«مناره»؛ از دیپلماسی اتمی تا هاب فناوری و بازرگانی خاورمیانه
یادداشت مشترک محمدجواد ظریف و محسن بهاروند در گاردین، با معرفی طرح «مناره» (شبکه خاورمیانه برای تحقیقات و پیشرفت اتمی)، پیشنهادی تحولآفرین برای بازآفرینی گفتمان هستهای در خاورمیانه ارائه کرده است. این طرح، فراتر از اهداف دیپلماتیک و خلع سلاح، بستری برای تقویت تجارت، بازرگانی و توسعه صنایع پیشرفته در منطقه فراهم میکند.
به گزارش گروه رسانهای شرق،
یادداشت مشترک محمدجواد ظریف و محسن بهاروند در گاردین، با معرفی طرح «مناره» (شبکه خاورمیانه برای تحقیقات و پیشرفت اتمی)، پیشنهادی تحولآفرین برای بازآفرینی گفتمان هستهای در خاورمیانه ارائه کرده است. این طرح، فراتر از اهداف دیپلماتیک و خلع سلاح، بستری برای تقویت تجارت، بازرگانی و توسعه صنایع پیشرفته در منطقه فراهم میکند. با توجه به نقدهای مطرحشده و بازتابهای رسانهای، «مناره» نهتنها گامی برای صلح هستهای، بلکه فرصتی برای ایجاد بازارهای جدید، جذب سرمایهگذاری و ارتقای جایگاه اقتصادی کشورهای منطقه است.
پتانسیل اقتصادی «مناره» در خاورمیانه
طرح «مناره» با ایجاد شبکهای منطقهای برای تحقیقات و توسعه هستهای غیرنظامی، فرصتهای بیسابقهای برای تجارت و بازرگانی ایجاد میکند. فناوری هستهای، از غنیسازی اورانیوم تا پزشکی هستهای و مدیریت پسماند، صنعتی چندوجهی است که زنجیره تأمین گستردهای را در بر میگیرد. تأسیس دفتر مرکزی و تأسیسات مشترک غنیسازی در کشورهای عضو، به معنای ایجاد زیرساختهایی است که میتوانند به هابهای صنعتی و تجاری تبدیل شوند.
این زیرساختها، با جذب شرکتهای بینالمللی و منطقهای، زمینهساز انتقال فناوری، ایجاد اشتغال و تقویت صادرات خدمات فنی و مهندسی خواهند بود. بهعنوان مثال، پزشکی هستهای، یکی از حوزههای کلیدی طرح، بازاری رو به رشد در خاورمیانه دارد. تولید رادیوایزوتوپها برای تشخیص و درمان بیماریها، نهتنها نیازهای داخلی کشورها را تأمین میکند، بلکه میتواند به صادرات به بازارهای جهانی منجر شود. ایران، با تجربه موفق در این حوزه، میتواند نقش پیشرو را در این بازار ایفا کند.
همچنین، همکاری در مدیریت پسماند هستهای، صنعتی نوظهور با ارزشافزوده بالا، فرصتهایی برای شرکتهای خصوصی و دولتی ایجاد خواهد کرد.
تأثیر بر تجارت منطقهای و اعتمادسازی اقتصادی
نقدهایی مانند بیاعتمادی مزمن میان کشورهای منطقه، گرچه چالشبرانگیزند، اما از منظر اقتصادی میتوانند از طریق منافع مشترک تعدیل شوند. «مناره» با ایجاد سرمایهگذاریهای مشترک، به کشورهای عضو انگیزهای برای همکاری اقتصادی میدهد. به عنوان مثال، تأسیسات غنیسازی مشترک، علاوه بر کاهش هزینههای تولید، به کشورهای کوچکتر امکان دسترسی به فناوریهای پیشرفته را میدهد، در حالی که کشورهای پیشرفتهتر از بازارهای جدید بهرهمند میشوند. این همکاریها، مشابه مدلهای موفق مانند اتحادیه اروپا در حوزه انرژی، میتواند به کاهش تنشهای سیاسی و تقویت تجارت منطقهای منجر شود. اخیرا، بهبود روابط ایران با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، بهویژه عربستان، زمینهای برای چنین همکاریهایی فراهم کرده است. بازتابهای شبکههای اجتماعی، ازجمله توییتهای منتشرشده، نشاندهنده استقبال برخی تحلیلگران منطقهای از این طرح بهعنوان فرصتی برای تنشزدایی اقتصادی است. این گفتمان مثبت میتواند سرمایهگذاران خارجی را به مشارکت در پروژههای «مناره» ترغیب کند.
پاسخ به چالشهای ژئوپلیتیکی با رویکرد اقتصادی
نقد عدم تقارن هستهای به دلیل برنامه تسلیحاتی اسرائیل، گرچه مانعی جدی است، اما «مناره» با تمرکز بر کاربردهای غیرنظامی، میتواند به تدریج فشار دیپلماتیک بر اسرائیل را افزایش دهد. «مناره» حتی میتواند با ایجاد یک بلوک اقتصادی قدرتمند، نابرابری راهبردی حاصل از این مسئله را کاهش دهد. نقد وابستگی به قدرتهای جهانی نیز با جذب سرمایهگذاریهای بینالمللی قابل مدیریت است. حضور ناظران بینالمللی از آژانس انرژی اتمی و سازمان ملل، اعتماد سرمایهگذاران را جلب خواهد کرد. کشورهایی مانند چین و روسیه که روابط اقتصادی نزدیکی با ایران دارند، میتوانند شرکای کلیدی در تأمین مالی و فناوری باشند، در حالی که اتحادیه اروپا از منظر زیستمحیطی به انرژی هستهای بهعنوان جایگزینی پایدار برای سوختهای فسیلی علاقهمند است.
تأثیر بر صنایع غیرهستهای
«مناره» فراتر از صنعت هستهای، بر سایر بخشها مانند کشاورزی، مدیریت آب و انرژیهای تجدیدپذیر تأثیر مثبت خواهد گذاشت. فناوریهای هستهای در کشاورزی، مانند پرتودهی برای افزایش ماندگاری محصولات، میتوانند امنیت غذایی منطقه را تقویت کرده و به صادرات کشاورزی کمک کنند. همچنین، تولید انرژی هستهای، با کاهش وابستگی به نفت و گاز، منابع فسیلی را برای صادرات آزاد میکند و درآمدهای ارزی را افزایش میدهد.
جمعبندی: فرصتی برای شکوفایی اقتصادی منطقه
طرح «مناره» نهتنها گامی برای صلح هستهای، بلکه کاتالیزوری برای رونق اقتصادی در خاورمیانه است. با ایجاد بازارهای جدید، جذب سرمایهگذاری و تقویت تجارت منطقهای، این طرح میتواند خاورمیانه را به هابی برای فناوریهای پیشرفته تبدیل کند. ایران با سابقه علمی و دیپلماتیک خود، در جایگاه رهبری این ابتکار قرار دارد. حمایت از «مناره» نهتنها به نفع اقتصاد ملی است، بلکه آیندهای پایدار و شکوفا برای کل منطقه رقم خواهد زد.
آخرین اخبار یادداشت را از طریق این لینک پیگیری کنید.