شناخت ملی؛ سرمایه‌ای حیاتی

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: میزان شناخت یک ملت نسبت به ارزش‌های ملی، تهدیدکنندگان ارزش‌ها و نحوه محافظت از ارزش‌ها در برابر تهدید همواره یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های یک دولت در بسیج‌کنندگی برای دفاع از ملت به حساب می‌آید. هرقدر شناخت دولت و ملت نسبت به این مؤلفه‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر باشد، تعریف دوست و دشمن در سطح ملی شفاف‌تر شده و پشتوانه قدرتمندی برای دولت در مقابله با تهدیدات علیه منافع و امنیت ملی فراهم می‌آورد. به جرئت می‌توان گفت سرمایه اجتماعی و همراهی ملت مهم‌ترین منبع قدرت برای دولت‌ها به شمار ‌می‌آید و بر هر ابزار دیگری ارجحیت دارد.

در ایران نیز کارآمدی این عامل مهم بارها به ویژه در پنج دهه اخیر در فرازونشیب‌های مهم کشور به اثبات رسیده است. از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون این عامل مهم به عنوان کارآمدترین منبع قدرت جمهوری اسلامی همواره مورد توجه قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای قرار داشته و آنها با تدارک یک جنگ شناختی تمام‌عیار، همه تلاش خود را به ایجاد و تعمیق شکاف شناختی میان دولت و ملت معطوف کردند.

اما در حالی که این جنگ شناختی انسجام و اتحاد ملی و نیز قدرت بسیج‌کنندگی دولت در ایران را هدف قرار داده و قرار بود در هر تهاجم نظامی احتمالی میزان تاب‌آوری و همراهی ملت با دولت را به حداقل برساند، در عمل شاهد وقوع نتایج معکوس بودیم. به بیان دیگر تهاجم غیرقانونی و ناجوانمردانه رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان و هدف قراردادن غیرنظامیان و کیان کشور نه تنها شکاف‌های موجود آنچنان که دشمن انتظار داشت پازل مهاجمان را تکمیل نکرد بلکه با پرکردن شکاف‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی قومیتی، پیروزی راهبردی چشمگیری را در عرصه شناختی برای ایران رقم زد. در ادامه به برخی از آنان اشاره می‌شود.

بازنمایی جنگ و ناامنی برای بخش‌هایی از جامعه

از آنجا که بخش‌های قابل توجهی از جامعه به ویژه متولدین دهه‌های 70، 80 و 90 از خاطرات دهه 60 فاصله گرفته و درکی درست و واقعی از جنگ و ناامنی ندارند، قادر به برقراری ارتباط ذهنی با ضرورت ایجاد آمادگی و سرمایه‌گذاری در بسیاری از حوزه‌های نظامی، دفاعی و امنیتی نبوده و طبیعتا نسبت به برخی سیاست‌ها در این رابطه انتقاد داشتند. وقوع تهاجم و تجاوز نظامی توسط دشمن خارجی برای آنان که جنگ و ویرانی را صرفا برای همسایه تصور می‌کردند، وجود چنین تهدیداتی را عینیت بیشتری بخشید. در این رابطه لازم است بدنه و نخبگان جامعه بدانند که تهاجم و تجاوز، محدود به عراق، اسرائیل یا آمریکا و نیز مقطع زمانی خاصی نبوده و کشور می‌بایست همواره از آمادگی لازم برای مقابله با تجاوز و تعدی هر مهاجم خارجی برخوردار باشد.

بازتعریف دوست و دشمن

تعدی رژیم صهیونیستی به تمامیت ارضی ایران و هدف قراردادن مناطق مسکونی، بیمارستان‌ها و سایر زیرساخت‌های غیرنظامی در تهاجم نظامی، آن هم در شرایطی که دولت تمام توان خود را به دفاع مسالمت‌آمیز از حقوق مردم ایران در پشت میز مذاکره غیرمستقیم با آمریکا معطوف کرده بود، تردید عده کثیری از بدنه و نخبگان جامعه پیرامون خصومت رژیم صهیونیستی با مردم ایران را به یقین تبدیل کرد. در حالی که مقامات رژیم بارها طی ماه‌های اخیر تلاش داشتند با ایجاد اختلال شناختی خود را در کنار مردم ایران و در برابر جمهوری اسلامی نشان دهند، تجاوز به ارزش‌های ملی ایران و حمله به غیرنظامیان خلاف این را ثابت کرد و اسرائیل را در دایره دشمنان ایرانیان در سراسر دنیا از هر سلیقه، مذهب و قومیت قرار داد. در نقطه مقابل جبهه حامی ایران و منتقد اقدام متجاوز اعم از دولت‌ها، گروه‌ها، سلبریتی‌ها و... در دایره دوستان مردم ایران تعریف شدند.

