آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران درباره راهکارهای ساده رفع کسری انرژی می‌گوید؛
جادوی صرفه‌جویی
ایران صاحب دومین ذخایر بزرگ گاز و چهارمین ذخایر بزرگ نفت جهان است، اما در حال حاضر گرفتار کسری قابل توجه انرژی است. میزان کسری گاز به حدود 300 میلیون مترمکعب می‌رسد و درواقع تولید کشور قادر نیست به یک‌سوم نیاز گاز پاسخ دهد. میزان کسری برق هم حدود 20 هزار مگاوات است و به عبارتی کشور نمی‌تواند چیزی حدود یک‌پنجم نیاز بازار داخلی به مصرف برق را پاسخ‌گو باشد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
ایران صاحب دومین ذخایر بزرگ گاز و چهارمین ذخایر بزرگ نفت جهان است، اما در حال حاضر گرفتار کسری قابل توجه انرژی است. میزان کسری گاز به حدود 300 میلیون مترمکعب می‌رسد و درواقع تولید کشور قادر نیست به یک‌سوم نیاز گاز پاسخ دهد. میزان کسری برق هم حدود 20 هزار مگاوات است و به عبارتی کشور نمی‌تواند چیزی حدود یک‌پنجم نیاز بازار داخلی به مصرف برق را پاسخ‌گو باشد.
آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران می‌گوید که کسری انرژی در کشور به مرحله هشداردهنده رسیده است و اولین و بزرگ‌ترین قربانیان کسری گاز، صنایع هستند. او توضیح می‌دهد که صنایع کشور در زمستان گرفتار کسری گاز و در تابستان گرفتار کسری برق هستند و به این ترتیب تمام مدت سال با کمبود انرژی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بخش زیادی از ظرفیت صنایع کشور نیز به دلیل کمبود انرژی تعطیل شده است. او در ادامه تأکید میکند که سیاست مواجهه با کسری انرژی در کشور به صورت عمده بر افزایش تولید متمرکز بوده است. این در حالی است که به‌سادگی می‌توان با چند تکنیک صرفه‌جویی در مصرف انرژی، کسری برق و گاز صنایع را برطرف کرد.
شکاف هشداردهنده تولید و مصرف انرژی
شکاف تولید و مصرف انرژی در ایران سال به سال بیشتر و بیشتر می‌شود. تا آنجا که هم‌اکنون تولید برق کشور قادر نیست چیزی نزدیک به یک‌پنجم تقاضای داخلی را پاسخ دهد. اوضاع درباره صنعت گاز وخیم‌تر است و میزان تولید گاز کشور تکافوی حدود یک‌سوم نیاز مصرفی را نمی‌دهد. این موضوع صنایع کشور به‌ویژه صنایع مادر و بزرگی مانند پتروشیمی را به‌شدت در مضیقه قرار داده است و گاه خبر تعطیلی کارخانه‌های پتروشیمی به دلیل کمبود انرژی رسانه‌ای می‌شود. در همین زمینه آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران به «شرق» توضیح می‌دهد: «ناترازی انرژی در حال حاضر به وضع هشداردهنده‌ای رسیده است. در فصول گرم سال، کشور در حوزه برق بیش از 20 هزار مگاوات کسری برق دارد. همچنین در ایام سرد سال هم نزدیک به 300 میلیون مترمکعب کسری گاز داریم. بنابراین در فصل‌های گرم، صنایع را از داشتن برق مؤثر و در روزهای سرد، صنایع را از داشتن گاز مؤثر محروم می‌کنیم. همین باعث می‌شود صنایع ما بیش از صد روز مؤثر از سال فعال نباشند و کار نکنند. درواقع صنایع کشور کمتر از یک‌سوم روزهای سال فعال هستند و این برای تولید کشور یک فاجعه و مسئله هشداردهنده است».
