درگذشت مارسل اوفولس؛ برنده اسکاری که از همکاری فرانسه و نازی‌ها خبر داد
مارسل اوفولس، مستندساز سرشناس و برنده جایزه اسکار که با فیلم جنجالی‌اش درباره همکاری فرانسه با رژیم نازی در دوران جنگ جهانی دوم، نگاه جامعه فرانسه را دگرگون کرد، در ۹۷ سالگی درگذشت.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق و به نقل از خبرگزاری فرانسه نوه او، آندریاس-بنجامین زایفرت، در بیانیه‌ای اعلام کرد که اوفولس روز ۲۴ مه ۲۰۲۴ در آرامش درگذشته است.
مارسل اوفولس، فرزند ماکس اوفولس، فیلم‌ساز برجسته آلمانی، با مستند «مصیبت و همدردی» (The Sorrow and the Pity) که در سال ۱۹۶۹ ساخته شد، افسانه مقاومت سراسری مردم فرانسه را زیر سؤال برد. این مستند که به بررسی وضعیت شهر کلرمون-فران در دوران حکومت ویشی می‌پرداخت، تصویری صریح و بی‌پرده از همکاری بخش‌هایی از جامعه فرانسه با اشغالگران نازی ترسیم کرد؛ از مردم عادی و آرایشگران تا اشراف‌زادگان و نخبگان فرهنگی.
پخش این فیلم به‌دلیل محتوای بحث‌برانگیزش، تا سال ۱۹۸۱ از تلویزیون دولتی فرانسه ممنوع بود. با وجود بیش از چهار ساعت زمان، مستند اوفولس توانست در سینماها با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شود و صف‌های طولانی از تماشاگران را جذب کند؛ پدیده‌ای کم‌سابقه در آن زمان برای فیلم‌های مستند.
زندگی در تبعید و بازگشت به ریشه‌ها
مارسل اوفولس با نام اصلی هانس مارسل اوپنهایمر، در ۱ نوامبر ۱۹۲۷ در فرانکفورت آلمان و از پدری فیلم‌ساز (ماکس اوفولس) و مادری بازیگر (هیلده وال) به دنیا آمد. در سال ۱۹۴۱، او به همراه خانواده و جمعی از هنرمندان مشهور چون بیلی وایلدر و فریتس لانگ، ابتدا به فرانسه و سپس از مسیر رشته‌کوه‌های پیرنه به ایالات متحده مهاجرت کرد. او دوران نوجوانی را در هالیوود گذراند و در سال ۱۹۴۶ به‌عنوان سرباز به ژاپن اعزام شد.
اوفولس در دهه ۱۹۵۰ به فرانسه بازگشت و فعالیت خود را به‌عنوان دستیار کارگردان آغاز کرد؛ از جمله در فیلم مشهور «لولا مونتس» (۱۹۵۵) ساخته پدرش. نخستین تجربه او در سینمای داستانی با فیلم «پوست موز» (۱۹۶۳) همراه بود که با بازی ژان-پل بلموندو و ژان مورو ساخته شد، اما با استقبال مواجه نشد و مسیر او را به مستندسازی تغییر داد.
از اوج تا انزوا
موفقیت بزرگ اوفولس با مستند «هتل ترمینوس: زندگی و دوران کلاوس باربی» (Hotel Terminus: The Life and Times of Klaus Barbie) رقم خورد که جایزه اسکار بهترین مستند سال ۱۹۸۹ را برای او به همراه داشت. اما مستند بعدی‌اش با عنوان «رنج‌هایی که دیده‌ایم» (The Troubles We’ve Seen) درباره پوشش رسانه‌ای جنگ بوسنی در سال ۱۹۹۴، شکست تجاری خورد.
پس از آن، اوفولس سال‌ها از سینما فاصله گرفت و زندگی آرامی را در جنوب فرانسه در پیش گرفت تا اینکه با فیلم شخصی «یک مسافر» (Un Voyageur) در سال ۲۰۱۳، دوباره به جشنواره کن بازگشت و تحسین منتقدان را برانگیخت.
زیر سایه پدر
مارسل اوفولس در گفت‌وگویی درباره تأثیر پدرش بر مسیر حرفه‌ای خود گفته بود: «نام پدرم به من کمک کرد تا شغل پیدا کنم، اما از همه مهم‌تر باعث شد متواضع بمانم. من زیر سایه یک نابغه متولد شدم و همین موضوع اجازه نداد دچار خودبزرگ‌بینی شوم.»
