نقش منبع انبساط در موتورخانه چیست؟

در سیستم خنک‌ کننده، آب در مسیری با حرکت چرخشی در سیستم گردش می‌کند و از موتور گرما جذب می‌کند. با افزایش دمای آب، حجم آن نیز افزایش می‌یابد و در صورت عدم وجود منبع انبساط موتورخانه، فشار در سیستم افزایش می‌یابد و ممکن است سیستم خنک‌کننده آسیب ببیند. با وجود مخزن انبساط، هنگامی که فشار داخل سیستم افزایش می‌یابد، آب خنک‌کننده به مخزن انبساط رفته و در آنجا جمع می‌شود و به‌ محض کاهش فشار در سیستم، آب به سیستم بازمی‌گردد.

انواع منبع انبساط در موتورخانه

هنگامی که در مورد منبع انبساط در موتورخانه صحبت می‌کنیم، به‌طورکلی دو نوع منبع انبساط موجود است:

منبع انبساط باز

در این نوع منبع انبساط، یک شیشه شکست‌پذیر در قسمت بالای مخزن انبساط وجود دارد که برای تعویض و یا پر کردن مخزن با آب خنک‌کننده استفاده می‌شود. در منبع انبساط پشت بام، هنگامی که فشار داخل سیستم افزایش می‌یابد، آب خنک‌کننده به خارج از سیستم خارج می‌شود و به شیشه منبع انبساط برمی‌گردد و در آنجا جمع می‌شود.

منبع انبساط باز به دلیل سادگی و کارایی بالا در موتورهای خودرویی مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین، باتوجه‌به اینکه این نوع منبع انبساط به‌راحتی تعویض و پر شدن مجدد است، نگهداری و تعمیر آن نیز به‌راحتی انجام می‌شود.

منبع انبساط بسته

در این نوع منبع انبساط، یک منبع انبساط بسته در سیستم خنک‌کننده وجود دارد. در این نوع منبع انبساط، آب خنک‌کننده به داخل منبع انبساط جریان پیدا می‌کند و در آنجا جمع می‌شود. هنگامی که فشار در سیستم افزایش می‌یابد، منبع انبساط بسته این فشار را جذب می‌کند و به داخل سیستم بازمی‌گردد.

از منبع انبساط بسته در موتورهای صنعتی و دریایی به دلیل نیاز به فشار بالا برای جریان آب خنک‌کننده و همچنین نیاز به پایداری و قابلیت اطمینان بالا در طولانی‌مدت استفاده می‌شود. علاوه بر این، این نوع منبع انبساط در موتورهایی که نیاز به حرکت آرام و صاف دارند مثل موتورهای دریایی، به دلیل کاهش لرزش و نویز در سیستم خنک‌کننده مورداستفاده قرار می‌گیرد.

بااین‌حال، این نوع منبع انبساط بسته به دلیل پیچیدگی و هزینة بیشتری که دارد، در موتورخانه‌های کوچک به کار نمی‌رود.

مزایای منبع انبساط باز

منبع انبساط باز در سیستم خنک‌کننده موتورخانه دارای مزایای زیر است:

• کارایی بالا: با استفاده از منبع انبساط باز، اطمینان حاصل می‌شود که فشار در سیستم خنک‌کننده همواره در حد مطلوب باقی می‌ماند. این باعث می‌شود تا از نظر کارایی، سیستم خنک‌کننده به بهترین شکل عمل کند.
• قابلیت اطمینان بالا: باتوجه ‌به سادگی ساختار منبع انبساط باز، این نوع منبع انبساط از قابلیت اطمینان بالایی برخوردار است. به‌علاوه، تعویض و پر کردن آن به‌راحتی انجام می‌شود و نگهداری آن هم به‌سادگی صورت می‌گیرد.
• کاهش خطر آسیب: استفاده از منبع انبساط باز، به علت جذب فشار اضافی در سیستم خنک‌کننده، خطر آسیب و خرابی در قطعات مختلف موتور را کاهش می‌دهد.
• هزینه کمتر: منبع انبساط باز به دلیل ساختار ساده‌ای که دارد، در مقایسه با منابع انبساط بسته، هزینه کمتری دارد.
• عملکرد بهتر در دماهای بالا: منبع انبساط باز به دلیل اینکه با فشار هوا در تعادل است، در دماهای بالا بهتر عمل می‌کند و از افزایش دمای آب خنک‌کننده در موتور جلوگیری می‌کند.

