جنایت جنگی علیه زندان اوین

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: ظهر روز دوم تیرماه، اسرائیل در ادامه تجاوز علیه کشورمان زندان اوین را هدف قرار داد. بر اثر حمله به شش نقطه از زندان، ۸۰ نفر از‌جمله یک کودک جان خود را از دست دادند و عده‌ای زخمی شدند و ۷۵ نفر فرار کردند. سازمان عفو بین‌الملل حالا می‌گوید‌ حمله ارتش اسرائیل به زندان اوین باید با عنوان «جنایت جنگی» مورد تحقیق و پیگرد قانونی قرار بگیرد. عفو بین‌الملل با توسل به این اصل که زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها مکان‌هایی غیرنظامی به‌ حساب می‌آیند، بیانیه‌ای صادر کرده که جزئیاتی را در مورد حمله‌ای که یک روز قبل از آتش‌بس آشکار می‌کند و پرده از وقوع یک جنایت برمی‌دارد.

حمله نمادین به غیرنظامیان

روز سوم تیرماه، سخنگوی ارتش اسرائیل حمله به زندان اوین را نمادین خواند و از آن به‌عنوان نماد سرکوب مردم ایران یاد کرد. او در ادعایی عجیب‌تر گفت حمله به اوین با شیوه‌ای دقیق انجام گرفته و تلاش شده تا حد امکان به غیرنظامیان زندانی آسیبی نرسد.

ادعای سخنگوی ارتش اسرائیل در حالی مطرح شده که طبق گزارش‌ها، حمله در ساعاتی انجام شده که حتی خانواده‌های زندانیان هم برای ملاقات در این محل حضور داشتند. شواهد نشان می‌دهد دست‌کم بخش‌هایی از نگهبانی، بخش اداری و ساختمان بهداری و کتابخانه بند چهار، جزء مکان‌هایی بودند که از حمله اسرائیل به زندان اوین آسیب دیدند. در میان شهدا و آسیب‌دیدگان، نام زندانیان، سربازان، پزشک بهداری، خانواده‌های زندانیان و نگهبانان زندان اوین دیده می‌شود و حتی همسایگان زندان هم از حمله مصون نبودند.

اسنادی که جنایت‌جنگی را تأیید می‌کنند

طبق گزارشی که عفو بین‌الملل ارائه کرده است، ویدئوهای راستی‌آزمایی‌شده، تصاویر ماهواره‌ای و مصاحبه با شاهدان عینی، خانواده‌های زندانیان و مدافعان حقوق بشر نشان می‌دهد ارتش اسرائیل چندین حمله هوایی به زندان اوین انجام داده که منجر به کشته و زخمی‌شدن ده‌ها غیرنظامی و واردآمدن خسارات و ویرانی گسترده در دست‌کم شش نقطه مختلف این مجموعه شده است. عفو بین‌الملل برای نگارش گزارش خود به منابع متعددی دسترسی داشته که وقوع یک جنایت جنگی در اوین را تأیید می‌کنند. طبق نوشته این نهاد، ۲۲ ویدئو و ۵۹ عکس مورد بررسی و راستی‌آزمایی قرار گرفته‌اند. البته نگاهی به عملکرد اسرائیل در جنگ تحمیلی ۱۲روزه علیه ایران نشان می‌دهد حمله به زندان اوین تنها مورد حمله به غیرنظامیان نبوده است. با‌این‌حال آنچه مورد تأیید عفو بین‌الملل قرار گرفته، این است که اسرائیل به عمد و به شکل برنامه‌ریزی‌شده به اوین حمله کرده است.

اریکا گوِوارا روساس، مدیر ارشد بخش پژوهش، سیاست‌گذاری و کمپین‌ها در عفو بین‌الملل در مورد این گزارش گفته: «شواهد و دلایل مبنایی منطقی برای این نتیجه‌گیری ایجاد می‌کند که ارتش اسرائیل به‌‌طور آشکار و عمدی ساختمان‌های غیرنظامی را هدف قرار داده است. هدف‌گیری تأسیسات غیرنظامی طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه اکیدا ممنوع است. انجام آگاهانه و عمدی چنین حملاتی مصداق جنایت جنگی است». اریکا گوِوارا روساس تأکید کرده است: «نیروهای اسرائیلی باید می‌دانستند که هرگونه حمله هوایی به زندان اوین می‌تواند منجر به آسیب گسترده به غیرنظامیان شود. نهادهای دادستانی در سراسر جهان باید اطمینان حاصل کنند که همه افراد مسئول این حمله مرگبار به دست عدالت سپرده شوند، ازجمله با استفاده از اصل صلاحیت قضائی جهانی».

