شفافیت بانکی و ضرورت شکل‌گیری نظام رتبه‌بندی اعتباری
واقعیت این است که نظام بانکی از نظر گزارشگری مالی در ظاهر با مشکل خاصی مواجه نیست؛ زیرا اغلب بانک‌های کشور، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس هستند و طبق مقررات بازار سرمایه، موظف به انتشار گزارش‌های شفاف در موعد مقررند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
سید‌حمید میر‌معینی - کارشناس اقتصادی
واقعیت این است که نظام بانکی از نظر گزارشگری مالی در ظاهر با مشکل خاصی مواجه نیست؛ زیرا اغلب بانک‌های کشور، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس هستند و طبق مقررات بازار سرمایه، موظف به انتشار گزارش‌های شفاف در موعد مقررند. این گزارش‌ها معمولا از طریق سامانه کدال در دسترس عموم قرار دارد. بنابراین مشکل اصلی در نبود گزارش‌ها نیست، بلکه در نحوه نظارت بر اجرای الزامات و مقررات بانکی است.
اما یکی از مهم‌ترین الزامات اصلاح نظام بانکی در کشور، ارتقای شفافیت و ارتباط مؤثرتر میان بانک‌ها و مردم است. در حالی که بانک‌های ایرانی در سال‌های اخیر از منظر گزارش‌دهی رسمی، به‌ویژه در قالب گزارش‌های مالی منتشرشده در سامانه کدال، پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند، اما هنوز نوعی فاصله میان گزارش‌های تخصصی و فهم عمومی از وضعیت بانک‌ها وجود دارد.
گزارش‌های مالی فعلی، هرچند شفاف و مستند هستند، اما بیشتر برای متخصصان بازار سرمایه و فعالان حوزه مالی قابل تحلیل‌اند و برای عموم مردم، به‌ویژه سپرده‌گذاران، چندان قابل درک نیستند. از این‌رو، ضرورت دارد شکل تازه‌ای از گزارشگری بانکی که مخاطب اصلی آن مردم باشند، در دستور کار قرار گیرد.
در بسیاری از کشورهای جهان، نظامی با عنوان رتبه‌بندی اعتباری بانک‌ها به همین منظور طراحی شده است. در این نظام، بانک‌ها بر‌اساس شاخص‌هایی مانند میزان ایفای تعهدات، ساختار سرمایه، مدیریت ریسک و انطباق با مقررات، رتبه‌ای مشخص دریافت می‌کنند. نتیجه این رتبه‌بندی‌ها در اختیار عموم مردم قرار می‌گیرد تا سپرده‌گذاران بتوانند با آگاهی از سطح ریسک هر بانک، تصمیم بگیرند که منابع خود را در کجا سپرده‌گذاری کنند.
این مدل از گزارش‌دهی عمومی می‌تواند به شکل مؤثری به ارتقای شفافیت کمک و در عین حال، رقابتی سالم میان بانک‌ها ایجاد کند. بانک‌هایی که رتبه اعتباری بالاتری دارند، اعتماد بیشتری جلب می‌کنند و همین امر آنها را تشویق می‌کند تا استانداردهای نظارتی و مدیریتی خود را بهبود بخشند. از سوی دیگر، بانک‌هایی که رتبه پایین‌تری دارند نیز برای ارتقای جایگاه خود، ناچار خواهند بود سیاست‌های مالی و اعتباری خود را اصلاح کنند.
در ایران نیز زیرساخت‌های لازم برای اجرای چنین نظامی وجود دارد. شرکت‌های رتبه‌بندی اعتباری طی سال‌های اخیر شکل گرفته‌اند و از نظر فنی توانایی ارزیابی بانک‌ها را دارند. آنچه نیاز است، حمایت و الزام قانونی بانک مرکزی برای اجرائی‌شدن این رتبه‌بندی‌هاست.
استقرار نظام رتبه‌بندی اعتباری نه‌تنها شفافیت را افزایش می‌دهد، بلکه باعث می‌شود ریسک فعالیت بانکی از دوش نظام مالی کشور برداشته شده و به‌طور طبیعی میان بانک و سپرده‌گذار تقسیم شود. بدین معنا که اگر بانکی با ریسک بالاتر فعالیت می‌کند، سپرده‌گذار با آگاهی از این موضوع تصمیم به سپرده‌گذاری می‌گیرد و در نتیجه، رفتار اقتصادی عقلانی‌تری شکل می‌گیرد.
اجرای رتبه‌بندی اعتباری می‌تواند مزیت دیگری هم داشته باشد؛ بازگشت اعتماد عمومی به نظام بانکی. در شرایطی که اقتصاد کشور نیازمند تقویت جریان سرمایه‌گذاری و افزایش اعتماد مردم به شبکه بانکی است، شفاف‌سازی وضعیت بانک‌ها از مسیر رتبه‌بندی می‌تواند نقش مهمی در بازسازی این اعتماد ایفا کند.
در نهایت، حرکت به سمت گزارش‌دهی عمومی و نظام رتبه‌بندی اعتباری نه به معنای نقد نظام بانکی، بلکه گامی در جهت تقویت سلامت مالی و کارایی بانک‌هاست. این تحول اگر با حمایت نهاد ناظر و همراهی بانک‌ها انجام شود، می‌تواند به شفافیت، رقابت سالم و پایداری بیشتر نظام مالی کشور منجر شود.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
