در آستانه انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس
ترکیب هیئت‌رئیسه تغییر خواهد کرد؟
از آغاز دوره دوازدهم مجلس، چالش‌های فراوانی میان جریان پایداری و محمدباقر قالیباف بر سر کرسی ریاست مجلس شکل گرفته است. این اختلاف که از سال اول به‌ویژه در جریان تعیین هیئت‌رئیسه برجسته شد، اکنون در آستانه انتخابات هیئت‌رئیسه دومین سال اجلاسیه به اوج خود رسیده است.
شرق: از آغاز دوره دوازدهم مجلس، چالش‌های فراوانی میان جریان پایداری و محمدباقر قالیباف بر سر کرسی ریاست مجلس شکل گرفته است. این اختلاف که از سال اول به‌ویژه در جریان تعیین هیئت‌رئیسه برجسته شد، اکنون در آستانه انتخابات هیئت‌رئیسه دومین سال اجلاسیه به اوج خود رسیده است.
قالیباف، رئیس فعلی مجلس که برای حفظ کرسی ریاست نامزد شده، باید با احمد بیگدلی، نماینده خدابنده و عضو کمیسیون اجتماعی، رقابت کند و همچنین حمیدرضا حاجی‌بابایی، علی نیکزاد، حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عبدالرضا مصری و مجتبی ذوالنوری نیز برای نایب‌رئیسی رقابت خواهند کرد. این رقابت‌ها به صف‌آرایی گسترده و پیچیده‌ای میان چهره‌های مختلف اصولگرا و برخی نمایندگان مستقل منجر شده و فضای انتخابات را به‌شدت ملتهب کرده است.
در این بین، در روزهای اخیر ارسال پیامک‌های سازمان‌یافته و هماهنگ علیه قالیباف، تلاش‌هایی برای تخریب شخصیت رئیس فعلی مجلس را نشان می‌دهد که با واکنش تند برخی نمایندگان از‌جمله مهرداد لاهوتی، عضو فراکسیون اصولگرایان معتدل، مواجه شده است. لاهوتی این پیامک‌ها را روش نادرستی خواند و تأکید کرد: «اگر کاندیدایی دارند باید به‌جای تخریب از نامزد خود دفاع کنند». او همچنین این نوع حملات را برخلاف اخلاق نمایندگی دانست و افزود تخریب شخصیت دیگران از‌جمله قالیباف، کار درستی نیست. فضای انتخابات امسال در مقایسه با سال گذشته کمتر تحت تأثیر رقابت‌های انتخاباتی و بیشتر متأثر از نقدهای مدیریتی و اختلاف‌نظرهای درون‌جناحی است. جریان پایداری و برخی اصولگرایان دیگر، با ارسال پیامک‌های تهدیدآمیز و تبلیغات گسترده تلاش می‌کنند جایگاه قالیباف را سست کنند.
اما در مقابل، حمایت‌هایی از سوی نمایندگان معتدل و مستقل شکل گرفته که به حفظ ثبات و آرامش مجلس تأکید دارند. رقابت برای کرسی‌های دیگر هیئت‌رئیسه نیز پررنگ است و نامزدهایی همچون حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری، علیرضا منادی‌سفیدان، محمدمهدی فروردین و احمد نادری برای سمت‌های نایب‌رئیسی، دبیری و ناظرها در صف انتظارند. این تنوع نامزدها بازتابی از رقابت‌های درون‌جناحی اصولگرایان و فشار اقلیت‌هاست که می‌تواند ترکیب نهایی هیئت‌رئیسه را به شکل درخور توجهی تغییر دهد. در مقایسه با دور نخست انتخابات هیئت‌رئیسه مجلس دوازدهم شاید تعداد رقبای قالیباف کمتر اما شرایط امسال کمی پیچیده‌تر است. در انتخابات هیئت‌رئیسه سال اول مجلس دوازدهم، حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری و منوچهر متکی، رقبای قالیباف برای کسب کرسی ریاست مجلس بودند، اما در نهایت قالیباف با کسب ۱۹۸ رأی در برابر ۶۰ رأی ذوالنوری و پنج رأی متکی، ریاست مجلس در سال نخست مجلس دوازدهم را کسب کرد.
اکنون قالیباف با یک رقیب اما رقیبی قوی وارد انتخاب رئیس مجلس می‌شود. در این بین اما برای کسب عنوان نایب‌رئیسی مجلس، رقابت سنگینی بین نمایندگان وجود دارد. در سال اول مجلس دوازدهم، حمیدرضا حاجی‌بابایی با ۱۷۵ رأی و علی نیکزاد با ۱۶۹ رأی به ترتیب نایب‌رئیسان اول و دوم مجلس شدند. همچنین در سال گذشته عبدالرضا مصری (۱۱۵ رأی)، حسینعلی حاجی‌دلیگانی (۹۶ رأی)، حجت‌الاسلام حمید رسایی (۳۵ رأی) و حجت‌الاسلام موسی غضنفرآبادی (۱۶ رأی) به‌رغم اینکه برای نایب‌رئیسی نامزد بودند، از رسیدن به این جایگاه بازماندند. در همین زمینه احمد انارکی در گفت‌وگو با ایرنا گفت: در سال گذشته حادثه بالگرد که برای شهید رئیسی و همراهان ایشان رقم خورد، سبب شد تا انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری انجام شود و در ادامه رأی به اعضای کابینه و انتخاب استانداران و فرمانداران سبب شد در عمل، مجلس در شش ماه نخست سال موفق به انجام کار خاصی نشود.
