اپیدمی فراموشی وعده ها

 حمیدرضا عظیمی: انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی هر‌چه بود تمام شد. انتخاباتی که صرف‌نظر از حرف‌و‌حدیث‌های موجود و موضع‌گیری‌های له یا علیه آن، حداقلی یا حداکثری برگزار می‌شد تا مطابق قانون کشور هیچ‌گاه بدون نهاد تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری نماند و قوه تقنینی در این سامان، بی‌سامان نشود! در این میان آنچه بسیار طبیعی بود، وعده‌هایی است که جبهه‌ها، گروه‌های سیاسی و احزاب به مردم دادند تا آنها ترغیب به انتخاب شوند. انتخابی که بتواند حداکثر منافع آنها را تأمین کند. مطابق یک رسم قدیمی (که یحتمل عمرش به عمر انتخاب این یا آن در جامعه بشری تنه می‌زند) نامزدهای انتخاباتی در دوران تبلیغات انتخابات، حرف‌های زیبا و وعده‌های گاه دلنشین می‌دهند. حرف‌هایی که احتمالا هنگام شنیدن آنها، گاه زبان به تحسین آنها می‌گشاییم و از اینکه قرار است در دوره تکیه‌زدن نمایندگان جدید بر کرسی‌های پارلمان، به چنین مواهبی دست پیدا کنیم، دلمان «غنج» می‌رود! تجربه اما چیز دیگری می‌گوید. تجربه بر این امر تأکید دارد که بسیاری از آنچه در دوره تبلیغات گفته می‌شود و بر زبان آنهایی که سودای تکیه‌زدن به کرسی پارلمان را دارند، جاری می‌شود، احتمالا وعده‌هایی است که در حد حرف باقی می‌ماند. وعده‌هایی که می‌توانید بشنوید و منتظر عملی‌شدن آنها هم نباشید. چه آنکه در گذشته، طرح چنین وعده‌هایی در فضای عمومی و تبلیغاتی و عملی‌نشدن آنها به وفور مشاهده شده است. در این دوره نیز از این دست حرف‌ها بارها و بارها گفته شده است. وعده‌هایی که هرچند نمی‌توان درباره عمل‌ شدن آنها یا معوق‌ماندنشان‌ اظهار نظر کرد، اما هرچه هست، ربط مستقیمی به وضع کارگران و بازنشستگان دارد.

لیست‌های انتخاباتی و کارگران

آن‌طور که از پایش فضای انتخاباتی و سخنرانی‌ها نامزدهای برمی‌آید‌ (به طور ویژه لیست‌های انتخاباتی)، هیچ‌کدام برنامه جدی و مدونی درباره رفع احتیاجات و حل معضلات جامعه کارگری ارائه نکردند. این موضوع البته اتفاق جدیدی نیست؛ چه آنکه حتی در انتخابات ریاست‌جمهوری که بالاترین مقام اجرائی کشور انتخاب می‌شود و باید برنامه جامعی برای حل معضلات هر بخش وجود داشته باشد، بعضا برنامه جامع و قابل اجرا برای این قشر دیده نشده است و اگر صفحاتی با عنوان برنامه ارائه شده، بیشتر تعارفاتی بوده که گاه پس از دو دوره نشستن بر کرسی، معطل و معوق مانده است. با این حال پارلمان از آنجا که محل بحث درباره اساسی‌ترین موضوعات کشور است و ارائه‌شدن راهکار با تدوین قانون، بر پیشانی این نهاد مهر شده، این انتظار را به وجود می‌آورد تا راه‌یافتگان به آن دست‌کم در حوزه نظر، دستی پر درباره موضوعات داشته باشند. اما رصد و پایش فضای تبلیغاتی چنین داده‌هایی را نمایش نمی‌دهد و شاید چنین موضوعاتی در پنهان یا دور از دسترس مطرح شده باشد که دست نگارنده این سطور از آنها دور مانده است. این نظرات وقتی هم که در نظرات نامزدهای انتخاباتی مطرح شده، انتقاد کارشناسان را برانگیخته است. در یک نمونه احسان سهرابی، فعال کارگری، چند ماه پیش وقتی به فصل انتخابات نزدیک می‌شدیم و نمایندگان به تکاپو افتاده بودند، در انتقاد از تعدد وعده‌های نمایندگان مجلس گفت: این روز‌ها نمایندگان مجلس بسیار فعال شده‌اند و در مورد معیشت کارگران، خط فقر و همسان‌سازی حقوق بازنشستگان و امنیت شغلی سخنان بسیاری می‌گویند، اما کارگران می‌دانند که آنچه این روز‌ها مطرح می‌شود چیزی بیش از وعده و وعید‌های انتخاباتی نیست. او می‌گفت: برخی از نمایندگان به موضوعات کارگری اشراف ندارند، اما بعضا از آنجا که می‌دانند کارگران مشکلات بسیاری دارند، مشکلات کارگران را دستاویز اهداف انتخاباتی خود قرار می‌دهند. نماینده مجلسی که اولین بار کلمه اصلاحات پارامتریک را شنیده و از آن دفاع هم می‌کند، چگونه مدعی حمایت از کارگران است؟ نماینده‌ای که به اسم حمایت از صندوق بازنشستگی و جلوگیری از ورشکستگی آن، از افزایش سن بازنشستگی و تغییر مبنای محاسبه‌ مستمری دفاع می‌کند و نمی‌داند که با این کار زندگی بازنشستگان سخت‌تر از قبل خواهد شد و هیچ تضمینی هم برای بهبود وضعیت صندوق‌های بازنشستگی نیست، چگونه مدعی حمایت از کارگران است؟ نمایندگانی که سال‌ها روی دو طرح بیمه کارگران ساختمانی و ساماندهی کارکنان دولت تبلیغ کردند و در نهایت هم یکی را بی‌نتیجه گذاشتند و دیگری را به حداقلی‌ترین شکل ممکن تصویب کردند، چگونه همچنان وعده حمایت از کارگران می‌دهند؟