حلقه گمشده بهینه‌سازی مصرف انرژی
این کارشناس انرژی تأکید میکند که راهکار غالب برای جبران کسری انرژی، افزایش تولید بوده است. این در حالی است که اساسا افزایش تولید نمی‌تواند جوابگو باشد؛ چراکه کشور با بدمصرفی انرژی مواجه است و هرچه توان تولید را بالا ببریم، به همان میزان بدمصرفی داریم. او در ادامه می‌گوید: «اصلا مصلحت ما صرفا افزایش تولید نیست؛ اینکه تصور کنیم با افزایش تولید می‌توانیم این مشکل را حل کنیم و به دنبال جذب سرمایه برای این کار باشیم، تا نیاز کشور را تأمین کنیم، تأکید دارم که به مصلحت کشور نیست. چراکه لازم است هم‌زمان با افزایش تولید، بهره‌وری مصرف انرژی ساختارهای تولید را ارتقا دهیم. درواقع ما باید برای افزایش راندمان و کاهش مصرف انرژی اقدامات جدی داشته باشیم. در حال حاضر می‌توانیم کمبود گاز کشور را با اصلاح ساختاری و بهبود راندمان سیستم گرمایشی و سرمایشی کشور برطرف کنیم. تفاوت مصرف انرژی در روزهای گرم و روزهای سرد سال ناشی از استفاده از سیستم‌های گرمایشی یا سرمایشی است که نیاز ساختمان و منازل را تأمین میکند. در زمینه سیستم‌های گرمایشی، گاز مصرفی این حوزه نزدیک به 350 تا 400 میلیون مترمکعب است که صرفا برای تأمین گرمایش خانگی استفاده می‌شود. حال اگر در این شرایط، تغییر مصرف ایجاد کنیم، تفاوت قابل تأملی ایجاد می‌شود. مثلا 21 میلیون بخاری گازی موجود در کشور را با بخاری گریدA معاوضه کنیم. همین اقدام ساده به‌راحتی می‌تواند حدود صد میلیون مترمکعب در مصرف گاز کشور صرفه‌جویی کند.
نجفی میزان مصرف گاز بخاری‌های قدیمی را موضوعی قابل تأمل در کسری انرژی کشور می‌داند و تأکید دارد: «سیستم‌های گرمایشی مرکزی و موتورخانه‌های ساختمان‌ها نزدیک به پنج میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کنند. با یک اصلاح ساختاری ساده می‌توان به ارقام قابل توجهی از کاهش مصرف انرژی برسیم. حال در کنار این اصلاح تأسیسات خانگی، اصلاحات ساختاری را در نیروگاه‌های برق و صنایع دنبال کنیم، همچنین مکانیزم‌های انتقال برق را اصلاح کنیم، بخش عمده از مصرف گاز نیروگاه‌ها بهینه خواهد شد».
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «بدمصرفی انرژی در ایران از خانه‌ها و منازل مردم شروع می‌شود و به صنایع و ادارات می‌رسد. مثلا در مورد همین یک قلم، بخاری‌های گازی توجه شما را به چند نکته جلب می‌کنم؛ عمده مصرف گاز کشور در روزهای سرد سال مربوط به مصارف خانگی است. این در حالی است که عمده مصرف گاز خانگی مربوط به سیستم گرمایشی است. شما ببینید که میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری انجام شده تا شهرها و روستاهای دور و نزدیک ایران گازکشی شوند آن هم برای اینکه گاز انتقالی فقط برای سیستم گرمایشی مورد استفاده قرار بگیرد و همین سیستم گرمایشی هم عمدتا بخاری‌های قدیمی با گریدهای F و Jهستند که از 40 تا 50 سال گذشته تاکنون در بازار و منازل کشور رایج‌اند. درواقع این بخاری‌های قدیمی جایگزین بخاری‌های نفتی شدند و پس از آن به دلیل اینکه انرژی ارزان بود، ارتقا نیافتند. مصرف گاز این همه بخاری مستعمل در کشور تا 300 میلیون مترمکعب هم می‌رسد. این در حالی است که اگر ما همین بخاری‌ها را با گرید A تعویض کنیم، میزان هدردهی گاز بسیار پایین می‌آید؛ چراکه راندمان بخاری‌های گرید A بیش از 88 درصد است. حال اگر همین فرایند را با مکانیزم مدیریت هوشمند انرژی ترکیب کنیم، میزان صرفه‌جویی انرژی تا 95 درصد می‌رسد».
طبق گفته‌های رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، چنانچه هر بخاری گازی طبق مصوبه دولت عوض شود، چیزی نزدیک به 466 میلیون مترمکعب گاز در فصل سرما صرفه‌جویی شده و به‌راحتی بخش بزرگی از کسری انرژی کشور رفع می‌شود. به گفته نجفی «موضوع تعویض بخاری‌های قدیمی می‌تواند به صورت استانی اجرایی شود. نکته قابل توجه اینکه در صورت تعویض این بخاری‌ها، به‌راحتی می‌توان کسری انرژی صنایع کشور به‌ویژه صنایع ارزآوری مثل پتروشیمی را برطرف کرد. با این حال متأسفانه تولید بخاری‌های گرید A در کشور بسیار محدود است و ما در کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران به دنبال آن هستیم تا مجوز واردات این بخاری‌ها را بگیریم، اما متأسفانه به دلیل مصوباتی که وجود دارد، واردات این بخاری‌ها ممنوع است و کشور از محل همین یک مصوبه سالانه میلیاردهادلار خسارت می‌بیند».
