قایق‌های لوکس و سرنوشت نامعلوم

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: در بندر جزیره ایتالیایی لامپدوزا، قایق‌های مهاجرانی که در آب رها شده‌اند، برخلاف گذشته، اکنون مدرن، خوش‌ساخت و مجهز به موتورهای قدرتمند هستند. این تصویر کاملا متفاوت است با قایق‌های بادی نازک و ناامن ساخت چین که تا همین اواخر، مسیر لیبی تا ایتالیا را طی می‌کردند.

این هفته حدود ۲۵ قایق فایبرگلاس پس از انتقال حدود ۸۰ مهاجر از بنادر اطراف طرابلس، در صفی طولانی به چشم می‌خوردند. بسیاری از این قایق‌ها به دو موتور ۲۵۰ اسب بخاری مجهز هستند که زمان سفر را از یک روز کامل به تنها هفت ساعت کاهش داده‌اند. کریس بوروفسکی، سخنگوی آژانس مرزی اتحادیه اروپا (فرانتکس)، می‌گوید: «این روش جدید قاچاقچیان در لیبی است؛ قایق‌های وی‌آی‌پی که گران‌ترند اما به دلیل سرعت بالا کمتر شناسایی می‌شوند و همین باعث افزایش عبور غیرقانونی شده است». اگرچه قیمت سفر از ۸۰۰ دلار چند سال پیش به حدود دو هزار دلار در تابستان امسال رسیده، اما کسب‌وکار قاچاق مهاجران همچنان پررونق است. فقط امسال بیش از ۲۸ هزار مهاجر از لیبی وارد ایتالیا شده‌اند؛ تقریبا دو برابر ۱۵ هزار نفر سال گذشته در زمان مشابه.

افزایش مهاجرت از لیبی همچنین باعث رشد ۱۳‌درصدی کل مهاجران ورودی به ایتالیا شده است؛ موضوعی که اعتبار نخست‌وزیر ایتالیا، جورجیا ملونی را که سال گذشته با کاهش چشمگیر مهاجران به ستاره راست‌گرای اروپا بدل شد، خدشه‌دار کرده است.

قاچاق لوکس

بوروفسکی توضیح می‌دهد: «بنگلادشی‌ها که بزرگ‌ترین گروه در این مسیر هستند، برای پکیج کامل شامل پرواز به لیبی و عبور از دریا تا ۱۰ هزار یورو می‌پردازند». اما همه مهاجران توان پرداخت این هزینه‌های نجومی را ندارند. هفته پیش ۹۰ مهاجر خسته که از یک قایق چوبی در نزدیکی لامپدوزا نجات یافته بودند، از طرف گارد ساحلی ایتالیا به بندر کوچک این جزیره منتقل شدند. این گروه شامل اریتره‌ای‌ها، اتیوپیایی‌ها، سودانی‌ها و مصری‌ها بود که پیش از روشن‌شدن موسیقی کافه‌های ساحلی و حضور گردشگران، از سوی امدادگران خیریه Mediterranean Hope مورد استقبال قرار گرفتند. والریا پاسری، از اعضای این خیریه، می‌گوید: «آنها سرد، خسته و خیس بودند؛ از‌جمله یک دختر ۱۷‌ساله باردار و بیمار و دو کودک خردسال».

افزایش مهاجرت از لیبی در شرایطی رخ می‌دهد که امسال به طور کلی، ورود پنهانی مهاجران به اروپا ۲۰ درصد کاهش داشته و بر‌اساس آمار فرانتکس، این روند در مسیر بالکان حتی با سقوط ۵۳‌درصدی مواجه بوده است. به‌این‌ترتیب سفرهای لیبی به ایتالیا اکنون حدود ۳۷ درصد کل ورودها به اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد. همین امر سبب شده این هفته قایق‌های فرانتکس از رومانی و دانمارک برای کمک به عملیات نجات در لامپدوزا حضور داشته باشند. با وجود این تلاش‌ها، تاکنون ۵۵۰ نفر در این مسیر جان خود را از دست داده‌اند.

فلاویو دی جاکومو، سخنگوی سازمان بین‌المللی مهاجرت وابسته به سازمان ملل، می‌گوید: «شکنجه در لیبی و مرگ در دریا؛ این روایت همیشگی است»، اما او اضافه می‌کند امسال وضعیت تغییر کرده و هرج‌ومرج و فساد در غرب لیبی زمینه مناسبی برای رشد قاچاقچیان فراهم آورده است.

گسترش بی‌ثباتی و فرصت‌طلبی قاچاقچیان

در ماه می‌ امسال، با کشته‌شدن یکی از رهبران شبه‌نظامیان و آغاز چند روز درگیری خونین در طرابلس، چندین مرکز نگهداری مهاجران بسته شد. دی جاکومو می‌گوید: «بازداشت‌شدگان آزاد‌شده بلافاصله برای عبور از دریا ثبت‌نام کردند». ایتالیا به منظور همکاری با گارد ساحلی لیبی، قایق‌هایی به این کشور اهدا کرده؛ با وجود گزارش‌هایی که می‌گوید مهاجران بازداشت‌شده در دریا اغلب به زندان‌های خشونت‌بار بازگردانده می‌شوند، مورد ضرب‌و‌شتم و تجاوز قرار می‌گیرند و سپس دوباره برای عبور مجبور به پرداخت هزینه می‌شوند.