نماینده مردم رفسنجان در مجلس شورای اسلامی اجلاسیه دوم را بسیار مهم دانست و افزود: دولت و مجلس پس از پشت سرگذاشتن یک سال پرکار و خاص، در سال ۱۴۰۴ باید موضوع تحقق شعار سال و رسیدگی به مسائل اقتصادی را در دستور کار قرار دهند و برای این موضوع هماهنگی بین قوا ضروری به نظر می‌رسد. انارکی با بیان اینکه باید افرادی در هیئت‌رئیسه مجلس فعالیت کنند که پست و مشغله دیگری نداشته باشند، یادآور شد: اینکه یک نماینده هم عضو هیئت‌رئیسه باشد و هم اینکه چند پست در کمیسیون‌ها، فراکسیون‌های مجلس یا به عنوان ناظر در دستگاه‌های دولتی را بر عهده بگیرد، قابل قبول نیست. نماینده مردم رفسنجان در مجلس با تأکید بر اینکه عضو هیئت‌رئیسه باید فقط بر وظایف و اختیارات هیئت‌رئیسه متمرکز شود، تصریح کرد: نماینده وظایفی هم برای حوزه انتخابیه دارد که جمیع این وظایف و مسئولیت‌ها سبب کثرت مسئولیت او شده و از توجه به امورات مربوط به هیئت‌رئیسه باز می‌ماند. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با تأکید بر اینکه رئیس مجلس باید فراجناحی همراه با اقتدار عمل کند، گفت: اقتدار رئیس مجلس سبب حفظ کرامت و شأن مجلس خواهد شد که البته در مجلس دوازدهم تا امروز این‌گونه بوده است.
البته مشکل امروز کشور مسائل اقتصادی و رفع ناترازی‌ها‌ست و باید هیئت‌رئیسه برای بررسی طرح‌ها و لوایح در صحن مجلس به این موضوع توجه ویژه داشته باشد. براساس ماده ۱۲ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، هیئت‌رئیسه دائم هر سال یک بار و با رأی مستقیم نمایندگان تعیین می‌شود. این ترکیب شامل ۱۲ عضو است: رئیس، دو نایب‌رئیس، شش دبیر و سه ناظر. انتخاب این اعضا طبق آیین‌نامه به شیوه رأی‌گیری مخفی و با ورقه انجام می‌شود؛ روشی که هدف آن حفظ استقلال رأی نمایندگان و جلوگیری از اعمال فشارهای بیرونی است. در انتخاب رئیس مجلس، اکثریت مطلق در مرحله اول الزامی است و در صورت عدم حصول، انتخابات به دور دوم با اکثریت نسبی کشیده می‌شود. اما برای سایر اعضا، از ابتدا کسب اکثریت نسبی کافی است. با توجه به اهمیت قانونی و سیاسی هیئت‌رئیسه در اداره امور مجلس، این انتخابات که روز سه‌شنبه ۶ خرداد برگزار می‌شود، نقطه عطفی در روند تقنینی کشور محسوب می‌شود. هیئت‌رئیسه جدید یک سال مسئولیت هدایت جلسات، تنظیم دستورکارها و تضمین انضباط کاری را برعهده خواهد داشت که کیفیت عملکرد آن تأثیر مستقیم بر روند قانون‌گذاری و تعامل مجلس با دولت خواهد گذاشت. بنابراین، انتخابات پیش‌رو فقط رقابتی میان چهره‌ها نیست، بلکه بازتابی از تحولات عمیق‌تر سیاسی و صف‌بندی‌های نوین درون قوه مقننه است که نتیجه آن می‌تواند به فصل تازه‌ای در مدیریت و سیاست‌گذاری مجلس منجر شود.
البته با توجه به تجربه و سابقه مدیریتی قالیباف در رأس مجلس و همچنین حمایت نسبی اصولگرایان میانه‌رو، پیش‌بینی می‌شود او با وجود چالش‌های جدی و پیامک‌های تخریبی، شانس داشته باشد تا اکثریت لازم برای حفظ ریاست مجلس را کسب کند. اما رقابت جدی نماینده زنجان و فشار جریان پایداری ممکن است باعث شود قالیباف در رأی‌گیری با چالش‌هایی مواجه شود و برخی کرسی‌های نایب‌رئیسی و دبیری به چهره‌های جدید یا منتقدان اختصاص یابد که می‌تواند توازن قدرت در هیئت‌رئیسه را تغییر دهد.