هم‌زمان جبهه حامیان اسرائیل در این تجاوز نیز ذیل قاعده «دوست دشمن من، دشمن من است» در جرگه جبهه متخاصم قرار گرفتند که از جمله آنان می‌توان به ایالات متحده، برخی دولت‌های اروپایی و بخش‌هایی از اپوزیسیون اشاره کرد.

تقویت واقع‌بینی نسبت  به ابزار  مذاکره  و  دیپلماسی

طی نزدیک به دو دهه اخیر دوگانه مذاکره یا عدم مذاکره بارها و بارها بدنه و نخبگان جامعه را درگیر کرده و در مقاطعی توانسته با موج‌سازی‌های برجسته دوقطبی‌هایی را نیز در جامعه ایجاد کند. ضعف حافظه تاریخی مردم و عدم اطلاع عموم از ماوقع مذاکرات، این دوگانه را به ابزاری در دست برخی جریانات سیاسی برای جلب آرا و نظر مردم تبدیل کرده و نوعی رویکرد افراط و تفریط‌ گونه را بر این فضا حاکم کرده بود؛ تا آنجا که برخی مذاکره و دیپلماسی را مسیر سازش و تسلیم و برخی دیگر تنها راه نجات و برون‌رفت از فشار، تهدید و تحریم می‌دانستند. اما در شرایطی که استمرار روند سابق این شکاف شناختی را به سمت و سوی نامعلومی از وخامت پیش می‌برد، تهاجم نظامی در میانه مذاکرات آسیب شدیدی به اعتماد عمومی در ایران نسبت به نیات مذاکره‌کنندگان غربی وارد آورده و واقع‌بینی نسبت به مذاکره و دیپلماسی را به‌عنوان یکی از ابزار تعامل و تقابل تقویت کرد.

ضرورت و  کارآمدی  توان  دفاعی

عملکرد موفقیت‌آمیز و غرورآفرین سامانه‌های آفندی و پدافندی کشور در دفاع از شهرها و واردآوردن ضربات مؤثر و بازدارنده به دشمن متجاوز، ضمن تقویت حس خودباوری و اثبات کارآمدی توان دفاعی و تهاجمی که تا پیش از این بیشتر در تریبون‌ها و در قالب تهدید لسانی ظهور و بروز یافته بود، ضرورت برخورداری کشور از توان نظامی و دفاعی بازدارنده را بیش از پیش و در عمل به بدنه و نخبگان جامعه یادآوری کرد. دفاع و تهاجم در یک معرکه واقعی و در مقابل دیدگان مردم به خوبی به جامعه ثابت کرد که ملتِ محروم از توان نظامی و دفاعی، در برابر تهاجم دشمن متجاوز بی‌دفاع است و باید تنها نظاره‌گر نابودی سرمایه و دسترنج خویش توسط بیگانگان باشد.

نکته حائز اهمیت در این میان آنکه این اثر شناختی یعنی باور ملت به توان دفاعی و نظامی کشور را می‌توان در خون‌سردی افراطی مردم به هنگام حملات هوایی یا رویارویی مستقیم سامانه‌های پدافندی با پرنده‌های مهاجم یافت.

کارآمدی ایجاد بازدارندگی از طریق جبهه مقاومت

یکی از موضوعات چالش‌برانگیز طی این سال‌ها که تا حد زیادی به بدنه جامعه سرایت کرده بود، مسئله حمایت ایران از جبهه مقاومت به‌ویژه در لبنان، سوریه، عراق و یمن بوده است. این موضوع که بارها توسط معترضان مطرح شده و حتی در برخی شعارهای اعتراضی نیز گنجانده شده بود، محصول شکاف شناختی میان ملت و دولت بر سر ضرورت ایجاد و حفظ عمق استراتژیک در محیط پیرامونی ایران است. تجاوز و تهاجم مستقیم نظامی اسرائیل و آمریکا به ایران در فاصله کوتاهی از تضعیف حزب‌الله و سقوط حکومت بشار اسد در سوریه به خوبی از کارآمدی جبهه مقاومت در ایجاد بازدارندگی حکایت می‌کند. وقوع این جنگ به خوبی نشان داد که چگونه پس از تضعیف جبهه مقاومت، میدان نبرد از شمال سرزمین‌های اشغالی و در اطراف پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق و سوریه به عمق کشور در تهران، اصفهان، تبریز، کرمانشاه و... کشیده شده است.