ادعاهایی نیز مطرح شده که مقامات ایتالیایی در آزادی یک رهبر شبه‌نظامیان لیبیایی متهم به شکنجه مهاجران که در ژانویه و بر‌اساس حکم دادگاه کیفری بین‌المللی در ایتالیا بازداشت شده بود، نقش داشته‌اند. ملونی همچنین با تکرار الگوی توافق با تونس، ظاهرا به دنبال موفقیت مشابهی با لیبی است؛ جایی که با حمایت یک بسته کمک مالی چند میلیون یورویی اتحادیه اروپا به رئیس‌جمهور سعید، توانست جلوی موج سفرهای غیرقانونی را بگیرد و سال گذشته تعداد مهاجران ورودی به ایتالیا را به ۷۲ هزار نفر رساند. اما امسال ورود مهاجران از تونس به حدود دوهزارو 300 نفر محدود شده است. خبر خوب برای ملونی اینکه برخلاف نگرانی‌ها، موج گسترده‌ای از پناه‌جویان سودانی پس از آغاز جنگ داخلی در این کشور راهی اروپا نشده‌اند. دی جاکومو می‌گوید: «جامعه بزرگی از سودانی‌ها در لیبی حضور دارند که بسیاری از پناهندگان امیدوار به بازگشت به کشور خود را جذب کرده‌اند». با این حال، اریتره‌ای‌ها بار دیگر راهی اروپا شده‌اند و تاکنون چهارهزارو 500 نفر از آنها وارد ایتالیا شده‌اند و پس از بنگلادشی‌ها با 10هزارو 300 نفر، دومین گروه بزرگ را تشکیل می‌دهند.

شرق لیبی؛ تهدید تازه برای اروپا

اگر وضعیت آشفته غرب لیبی، مسئولان اروپایی را نگران کرده، تحولات شرق این کشور می‌تواند حتی خطرناک‌تر باشد. شرق لیبی که پس از سرنگونی قذافی در ۲۰۱۱ از غرب جدا شد، اکنون تحت کنترل خلیفه حفتر، فرمانده نظامی است که در سال ۲۰۲۰ تلاش ناموفقی برای تصرف طرابلس داشت. در هفته‌های اخیر، مهاجرت از شرق لیبی به جزیره یونانی کرت افزایش چشمگیری داشته و روزانه حدود ۵۰۰ نفر با قایق‌های بادی، لانچ‌های تندرو و قایق‌های ماهی‌گیری راهی یونان شده‌اند. مجموعا امسال هشت هزار نفر از لیبی به یونان رسیده‌اند و تحلیلگران معتقدند حفتر در پس این ماجرا قرار دارد. جلال هرشوی، تحلیلگر اندیشکده سلطنتی خدمات متحد، به تایمز می‌گوید: «در شرق لیبی هیچ اتفاقی بدون اجازه حفتر و خانواده‌اش رخ نمی‌دهد». او معتقد است حفتر همانند اتهامی که به روسیه درباره اعزام پناه‌جویان سوری از طریق بلاروس به لهستان وارد شده، در حال «ابزارسازی» از مهاجران برای بازی‌های سیاسی است؛ بخشی از نبرد پیچیده قدرت در مدیترانه که ترکیه و یونان هم در آن نقش دارند.

بازی ترکیه، یونان و لیبی

ترکیه در تلاش است تا لیبی را به امضای توافقی برای تقسیم آب‌های مدیترانه و بهره‌برداری از منابع نفت و گاز ترغیب کند؛ توافقی که برای یونان حساسیت‌برانگیز است، چون برخی از جزایر این کشور را در بر می‌گیرد. آنکارا نخستین بار در سال ۲۰۱۹ با طرابلس توافق کرد و اکنون پارلمان شرق لیبی در بنغازی ممکن است آن را تصویب کند. ماه گذشته، پس از اعلام یونان مبنی بر اعطای امتیاز اکتشاف انرژی در آب‌های اطراف کرت، مقامات بنغازی اعتراض کردند. هرشوی می‌گوید: «ترکیه توانسته شرق لیبی و خانواده حفتر را به سمت خود بکشد. به نظرم این خانواده عامدانه موج جدیدی از مهاجران را راهی یونان کرده تا به آتن فشار بیاورند».

 در‌حالی‌که بازی‌های سیاسی ادامه دارد، دیوید، مهاجر اهل سودان جنوبی، این هفته روی ساحل جزیره گاودوس یونان در نزدیکی کرت نشسته بود و می‌گفت تنها هدفش نجات از جنگ داخلی کشورش است: «ما برای دردسر نیامده‌ایم؛ آمده‌ایم تا جان خود را نجات دهیم. اگر بمانی، می‌میری».