بحران سلامت روان در کشور

حمید  رجبی -روزنامه‌نگار:  در روزهای اخیر خبرهای مختلف درباره مرگ خودخواسته دو جوان در کشور و همچنین اقدام به خودکشی یک جوان دیگر موجی از اندوه و نگرانی ایجاد و کام مردم را تلخ کرده است. ابتدا خبر مرگ احمد بالدی دانشجوی 20‌ساله که چند روز پیش در اعتراض به تخریب اغذیه‌فروشی خانوادگی‌شان در پارک زیتون اهواز خودسوزی کرد و در بامداد روز 20 آبان جان باخت، منتشر شد. سپس خبر مرگ خودخواسته فؤاد شمس، روزنامه‌نگار باسابقه کشور که دلیل یا دلایل آن هنوز مشخص نشده، اعلام شد. و در نهایت در روز پنجشنبه خبر خودسوزی شاهو صفوی، کارمند آتش‌نشانی اهل سنندج منتشر شد که به ‌دلیل پرداخت‌نشدن حقوق در چند ماه گذشته اقدام به خودسوزی کرد. در همین حال صحبت‌های معاون اول رئیس‌جمهور برای عده زیادی عجیب به نظر رسید. محمدرضا عارف، معاون اول دولت چهاردهم، روز پنجشنبه در واکنش به خودکشی‌های اخیر در کشور در دیدار با جمعی از استادان روان‌شناسی اعلام کرد: «خودسوزی جوان اهوازی و خودکشی یک روزنامه‌نگار، پیام و سیگنالی جدی برای جامعه و حاکمیت است که اگر به آن بی‌توجهی شود، دامن‌گیر همه خواهد شد. حوادث تلخ اخیر نشانه بحرانی اجتماعی است که باید ریشه‌های آن را شناسایی و درمان کرد». صحبت‌های جناب معاون اول از آن جهت عجیب بوده که او و دولت، خیلی دیر سیگنال خطر را متوجه شده‌اند، چراکه طبق آمار، میزان خودکشی‌ها در کشور مد‌ت‌هاست که در حال افزایش است. بنابراین باید بررسی شود که حاکمیت درباره کاهش این ماجرای تلخ چه برنامه‌هایی دارد و چگونه می‌خواهد با آن روبه‌رو شود، چراکه موضوعی با این همه اهمیت، فوریت رسیدگی دارد و نباید مسئولان فقط درگیر بازی با کلمات شوند. براساس داده‌های معتبر بین‌المللی و گزارش‌های رسانه‌های داخلی، در پنج سال اخیر نرخ خودکشی به ‌ازای هر صد هزار نفر در ایران عدد هفت نفر است. با اینکه نرخ کلی خودکشی در ایران پایین‌تر از میانگین جهانی (حدود ۹ در صد هزار) است، اما افزایش آن در چند سال اخیر نگران‌کننده شده است. عوامل اصلی شامل مشکلات اقتصادی، فشارهای روانی، بیکاری و بحران‌های اجتماعی از سوی کارشناسان معرفی شده‌اند. همچنین نرخ تلاش برای خودکشی (تلاش‌های ناموفق) بسیار بالاتر از نرخ مرگ است و نشان‌دهنده بحران عمیق‌تر سلامت روان در کشور است. اگر به خبرها در این زمینه دقت کرده باشید متوجه خواهید شد که نرخ افزایش خودکشی‌ها در میان برخی مشاغل مانند پرستارها و کادر درمان، حداقل در سه سال اخیر رشد بسیار نگران‌کننده‌ای داشته است. درباره این قشر جامعه، فشار کاری زیاد، یکی از دلایل مهمی است که عنوان شده است. درحالی‌که روان‌شناس‌ها و همچنین جامعه‌شناس‌ها از مدت‌ها و حتی سال‌ها قبل هشدارهای متعددی درباره افزایش نرخ خودکشی در کشور ارائه می‌دهند، عجیب است که آقای عارف به‌عنوان معاون اول رئیس‌جمهور، تازه این سیگنال خطر و هشدار را دریافت کرده است باید در نظر داشت متأسفانه ایران فاقد یک برنامه جامع، ملی و پایدار برای پیشگیری از خودکشی است. مدت‌ها پیش طرح‌هایی مانند «برنامه ملی پیشگیری از خودکشی» در وزارت بهداشت تدوین شد، اما به‌ صورت گسترده و مؤثر اجرا نشد. نبود بودجه کافی، کمبود نیروی متخصص در مناطق محروم و فقدان نظارت ارزیابی‌محور از موانع اصلی بوده است. در همین خصوص ضعف خدمات سلامت روان در کشور نیز بسیار مشهود است. متأسفانه در بسیاری از شهرستان‌ها و روستاها، دسترسی به روان‌پزشک یا روان‌شناس تقریبا وجود ندارد. البته در شهرهای بزرگ که این خدمات در دسترس هستند یا به دلیل کم‌اهمیت‌بودن مشاوره‌ها برای مردم یا به‌ دلیل شرایط بد اقتصادی خانوار و ضعیف‌بودن فرهنگ مراجعه به روان‌پزشک، بسیاری از مردم از این خدمات بی‌بهره هستند. در پایان باید یادآور شد اگر به خودکشی فکر می‌کنید یا از قصد فرد دیگری در این زمینه آگاه هستید، لطفا حتما با شماره‌های: ۱۲۳ اورژانس اجتماعی، ۱۴۸۰ صدای مشاور و ۱۱۵ اورژانس شهری تماس بگیرید.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.