رهبران جهان در آزمون بزرگ کانادا
سایه جنگ بر نشست گروه 7
رهبران قدرت‌های اقتصادی بزرگ جهان دوشنبه این هفته در کانادا گرد هم می‌آیند تا شاید بتوانند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری غیرقابل پیش‌بینی آمریکا را قانع کنند که اتحادهای قدیمی را حفظ کند و از تنش‌های فزاینده در صحنه جهانی بکاهد. با این حال، برخی از آنها در صورت شکست در این هدف، آماده‌اند مسیر مستقل خود را در پیش بگیرند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: رهبران قدرت‌های اقتصادی بزرگ جهان دوشنبه این هفته در کانادا گرد هم می‌آیند تا شاید بتوانند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری غیرقابل پیش‌بینی آمریکا را قانع کنند که اتحادهای قدیمی را حفظ کند و از تنش‌های فزاینده در صحنه جهانی بکاهد. با این حال، برخی از آنها در صورت شکست در این هدف، آماده‌اند مسیر مستقل خود را در پیش بگیرند. ترامپ امسال در حالی به نشست گروه 7 در دامنه‌های کوهستانی کانادا می‌آید که نگرانی عمیقی میان متحدان سنتی اقتصادی آمریکا وجود دارد. این کشورها تلاش می‌کنند او را راضی کنند از شدت تعرفه‌های سنگینی که طی سال‌های اخیر در سراسر جهان اعمال کرده بکاهد، اما هم‌زمان تمایل دارند از مواجهه مستقیم با او نیز خودداری کنند؛ مواجهه‌ای که پیش‌تر برخی رهبران جهان را به تقابل با ترامپ کشانده بود. در دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، نااطمینانی اقتصادی جهانی افزایش یافته است. او در ماه آوریل بالاترین تعرفه‌های قرن را اعلام کرد، اما آنها را برای ۹۰ روز معلق گذاشت تا فرصت مذاکره برای توافق‌های تجاری جدید فراهم شود. فقط بریتانیا موفق به دستیابی به یک «چارچوب» توافق‌شده و چین و آمریکا هم به توافقی موقت برای توقف جنگ تجاری دست یافته‌اند تا در همین حین مذاکرات جامع‌تری شود. نشست گروه 7 همواره جایی برای تبادل نظر میان قوی‌ترین اقتصادهای جهان درباره منافع مشترک در حوزه تجارت، امنیت و سیاست آب‌وهوایی بوده است؛ بااین‌حال، ترامپ با اعمال تعرفه‌ها، مطرح‌کردن الحاق کانادا به عنوان پنجاه‌ویکمین ایالت آمریکا و حتی تهدید به استفاده از نیروی نظامی برای تصرف گرینلند، نظم معمول این نشست‌ها را به چالش کشیده است؛ جزیره‌ای سرشار از منابع معدنی که تحت حاکمیت دانمارک است.
ایران، اسرائیل و اوکراین
در موضوع تنش میان اسرائیل و ایران که بی‌تردید در نشست کانادا در کانون گفت‌وگوها قرار دارد، آمریکا باز هم تا حدودی از سایر اعضای گروه 7 فاصله دارد. دیگر کشورها به دلایل انسانی نسبت به غزه موضع سخت‌گیرانه‌تری نسبت به اسرائیل دارند و در قبال ایران هم جدی‌تر عمل می‌کنند؛ چراکه بیشتر آنها از توافق هسته‌ای زمان اوباما که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود آن را از بین برد، حمایت می‌کردند. در موضوع جنگ اوکراین نیز شرایط مشابهی برقرار است؛ ترامپ کمتر از برخی متحدان خود تمایل دارد که از اوکراین در برابر تهاجم روسیه حمایت کند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، برای حضور در نشست گروه 7 دعوت شده و امیدوار است در حاشیه این رویداد با ترامپ دیدار و درباره ادامه حمایت‌ها از کشورش رایزنی کند. چالش رهبران دیگر، یعنی رهبران کانادا، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و بریتانیا، این است که چگونه ترامپ را بدون خشمگین‌کردنش به نوعی سازش متقاعد کنند. به گفته جانیس استاین، استاد علوم سیاسی و کارشناس روابط بین‌الملل دانشگاه تورنتو، «هیچ‌کس علاقه‌ای به ایجاد یا تشدید رویارویی با ترامپ ندارد؛ این وجه اشتراک همه اعضاست. کسی چنین چیزی نمی‌خواهد».