افزایش سن بازنشستگی؛ اشتباه مجلس یازدهم

با این حال در فضای انتخاباتی گاه در میان وعده‌های انتخاباتی، مواردی دیده شد که هرچند موضوعاتی قابل توجه و تمرکز بودند اما بخشی از آنها با توجه به فضای پارلمانی در کشور، تحققی دور از ذهن دارند. در یک نمونه یکی از نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی در دور دوازدهم، در توضیح برنامه‌های انتخاباتی خود گفت: تصمیم مجلس درباره افزایش سن بازنشستگی را اشتباه می‌دانم و معتقدم این قانون باعث ضایع‌شدن حقوق کارگران می‌شود و به نظرم این قانون باید اصلاح شود. از سوی دیگر در کنار بازنشستگان معتقدم، باید فکری به حال حداقل مزد کارگران داشت و باید حقوق کارگران سروسامان بگیرد. به عقده من باید تلاش در مجلس آینده این باشد که کاری کند تا ارزش پول ملی حفظ شود. در کنار این موارد ما در مجلس آینده باید اقداماتی برای افزایش مهارت کارگران انجام دهیم و تلاش کنیم شرایطی پیش بیاوریم که یک کارگر را از کارگر ساده به کارگر ماهر تبدیل کنیم. به نظر من مشکلات کارگران و بازنشستگان بسیار است و هزینه‌ زندگی آنها با درآمدهایشان همخوانی ندارد. هم دولت و هم کارفرمایان باید کمک‌های غیرنقدی برای حقوق‌‎بگیران در نظر بگیرند.

اولویت جوانان، زنان و کارگران هستند

یکی دیگر از نامزدهای انتخابات مجلس دوازدهم در توضیح برنامه‌های خود گفت: جوانان، زنان و کارگران در اولویت هستند و برای این سه گروه برنامه دارم. من معتقدم باید به وضعیت این سه گروه رسیدگی کرد. درباره کارگران باید عرض کنم قراردادهای موقت و نبود امنیت شغلی بزرگ‌ترین مشکل کارگران است. من به‌عنوان کسی که در دوره‌ای قرارداد پیمانکاری و در دوره‌ای دیگر قرارداد موقت بودم، حال کارگران را خوب می‌فهمم و می‌دانم نبود امنیت شغلی چه استرسی به آنها وارد می‌کند و این کارگران از بسیاری از مزایا بی‌بهره هستند. پس مهم‌ترین موضوعی که باید به آن توجه کرد، برقرارکردن امنیت شغلی برای کارگران است. همچنین باید کاری کنیم که موقعیت‌های شغلی بیشتر در خدمت کارگر ایرانی قرار بگیرد.

در تعیین مزد اجحاف شده است

یک نامزد حقوق‌خوانده انتخابات مجلس هم با اشاره به مشکلات معیشتی جامعه کارگری گفت: اولویت مجلس باید این باشد که تا جای ممکن حقوق کارگران و دستمزد آنها بالا رود تا به تطابق نرخ تورم برسیم؛ زیرا در سال‌های گذشته در تعیین حداقل مزد کارگران اجحاف قابل توجهی صورت گرفته و مجلس باید در موضوع مزد و حقوق ورود جدی‌تری داشته باشد. علاوه بر آن کیفیت خدمات بیمه‌های تکمیلی در کشور ضعیف بوده و لازم است با توجه به کاهش چنددرصدی سهم بیمه کارفرما در سال‌های اخیر، سهمی برای کارفرما در دوران اشتغال و پس از پایان خدمت به منظور بهبود وضعیت بیمه‌های تکمیلی منظور شود. همچنین حمایت از معیشت بازنشستگان کادر درمان، بازنشستگان نیروهای مسلح (به‌ویژه کارگران صنایع دفاع که حقوق اندکی دریافت می‌کنند) و بازنشستگان فرهنگی و معلم باید به یکی از اولویت‌های مجلس فعلی تبدیل شود و این‌گونه نباشد که تنها نطق‌های حمایت از بازنشستگان را در ماه‌های باقی‌مانده به انتخابات مجلس از تریبون خانه ملت بشنویم. این نامزد که خود را حامی کارگران و بازنشستگان معرفی کرده است، گفت: حمایت از کارکنان و کارگران قراردادی در بخش خصوصی و دولتی ضرورتی است، چون این گروه نسبت به نیروهای رسمی‌ها و پیمانی آسیب‌پذیرتر هستند. تصور کنید کارگران قراردادی و بدون ثبات شغلی در دولت و بخش خصوصی بخواهند تشکیل زندگی داده و ازدواج کنند؛ آنگاه خواهید دید که امکان برنامه‌ریزی در زندگی برای این گروه به دلیل نبود امنیت شغلی وجود ندارند و ساماندهی این نیروها هنوز در مجلس تعیین تکلیف نشده است. در چنین شرایطی حتی در سازمان‌های دولتی نیز به راحتی این نیروها را تعدیل می‌کنند و کاری از دست کارگر و کارکنان قراردادی و شرکتی برنمی‌آید. حالا انتخابات تمام شده و زمین پر از وعده‌هایی است که در دوره هیجان‌انگیز تبلیغات داده شده‌اند؛ وعده‌هایی که هرچند بسیار شیرین و دلچسب هستند، اما باید دید چه میزان از آنها قابلیت اجرا دارند. ما منتظریم.