الگوی هخامنشی توسعه ترانزیت

سهیل مصباح، کارشناس ترانزیت: نقش‌آفرینی داریوش در راه ابریشم، ایران باستان را تبدیل به قدرت بزرگ اقتصادی زمان خود کرد. ایران هنوز هم می‌تواند با اجرای الگویی مشابه، تحول اقتصادی کلان ایجاد کند

داریوش یکم، سومین شاه هخامنشی، نقش بسیار مهمی در توسعه و تحکیم قدرت اقتصادی ایران باستان ایفا کرد. او با استفاده از موقعیت جغرافیایی ایران و راه‌های تجاری، به‌ویژه راه ابریشم، تلاش کرد‌ امپراتوری خود را از نظر اقتصادی تقویت کند. داریوش این کار را با مهیاکردن موارد زیر محقق کرد.

توسعه زیرساخت‌ها:

داریوش به ساخت و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل اهتمام ویژه‌ای داشت. او جاده‌های اصلی را با دقت طراحی و ساخته و برای تسهیل حرکت کاروان‌ها و تجارت، اتوبان معروف راه سلطنتی را ایجاد کرد. این جاده از سارد در آسیای صغیر تا سوزا در پارس ادامه داشت و کاروان‌ها را قادر می‌ساخت تا سریع‌تر و ایمن‌تر کالاهای خود را انتقال دهند.

ایران همچنان می‌تواند با توسعه زیرساخت‌های مهم و اصلی، سرعت و ایمنی کریدورهای عبوری از خود را افزایش دهد. توسعه راه‌های جاده‌ای اصلی، راه‌آهن و بنادر، از جمله مواردی هستند که مسیر ایران را در مقایسه با رقبا صاحب امتیاز خواهند کرد.

ایجاد تفاهم‌نامه‌های مشترک با کشورهای همسایه:

داریوش از طریق دیپلماسی و عقد معاهدات با ملت‌های همسایه، مسیرهای تجاری جدیدی را گسترش داد. این روابط نه‌تنها موجب رشد اقتصادی می‌شد، بلکه به تثبیت قدرت سیاسی ایران نیز کمک کرد.

در عصر فعلی کشورها برای تسهیل تجارت و به تبع آن، ترانزیت و حمل‌ونقل، با ایجاد تفاهم‌نامه‌های دوجانبه و چندجانبه تجارت را تسریع می‌بخشند؛ اتصال سیستم گمرکات کشورهای مختلف از جمله مصادیق این موضوع است.

ایجاد پست‌های کاروانی:

داریوش با تأسیس پست‌های کاروانی در نقاط راهبردی، امکان استراحت و تأمین مایحتاج کاروان‌ها را فراهم کرد. این پست‌ها نه‌تنها برای استراحت و تجدید قوا مؤثر بودند، بلکه به تجار این امکان را می‌دادند‌ کالاهای خود را امن نگه‌ داشته و در صورت لزوم، کالاهای جدیدی را خریداری کنند.

در عصر ما، ایجاد پارک‌های لجستیکی به‌روز در کشورهای مختلف، می‌تواند مصداق این موضوع باشد؛ اقدامی که کشورهایی مانند ترکیه و امارات متحده عربی برای جذب محموله‌های کشورهای مختلف انجام می‌دهند. بنابراین لازم است ایران نیز با ایجاد این مراکز لجستیکی بین‌المللی به توسعه ترانزیت خود بپردازد.

توسعه سیستم مدیریت حمل‌ونقل:

داریوش با سازمان‌دهی و مدیریت بهینه حمل‌ونقل، به کاهش هزینه‌ها و زمان باربری کمک کرد. او نظام اداری مستحکمی به وجود آورد که به شناسایی و تعیین هزینه‌های بار و کنترل مسیرها کمک می‌کرد.

کاهش بوروکراسی اداری در مسیر و در مرزها، از مصادیق این موضوع در عصر ما به حساب می‌آیند؛ امری که کشورهای ذی‌نفع کریدورهای رقیب ما سعی دارند با حل آن به توسعه و تجاری‌سازی کریدورهای خود بپردازند.

تأمین امنیت راه‌ها و کالاهای عبوری:

داریوش روی امنیت جاده‌ها و تأمین عبور و مرور کاروان‌ها تمرکز داشت. با آموزش و تجهیز نیروی نظامی، توانست امنیت را در مسیر حمل‌ونقل برقرار کند و از سرقت و حملات احتمالی جلوگیری کند. این امنیت باعث جلب اطمینان تجار از استفاده از این مسیر می‌شد.

‌دست‌نبردن در پلمب کانتینرهای ترانزیتی و احترام به پلمب کشور مبدأ و عدم بازرسی‌های بی‌مورد، از مصادیق امنیت بار در عصر ما به حساب می‌آید؛ امری که ایران برای نقش‌آفرینی در کریدورهای بین‌المللی باید آن را حل کند.

توسعه سیستم اطلاعاتی:

ایجاد سیستم‌ اطلاعاتی برای رد‌و‌بدل‌کردن اخبار و اطلاعات، از جمله بروز خطرات در مسیرها، به تجار و کاروان‌ها این امکان را می‌داد که قبل از حرکت، از امنیت مسیرها آگاه شوند. این اطلاعات می‌توانست شامل خبرهایی درباره دزدان یا شرایط آب‌و‌هوایی دشوار باشد.

راه‌اندازی سیستم کنترل آخرین وضعیت محموله توسط صاحبان کالای خارجی در قرن جدید مصداق این موضوع است؛ موضوعی که کشورهای توسعه‌یافته بر آن تأکید و تمرکز دارند اما متأسفانه در ایران هنوز به صورت عملیاتی اجرا نشده است.