مقاومت عجیب مقابل راهکارهای کم‌هزینه
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی همچنین می‌گوید: «اتفاقا با فرایندهای بسیار ساده‌ای می‌توان بخش قابل توجهی از ناترازی گاز در کشور را برطرف کرد، اما متأسفانه مقابل همین فرایندهای ساده مقاومت‌های زیادی وجود دارد و نکته دیگر اینکه همین مبحث درباره سیستم سرمایشی و ناترازی برق در تابستان هم تکرار می‌شود و مسئله اصلی هم به سیستم‌های برودتی منازل و ادارات برمی‌گردد. استفاده از کولرهای گازی پرمصرف در مناطقی از کشور که اصلا ضرورتی ندارد، موجب ناترازی 20 هزار مگاواتی برق در تابستان می‌شود». نجفی ادامه می‌دهد: «برای آنکه این مشکل هم برطرف شود، باید سیستم‌های برودتی را اصلاح کنیم و از کولرهای آبی و گازی کم‌مصرف استفاده شود تا بتوانیم مصرف برق را بهینه کنیم. محاسبات نشان می‌دهد که با تعویض کولرهای خانگی با کولرهای کم‌مصرف می‌شود بیش از 10 هزار مگاوات برق صرفه‌جویی کرد که این میزان رقمی حدود نصف عدد ناترازی برق است. در کنار آن باید سیاست‌های افزایش تولید برق و افزایش راندمان نیروگاه‌های برق را در دستور کار داشته باشیم. همچنین باید مصرف انرژی را در زمان‌های پیک مصرف مدیریت کنیم. یعنی بخشی از مصرف برق در روز را به ساعات شب یا صبح منتقل کنیم. با این روش بخش دیگری از مشکل ناترازی برق برطرف می‌شود».
در بخشی دیگر از این گفت‌وگو، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: «اینکه اوج بار مصرف با افزایش گرما رخ می‌دهد، یک موضوع جدی است که وزارت نیرو باید به آن توجه داشته باشد، ولی به نظر می‌رسد که این وزارتخانه سیاست‌هایی جدی برای بهینه‌کردن مصرف انرژی ندارد و سرمایه‌گذاری مؤثری در این زمینه انجام نشده است». در این میان یکی از نگرانی‌هایی که بر اثر موضوع ناترازی انرژی به وجود می‌آید، تأثیر آن بر عملکرد فعالیت پتروشیمی‌ها است. موضوعی که نجفی درباره آن توضیح می‌دهد: «بهینه‌سازی مصرف انرژی به‌راحتی می‌تواند کسری گاز مورد نیاز صنایع و از جمله پتروشیمی‌ها را برطرف کند. در ایران کل مصرف گاز کارخانه‌های پتروشیمی کشور 68 میلیون مترمکعب است و ما می‌توانیم به‌راحتی حداقل صد میلیون مترمکعب گاز از محل تعویض بخاری‌های پرمصرف صرفه‌جویی ایجاد کنیم و همین راهکار به‌تنهایی می‌تواند کمبود گاز صنایع پتروشیمی را برطرف کند».
نجفی در پایان تأکید دارد: «هرگونه اقدام کاهنده انرژی باعث می‌شود تا انرژی را به جای هدررفت در حوزه مصرف، به حوزه تولید ببریم و از آن سرمایه‌آفرینی کنیم. برای مثال بخش قابل ملاحظه‌ای ارز کشور از محل فعالیت همین پتروشیمی‌هایی تأمین می‌شود که به‌راحتی دولت گاز آنها را قطع میکند. بنابراین با بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌شود با روشی بسیار ساده مثل جایگزینی بخاری‌های پرمصرف، مشکل را حل کرد. نکته مهم اینکه حتی اگر دولت بخاری‌های گرید A را رایگان در اختیار مردم قرار دهد، با اختصاص گاز صرفه‌جویی‌شده از این محل به صنایعی مانند پتروشیمی، می‌توان ظرف پنج سال هزینه اختصاص داده‌شده به این طرح را برگرداند».
آخرین اخبار ویژه نامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