نقش محوری کارنی
نماد روشن این فشارها و تنش‌ها بر رهبران گروه 7، مارک کارنی، نخست‌وزیر کانادا و رهبر حزب لیبرال است که نخستین حضورش را به عنوان نخست‌وزیر در این نشست تجربه می‌کند. او پس از شکست‌دادن رقیب محافظه‌کارش در انتخاباتی که موجی از خشم رأی‌دهندگان نسبت به ترامپ را به همراه داشت، در ماه آوریل به قدرت رسید. کارنی به عنوان رهبر کشور میزبان، بیش از دیگران مسئولیت دارد که از فروپاشی نشست جلوگیری کند. با توجه به اینکه نزدیک به ۸۰ درصد صادرات کانادا به آمریکا انجام می‌شود و این دو کشور طولانی‌ترین مرز بدون محافظت جهان را دارند، موفقیت کارنی در قانع‌کردن ترامپ برای کاهش تعرفه‌هایی که اقتصاد کانادا را به هم ریخته، اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند. به همین منظور، تیم کارنی تصمیم گرفتند بیانیه مشترکی از نشست گروه 7 صادر نشود؛ اقدامی که احتمالا بازتاب‌دهنده اختلافات میان اعضاست. همچنین این نشست، برخلاف سنت سال‌های گذشته، برنامه مشخصی برای بحث درباره تغییرات اقلیمی ندارد؛ موضوعی که کارنی در گذشته از آن حمایت می‌کرد اما حالا از دستور کار رسمی حذف شده تا ترامپ را تحریک نکند. در عوض، بحث تغییرات اقلیمی به‌طور غیرمستقیم در نشست‌های دیگری ازجمله جلسه‌ای درباره آتش‌سوزی‌های جنگلی گنجانده شده است. جان کرتون، کارشناس سیاست خارجی دانشگاه تورنتو، این تصمیم را هوشمندانه توصیف می‌کند و می‌گوید: «می‌توان در موضوع آتش‌سوزی‌های جنگلی کارهای زیادی انجام داد و ترامپ هم با آن موافق است، بی‌آنکه لازم باشد در اسناد رسمی کلماتی همچون تغییر اقلیم، گرمایش جهانی یا انتشار دی‌اکسید کربن مطرح شود».
رویکرد محتاطانه در مواجهه با ترامپ
بااین‌حال، کارنی تلویحا اشاره کرده که اگر مذاکرات ناکام بماند، شاید مجبور شود بدون ترامپ یا حتی آمریکا ادامه دهد. تهدید ترامپ به استفاده از «زور اقتصادی» برای الحاق کانادا به آمریکا باعث شد محبوبیت ایالات متحده نزد کانادایی‌ها سقوط کند و تحریم کالاها و سفرهای آمریکایی را در پی داشته باشد. بر‌اساس نظرسنجی مؤسسه پیو، فقط ۳۴ درصد مردم کانادا اکنون نظر مثبتی نسبت به آمریکا دارند؛ این رقم سال گذشته
۵۴ درصد بود. کارنی با سوار‌شدن بر موج نارضایتی مردم در انتخابات پیروز شد. او که سابقه مدیریت بانک مرکزی را دارد، خود را به عنوان مدیری باتجربه در دوران بحران و شایسته‌ترین فرد برای مواجهه با رئیس‌جمهور آمریکا معرفی کرد. کارنی در کارزار انتخاباتی خود گفته بود: «ترامپ می‌خواهد ما را بشکند تا آمریکا صاحب ما شود». او همچنین تأکید کرده اگر آمریکا بیش از پیش به سیاست انزواطلبانه «اول آمریکا» روی آورد، کانادا می‌تواند رهبری جهانی را به دست بگیرد و ائتلافی از کشورهای همفکر با ارزش‌ها و اعتقاد به مبادله آزاد کالا، خدمات و اندیشه‌ها تشکیل دهد. کارنی در مدیریت روابط با ترامپ مهارت نشان داده و این دو برخلاف رابطه نه‌چندان خوب ترامپ با نخست‌وزیر قبلی کانادا، جاستین ترودو، رابطه بهتری دارند. به گفته پیت هوکسترا، سفیر آمریکا در کانادا، این دو نفر در جلساتی خصوصی