیق تصمیم‌گیری‌ها انجامیده و خود به رکود دامن می‌زند. این نوع رکود، خطرناک‌تر از رکود عددی است؛ زیرا به‌سختی درمان می‌شود. اقتصاد ایران در تیرماه ۱۴۰۴ در نقطه‌ای ایستاده که پیش‌تر بارها تجربه‌اش کرده، اما این‌بار نشانه‌ها جدی‌تر و گسترده‌تر هستند. اگر در همین تابستان اقدامات مؤثر و سنجیده‌ای انجام نشود، دهه آخر مرداد ممکن است آغاز یک خواب زمستانی در میانه تابستانی گرم باشد؛ خوابی که بیداری از آن، آسان نخواهد بود. راهکارهای اساسی روشن هستند: حمایت هدفمند و واقعی از تولیدکنندگان، مدیریت هوشمندانه انرژی به نفع بخش مولد، تسهیل واردات مواد اولیه و بازنگری در سیاست‌های ارزی و تحریک تقاضای داخلی با ابزارهای مالی و حمایتی. اکنون، تصمیم‌گیری جسورانه و اقدام سریع می‌تواند مسیر رکود را مهار کند. اما درنگ بیشتر، شاید راه بازگشتی باقی نگذارد.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
