بررسی تأثیر ورزش و آمادگی جسمانی در ارتقای آمادگی رزمی و نقش آن در مأموریت‌های دریانوردی بلندمدت
نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و دریافت حوزه جدید مأموریتی خود در آب‌های آزاد با تغییر رویکرد خود از گشت‌زنی در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان به مأموریت‌های بلندمدت دریانوردی و حضور در اقیانوس‌های دور‌دست، به یک تغییر راهبرد نسبت به بازتعریف کلیه مؤلفه‌های تأثیرگذار در اجرای بهینه این مأموریت‌ها اقدام کرده که حوزه تربیت بدنی و ورزش نیز از این موضوع مستثنا نبوده است.
دانیال کوثری، حمیدرضا حریرفروش، رضا مبشرنیا: نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و دریافت حوزه جدید مأموریتی خود در آب‌های آزاد با تغییر رویکرد خود از گشت‌زنی در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان به مأموریت‌های بلندمدت دریانوردی و حضور در اقیانوس‌های دور‌دست، به یک تغییر راهبرد نسبت به بازتعریف کلیه مؤلفه‌های تأثیرگذار در اجرای بهینه این مأموریت‌ها اقدام کرده که حوزه تربیت بدنی و ورزش نیز از این موضوع مستثنا نبوده است. بهره‌مندی از نیروی انسانی سالم، توانمند و کارآمد با آمادگی جسمانی1 مطلوب، یکی از آرمان‌های هر سازمانی به شمار می‌آید که با عنایت به اهمیت دوچندان مقوله آمادگی جسمانی در بین کارکنان، این موضوع به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های قدرت در بین نظامیان مطرح است. در همین راستا، مدیریت تربیت بدنی به‌عنوان متولی اصلی آمادگی جسمانی در سطح نیروی دریایی، بعد از دریافت دستورات و تبیین شرح وظایف خود از طریق سلسه‌مراتب فرماندهی، با تشکیل کارگروهای تخصصی نسبت به احصای همه مؤلفه‌های جسمانی و روانی مؤثر در اجرای مطلوب مأموریت‌های محوله اقدام کرده که در نهایت با بازتعریف آمادگی جسمانی تحت عنوان آمادگی رزمی،2 با بهره‌گیری از چند ورزش مانند کراس‌فیت، پیلاتس، TRX و... به یک سبک از تمرین در فضای کوچک با قابلیت جابه‌جایی مکان تمرین‌ها و متناسب با فضا، نوع و ماهیت مأموریت‌های محوله به نیروی دریایی راهبردی ارتش دست پیدا کرده است. در این راستا، حضور تعداد کثیری از کارکنان غیور نیروی دریایی ارتش در مأموریت‌های مختلف دریانوردی به‌ویژه کد 360، به‌خوبی نمایانگر تأثیر مثبت و بسزای آمادگی رزمی کسب‌شده در بین کارکنان در اجرای این مأموریت خطیر و بلندمدت که برای اولین بار در تاریخ کشور رقم خورده، است. با بررسی دقیق‌تر این مأموریت مهم که در آن مسافت 31هزارو 600 مایل معادل 58هزارو 524 کیلومتر طی شده و به مدت قریب به هفت ماه به طول انجامیده، می‌توان تبلور کسب این آمادگی رزمی را در شاخص‌های ذیل به‌خوبی مشاهده و درک کرد:
1- اجرای مطلوب مأموریت بدون تلفات انسانی: یکی از مهم‌ترین اهداف در کسب آمادگی جسمانی در سطح نظامیان جهان، دستیابی به سطحی از آمادگی رزمی است که بتوان در عین دقت و ظرافت، در اجرای اصل مأموریت از سلامت و ایمنی خود نیز محافظت کرد. این مأموریت با تمام دشواری‌های پیش‌رو بحمدلله بدون هیچ‌گونه تلفاتی انجام شد که مایه مباهات است.
2- تاب‌آوری بالای کارکنان در شرایط سخت حاکم در طول مأموریت: اجرای سفرهای دریایی در کنار تمام جاذبه‌های موجود، به دلیل مدت زمان زیاد، فضاهای کوچک و فضای محصور‌کننده، اجرای مأموریت‌های تعریف‌شده، شرایط آب‌و‌هوایی و... شرایط بسیار دشواری را به کارکنان واحدهای شناور وارد میکند. تحمل و تاب‌آوری در این شرایط حاکم تنها در صورتی ممکن است که فرد در کنار کسب و حفظ آمادگی رزمی، بتواند از طریق فعالیت‌های مفرح و نشاط‌آور ورزشی، نسبت به حفظ و ارتقای سطح روحی، روانی و جسمی خود اقدام کند.