به‌طورکلی، استفاده از منبع انبساط باز در سیستم خنک‌کننده موتور، به دلیل سادگی ساختار، کارایی بالا، اطمینان حاصل و هزینه کمتر، به‌عنوان یک راه حل ایده‌آل برای این منظور در نظر گرفته می‌شود.

مزایای منبع انبساط بسته

منبع انبساط بسته نیز در سیستم خنک‌کننده موتورخانه دارای مزایایی است که عبارت‌اند از:

• کاهش اکسیداسیون: چون منبع انبساط بسته فاقد هواست، اکسیداسیون آب و سایر مواد درون منبع کاهش می‌یابد که می‌تواند باعث افزایش طول عمر سیستم خنک‌کننده و دیگر قطعات شود.
• کاهش تبخیر: در منبع انبساط بسته، بخار آب که به دلیل دمای بالا در سیستم خنک‌کننده تولید می‌شود، به‌روشنی کاهش می‌یابد. این کاهش تبخیر باعث افزایش بازدهی سیستم خنک‌کننده و صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود.
• ایمنی بالا: این منبع به دلیل عدم وجود هوا و بخار آب، در برابر خطراتی همچون انفجار، رانش، و سایر مشکلات احتمالی، ایمنی بالایی دارد.
• حجم کوچک: منبع انبساط بسته به دلیل ساختار کوچکتری که دارد، نیاز به فضای کمتری دارد و به راحتی می‌تواند در فضاهای محدود نصب شود.
• استفاده در دماهای پایین: منبع انبساط بسته در دماهای پایین نیز عملکرد خوبی دارد و مانع از یخ‌زدگی آب در سیستم خنک‌کننده می‌شود.
• امکانات کنترل: باوجوداینکه منبع انبساط بسته ساختاری ساده دارد اما می‌توان با استفاده از ابزارهای کنترلی مناسب، به‌راحتی فشار درون آن را کنترل کرد.

ظرفیت‌های مختلف منبع انبساط در موتورخانه

برای پاسخ به سوال شما، باید بدانید که ظرفیت‌های مختلف منابع انبساطی موتورخانه به عوامل متعددی مانند اندازه و نوع موتور، نوع سوخت استفاده شده و شرایط کاری موتور بستگی دارد. بااین‌حال، برخی از ظرفیت‌های معمول منابع انبساطی برای موتورهای دیزل و بنزین عبارت‌اند از:

• اندازه تانکر انبساط: این تانکرها برای نگهداری مایع انبساط استفاده می‌شوند و اندازه آنها بستگی به‌اندازه موتور دارد.
• فشار انبساط: فشار انبساط برای موتورهای دیزل معمولاً بین 2000 تا 3000 پوند در اینچ مربع و برای موتورهای بنزین معمولاً بین 3000 تا 5000 پوند در اینچ مربع است.
• نرخ جریان انبساط: نرخ جریان انبساط نیز بستگی به‌اندازه و نوع موتور دارد. برای موتورهای کوچک می‌توان از نرخ جریان کمتر از 0.5 گرم بر دقیقه استفاده کرد، درحالی‌که برای موتورهای بزرگ‌تر می‌توان از نرخ جریان بیشتر از 1 گرم بر دقیقه استفاده کرد.

لازم به ذکر است که ظرفیت منابع انبساطی برای هر موتور ممکن است متفاوت باشد و باید بر اساس دستورالعمل‌های تولیدکننده موتور تعیین شود.

خرید منبع انبساط موتورخانه

دقت داشته باشید که کیفیت ساخت این منبع، به فاکتورها و عوامل مختلف زیادی بستگی دارد از جمله: متریال مورداستفاده و ورق بهره گرفته شده در بافت پوسته، نوع عایق و... البته که خرید منبع انبساط نیز باید با توجه‌ به حداکثر دمای موردنیاز حداکثر فشار موردنیاز و... انجام گردد.

در صورتی‌که مایل به انتخاب این منابع در بازار هستید، حتماً به سراغ برندها معتبر بروید و پیش از آن، می‌توانید با یک تکنسین در این مورد مشورت کنید.