درباره مناسبات تجاری جدید رایزنی کرده‌اند. ترامپ هم کارنی را مانند ترودو «فرماندار» خطاب نکرده است. در دیدار ماه گذشته در کاخ سفید، کارنی سعی کرد با تعریف و تمجید از ترامپ به عنوان «رئیسی تحول‌آفرین»، او را به سمت خود جلب کند؛ هرچند بعدها حاضر نشد توضیح دهد که این تعریف، مثبت بوده یا منفی. کارنی همچنین با قاطعیت در برابر سخنان ترامپ درباره الحاق کانادا ایستاد و گفت: «کانادا فروشی نیست و هرگز هم نخواهد بود». ترامپ در پاسخ فقط گفت: «هیچ‌وقت نگو هرگز».
دغدغه‌های امنیتی و نظامی
هرچند گروه 7 در آغاز به عنوان محفلی اقتصادی شکل گرفت، اما این هفته مسائل امنیتی نیز در دستور کار قرار گرفته است؛ به‌ویژه با شدت‌گرفتن تنش‌های ایران و اسرائیل و تداوم جنگ روسیه و اوکراین. بی‌میلی ترامپ به اختصاص منابع بیشتر برای اوکراین و اصرار مداومش بر افزایش بودجه نظامی متحدان ناتو، ازجمله موضوعات مطرح در نشست خواهد بود.
کارنی در تلاش است روابط تجاری و دفاعی کانادا را با اروپا متنوع کند تا وابستگی کشورش به آمریکا را کاهش دهد. او هفته گذشته اعلام کرد کانادا که همواره در تحقق سهمیه بودجه دفاعی ناتو عقب بود، امسال این هدف را چند سال زودتر از موعد محقق خواهد کرد. به گفته کارنی، این اقدام تا حدی به دلیل وابستگی بیش از حد کشور به آمریکا در زمینه امنیتی صورت گرفته و هم‌زمان یکی از عوامل همیشگی تنش در روابط دوجانبه را پیش از نشست از میان برداشته است. نشانه‌هایی وجود دارد که بحث تعرفه‌ها مستقیما در مذاکرات مطرح نخواهد شد و بیشتر به صورت ضمنی و در قالب همکاری‌های اقتصادی به آن پرداخته می‌شود. واژه «تعرفه» حتی در بیانیه نشست وزرای دارایی و رؤسای بانک‌های مرکزی گروه 7 که ماه گذشته در بنف کانادا برگزار شد، دیده نمی‌شود. مایکل اسمارت، از مشاوران اقتصادی و مدیر شرکت راک‌کریک گلوبال ادوایزرز در واشنگتن می‌گوید: «فکر نمی‌کنم بحث تعرفه‌ها اصلا به موضوع اصلی نشست تبدیل شود. به نظر من کانادایی‌ها تا حد امکان از آن دوری خواهند کرد و بقیه هم موافق هستند؛ چون هیچ منفعتی در طرح این موضوع در این نشست نیست». یکی از دلایل این است که ترامپ پیش از این تنش‌هایی را به این نشست‌ها آورده بود. مهم‌ترین چالش متحدان گروه 7 با آمریکا، مخالفت عمیق ترامپ با همان همکاری‌های بین‌المللی است که اساس شکل‌گیری این گروه را تشکیل می‌دهد؛ همکاری‌هایی که او معتقد است معمولا به ضرر آمریکا تمام می‌شود. در نشست گروه 7 سال ۲۰۱۷ در ایتالیا، آمریکا حاضر نشد به جمع دیگر کشورها برای اجرای توافق پاریس درباره تغییرات اقلیمی بپیوندد؛ نشانه‌ای از اینکه سیاست‌های ترامپ در حوزه محیط زیست قرار است دردسرساز باشد. در نشست ناتو در سال ۲۰۱۸، ترامپ با درخواست دو‌برابر‌‌شدن بودجه دفاعی متحدان و حمله لفظی به آنها، اجلاس را به هم ریخت و ترس از فروپاشی این پیمان امنیتی را تشدید کرد. پس از آخرین نشست گروه 7 در کانادا در سال ۲۰۱۸ هم ترامپ جاستین ترودو را «بسیار غیرصادق و ضعیف» خواند و ساعاتی پس از تأیید بیانیه پایانی نشست، اعلام کرد از آن عقب‌نشینی می‌کند.
