یادداشت‌های گرامشی در 1930

آنتونیو گرامشی که از مهم‌ترین روشنفکران مارکسیست قرن بیستم به شمار می‌رود در 4 ژوئن سال 1928 به بیست سال زندان محکوم شد. او در دوران زندانش بیش از سه هزار صفحه نوشت که با عنوان «دفترهای زندان» شناخته می‌شوند و از مهم‌ترین متون نظری در قرن بیستم محسوب می‌شوند. دفتر سوم از «دفترهای زندان» آنتونیو گرامشی که اخیرا با ترجمه اکبر معصوم‌بیگی در نشر چشمه منتشر شد، در سال 1930 نوشته شده است. آن‌طور که در توضیحات خود کتاب آمده، این دوره برای گرامشی، که با وجود فشارهای جسمی و روحی بسیار سنگین سلول زندان خود را در توری دی باری عملا به کارگاهی فکری مبدل کرده بود، دوره فعالیتی شدید بود. افزون بر نوشتن تأملات خود درباره موضوعات گوناگون و یادداشت‌برداری از شماره‌های گذشته نشریه‌های ادواری، که از هنگام زندانی شدنش در میلان به دستش می‌رسید، همچنین به ترجمه گزینه کوچکی از نوشته‌های کارل مارکس از آلمانی به ایتالیایی می‌پرداخت. با این همه، با وجود ناهمگونی مواد و مایه‌های مندرج در این دفترها، رگه‌های معینی از پژوهش‌های چندوجهی گرامشی، در قیاس با رگه‌های دیگر، برجستگی نمایان‌تری دارد. در این میان خاصه یادداشت‌هایی مهم و برجسته‌اند که به جنبه‌های گوناگون مسئله روشنفکران، فرهنگ مردمی و عامه‌پسند، تاریخ ایتالیا، آمریکاگرایی و کلیسای کاتولیک، هم به عنوان نهادی مذهبی و هم به مثابه یک نیروی سیاسی-ایدئولوژیکی سترگ، اشاره دارند. آنچه با این رگه‌های اصلی پیوند دارد یادداشت‌هایی است درباره موضوع‌های ناهمگونی چون رنسانس، نهضت اصلاح دینی، زبان و زبان‌شناسی، تاریخ نظامی و دیپلماسی و نیز بسیاری از مدخل‌ها که زیر عنوان مکرر «گذشته و حال» پدیدار می‌شوند.