غیرنظامیان روایت کرده‌اند

بخشی از گزارش عفو بین‌الملل گفت‌وگویی با شاهدان عینی و افرادی است که عزیز خود یا خانه‌هایشان را در اثر حمله به زندان اوین از دست داده‌اند. زندان اوین در منطقه‌ای پرجمعیت واقع شده و ساختمان‌های مسکونی در شرق و جنوب آن قرار دارند. یکی از ساکنان اطراف در گفت‌وگو با عفو بین‌الملل صحنه پس از حمله را این‌گونه توصیف کرد: صدای خیلی وحشتناکی آمد. از پنجره دیدم دود و غبار از سمت اوین به هوا می‌رود. هم صداها خیلی وحشتناک بود و هم حجم دود... من همیشه فکر می‌کردم خانه ما خیلی امن است چون نزدیک زندان هستیم... اصلا باورم نمی‌شود. به نوشته عفو بین‌الملل نام‌های منتشر‌شده از شهدای حمله به زندان اوین شامل پنج مددکار اجتماعی زن، 13 مرد جوان در حال انجام خدمت سربازی در نقش نگهبان یا کارمند اداری‌ و ۳۶ نفر از کارمندان که ۲۰ نفر مرد و شش نفر زن بوده‌اند و فرزند یکی از مددکاران اجتماعی می‌شود. این نهاد همچنین نوشته است یک منبع مطلع به عفو بین‌الملل گفته‌ زنی به نام لیلا جعفرزاده، ۳۵ساله، در حالی که برای پرداخت وثیقه و آزادی همسر زندانی‌اش به دادسرا مراجعه کرده بود، جان باخته است.

آسیب گسترده به زندان اوین

در گزارش عفو بین‌الملل به تصاویر هوایی از زندان اوین اشاره شده است. این نهاد نوشته است که تصاویر قبل و بعد ماهواره‌ای مادون قرمز تخریب در چهار نقطه مشخص را نشان می‌دهند که احتمالا محل اصابت مهمات بوده‌اند و نشانه‌هایی از سوختگی در بخش‌های زیادی از محوطه قابل مشاهده است. این سوختگی‌ها احتمالا ناشی از آتش‌گرفتن وسایل نقلیه بوده. بر‌اساس این گزارش تخریب درِ ورودی و محوطه اطراف آن در ویدئویی که صحت آن تأیید شده به تصویر کشیده شده است. در این ویدئو امدادگران دیده می‌شوند که در میان ویرانی‌ها و آوارهای گسترده روی زمین، دست‌کم یک مجروح را روی برانکارد حمل می‌کنند.

این نهاد بین‌المللی سراغ برخی از روایت‌های از سوی زندانیان و فعالان حقوق‌بشری هم رفته است و می‌نویسد دو زندانی به نام‌های ابوالفضل قدیانی و مهدی محمودیان که از بمباران زندان اوین جان سالم به‌ در برده و به زندان فشافویه منتقل شده‌اند، در نامه‌ای از داخل زندان که در تاریخ ۱۰ تیر به‌ صورت آنلاین منتشر شد، نوشتد زندان اوین با صدای چند انفجار پیاپی لرزید. دو یا سه انفجار نزدیک بند چهار رخ داد و هنگامی که زندانیان از درِ بند بیرون آمدند، مشاهده کردند که بهداری در چند متری بند در حال سوختن است... پیکر حدود ۱۵ تا ۲۰ نفر از پرسنل بهداری زندان، زندانیان، کارکنان انبار و برخی از نگهبانان و مأموران توسط زندانیان از زیر آوار خارج شدند.

عفو بین‌الملل همچنین ادعایی را در مورد آسیب به بند ۲۰۹ زندان اوین مطرح کرده که تاکنون مورد تأیید نهادها و رسانه‌های داخل کشور قرار نگرفته است. آنها مدعی شده‌اند تصاویر ماهواره‌ای تحلیل‌شده توسط عفو بین‌الملل نشان می‌دهد یک جاده و دو دیوار امنیتی در عمق بخش شمالی زندان، در نزدیکی ساختمانی که بندهای ۲۴۰ و ۲۴۱ در آن قرار دارند، تخریب شده‌اند. این ادعا هم تا امروز مورد تأیید یا رد قرار نگرفته است.

قوانین بین‌المللی چه می‌گویند؟

حمله به ایران در شرایطی که ایران و ایالات متحده خود را برای دور ششم از گفت‌وگوهای غیرمستقیم آماده می‌کردند، حمله‌ای غیرقانونی با هدف وارد‌کردن ایران به جنگی تحمیلی دانسته می‌شود. اما به‌طور کلی حقوق بین‌الملل بدون تمایز قائل‌شدن در مورد علل وقوع یک درگیری قواعد یکسانی دارد. بر‌اساس حقوق بین‌الملل بشردوستانه، حملات مستقیم به غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی ممنوع است. بر‌اساس قواعد بین‌المللی حتی اگر هدف، مشروع و نظامی باشد، حمله نباید به‌گونه‌ای انجام شود که آسیب به غیرنظامیان در مقایسه با مزیت نظامی مستقیم و مشخص آن‌ نامتناسب باشد. اگر تمایز میان اهداف نظامی و غیرنظامی ممکن نباشد، حمله نباید انجام نشود. همچنین دولت‌هایی که مرتکب نقض حقوق بین‌الملل بشردوستانه می‌شوند، ملزم به جبران کامل خسارت‌ها و آسیب‌های وارده هستند.

عفو بین‌الملل چیست؟

سازمان عفو بین‌الملل در سال ۱۹۶۱ در لندن تشکیل شد. این سازمان تلاش خود را برای ممانعت از بروز اعمالی همچون جنایت جنگی و امور مرتبط با حقوق بشر گذاشته است. این ارگان پیش از پایان دهه ۱۹۶۰ به‌‌عنوان مشاور ارشد سازمان ملل متحد و شورای اروپا و یونسکو شناخته شد. در سال ۱۹۷۷ این سازمان افتخار دریافت جایزه صلح نوبل برای فعالیت‌هایش علیه شکنجه و در سال ۱۹۷۸ نیز افتخار دریافت جایزه سازمان ملل متحد در زمینه حقوق بشر را به‌ خود اختصاص داد.