تغییر چهره رهبران
این بار شاید وضعیت متفاوت باشد؛ چراکه شماری از رهبرانی که ترامپ در دوره اول با آنها مشکل داشت، ازجمله آنگلا مرکل در آلمان و جاستین ترودو در کانادا، جای خود را به افرادی داده‌اند که رابطه بهتری با ترامپ دارند. صدراعظم جدید آلمان، فریدریش مرتس، ماه گذشته دیداری مثبت با ترامپ در واشنگتن داشت و معتقد است دولت ترامپ «گوش می‌دهد، آماده پذیرش نظر دیگران است... اما نباید اجازه داد شما را مرعوب کند». از سوی دیگر، اکنون ترامپ یکی از باسابقه‌ترین رهبران جمع حاضر در گروه 7 است. بسیاری از رهبران دیگر فقط پس از شکست‌دادن جریان‌های قدرتمند محافظه‌کار به قدرت رسیده‌اند یا مثل جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، خود نماینده این جریان‌ها هستند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه که از سال ۲۰۱۷ در قدرت است، نسبت به دیگر رهبران گروه 7 سابقه بیشتری در تعامل با ترامپ دارد و به گفته توماس گومار، مدیر مؤسسه روابط بین‌الملل فرانسه، طی این سال‌ها توانسته نوعی «درک روان‌شناختی» از ترامپ به دست آورد و یاد بگیرد چگونه در موضوعات مهمی مانند اوکراین بدون برانگیختن خشم رئیس‌جمهور غیرقابل پیش‌بینی آمریکا، موضع خود را حفظ کند. این کار به‌ویژه حساس است؛ چراکه در صورت ناراحتی یا رنجش ترامپ، پیامدهای آن به‌سرعت نمایان می‌شود. نمونه آن، رویارویی‌های پرتنش اخیر ترامپ در کاخ سفید با رؤسای جمهور اوکراین و آفریقای جنوبی است. هر رهبر حاضر در این نشست تلاش خواهد کرد تا از چنین سرنوشتی پرهیز کند. همچنین رهبران ممکن است به این نتیجه رسیده باشند که مؤثرترین شیوه تعامل با ترامپ، مواجهه تک‌به‌تک، در خاک آمریکا و با در نظر گرفتن سلیقه‌های شخصی او است؛ درست مانند آنچه امسال رخ داد، زمانی که کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، نامه‌ای از شاه چارلز را به ترامپ تقدیم و او را به دومین سفر رسمی بی‌سابقه به بریتانیا دعوت کرد. توماس گومار معتقد است: «همه متوجه شده‌اند دونالد ترامپ یک حیوان سیاسی خارق‌العاده است. بنابراین هر رهبر با هر ابزاری که در اختیار دارد سعی می‌کند او را راضی نگه دارد؛ برخی در گلف به او می‌بازند، برخی با دعوتش به وینزر یا شرکت در رژه ۱۴ جولای یا بازدید از نوتردام. نکته این است که هر بار باید سناریویی طراحی شود که جایگاه رئیس‌جمهور آمریکا را تقویت کند».
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