3- حفظ روحیه، نشاط و شادابی کارکنان در طول مأموریت: حضور در مأموریت‌های بلندمدت و به‌ویژه این مأموریت خطیر که برای اولین بار توسط جمهوری اسلامی ایران به اجرا گذاشته شده است، فشارهای متعددی در تمامی ابعاد روحی، جسمی و... به تمامی کارکنان در واحدهای شناور وارد میکند که دوری از خانواده نیز مزید بر این عوامل بوده و گاهی تحمل افراد را به پایان می‌رساند. در این شرایط، ورزش و فعالیت بدنی به دلیل تأثیر جسمانی، هورمونی (ترشح هورمون‌های شادی‌آور مانند اندورفین، سروتونین و...)، شیمیایی (تأثیر بر متابولیسم و سوخت‌وساز بدن) و... می‌تواند علاوه بر ارتقای سطح جسمانی و روانی هم‌رزمان، نسبت به تحمل شرایط موجود کمک شایانی کند.
4- حفظ سلامتی عمومی کارکنان: سلامت کارکنان همواره تأثیر مستقیمی بر راندمان و انجام بهینه مسئولیت‌های واگذار‌شده به فرد دارد. در همین راستا، ورزش به‌عنوان اولین و بهترین پیشگیری‌کننده در سفرهای بلندمدت، می‌تواند کمک شایانی به جلوگیری از ابتلا یا حداقل کنترل بسیاری از بیماری‌های روحی و به‌ویژه جسمانی (نظیر چربی خون، دیابت، فشار‌خون، سنگ کلیه و...) کند.
5- حفظ تناسب اندام کارکنان: از اضافه‌وزن همواره به‌عنوان مادر بسیاری از بیماری‌ها یاد می‌شود. در مقوله تناسب اندام در کنار رژیم غذایی از ورزش به‌عنوان یکی از ارکان اساسی جهت کمک به کاهش وزن، تضمین‌کننده سلامت قلبی- عروقی، پایدارکردن شرایط تناسب اندام پس از کاهش وزن و... یاد می‌شود که خود گویای اهمیت دوچندان ورزش در دستیابی و حفظ تناسب اندام افراد به‌ویژه در مأموریت‌های مهم از‌جمله دریانوردی‌های طولانی‌مدت است.
6- جلوگیری از فرسودگی کارکنان در طول این مأموریت بلندمدت: پژوهش‌های علمی انجام‌شده نشان‌دهنده تغییر ترکیب بدنی کارکنان از توده عضلانی به توده چربی در صورت عدم تحرک و فعالیت بدنی کافی در مدت زمانی مشخص هستند. این تغییر رویکرد در بدن با عدم رعایت رژیم غذایی مناسب می‌تواند تشدیدکننده این موضوع باشد و این کاهش توده عضلانی در میان‌مدت یقینا باعث آسیب‌های ساختاری (اسکلتی- عضلانی) خواهد شد. از این‌رو تأثیر ورزش و فعالیت بدنی در طول سفرهای دریانوردی انکارناپذیر است.
7- تبعیت و فرمان‌پذیری مثال‌زدنی کارکنان در طول مأموریت: در مدت اجرای این مأموریت بی‌نظیر، همکاری و فرمانبرداری کارکنان یقینا باعث اجرای مطلوب این مأموریت شده و تأثیر آمادگی جسمانی و رزمی در این اطاعت‌پذیری محسوس است. کارکنان با آمادگی رزمی بالا، علاوه بر آمادگی مسئولیت‌پذیری، از اعتماد‌به‌نفس و عزت‌نفس چشمگیری نیز برخوردار هستند.
8- دیپلماسی ورزشی: یکی از وظایف ذاتی ورزش ایجاد روحیه مودت، دوستی و... در بین ورزشکاران است. استفاده از ورزش جهت ایجاد صلح و روابط حسنه در سطح جهان پس از جنگ جهانی دوم بیش از پیش مرکز توجه قرار گرفته است. نیروی دریایی راهبردی ارتش برابر منویات مقام معظم رهبری که فرمودند «اقدامات نیروی دریایی ارتش می‌تواند مانند وزارت امور خارجه در عمق‌دادن به دیپلماسی کشور مؤثر باشد»، سعی کرده از طریق ورزش و برگزاری مسابقات ورزشی بین ناوگروه‌های اعزامی به کشورهای دوست، همسایه و اسلامی نسبت به توسعه روابط حسنه و دوستانه اقدام کند. در همین رابطه و در مأموریت اخیر نیروی دریایی ارتش به دور دنیا، مسابقات دوستانه در رشته‌های ورزشی متنوع شامل فوتسال، والیبال و... با کشورهای اندونزی، هندوستان، برزیل و آفریقای جنوبی برگزار شد.
پی‌نوشت‌ها:
1- آمادگی جسمانی: فعالیت‌ها و مهارت‌هایی که فرد را قادر میکند از نظر بدنی عملکرد مناسبی در زندگی روزمره، شغلی و اجتماع داشته باشد و دارای متغیرهایی همچون استقامت، قدرت، سرعت، توان، چابکی و... است.
2- آمادگی جسمانی، روانی و مهارتی کارکنان جهت اجرای مطلوب مأموریت‌های محوله با توسعه متغیرهای اصلی (نظیر قدرت، سرعت، چابکی، توان، انعطاف‌پذیری و...).