سیلاب دشتیاری چرا مخرب است؟

از هشتم اسفند 1402، بارندگی‌های شدید مداوم منجر به سرریزشدن چهار سد در استان سیستان‌وبلوچستان ایران و باعث سیل شده که 110 هزار نفر را در 14 شهر و 450 روستا در مناطق جنوبی عمدتا شهرستان‌های دشتیاری، قصرقند، نیکشهر و چابهار تحت تأثیر قرار داده است. شهرستان دشتیاری یکی از شهرستان‌های استان سیستان‌و‌بلوچستان است که در سال 98 از شهرستان چابهار جدا و مستقل شده است. مرکز این شهرستان، شهر نگور و شامل بخش‌‌‌های نگور و باهوکلات است. نگور در سرشماری 1395 کمتر از شش هزار نفر جمعیت داشته است. شهرستان دشتیاری در همان سرشماری حدود 80 هزار نفر جمعیت ثبت‌شده (بیشتر روستانشین) داشته است. از محصولات کشاورزی تولید این شهرستان موز، انبه و هندوانه است. در سایکلون (توفند) گنو از ۱۱ تا 14 خرداد ۱۳۸۶ با سرعت ۲۳۵ کیلومتر بر ساعت بسیاری از محصولات آن‌ سال در دشتیاری از بین رفت. روستاهای پسابندر و درگس از روستاهای مهم آن است و زیستگاه گاندو تمساح ایرانی نیز هست. در دهم اسفند سال ۱۴۰۲ مردم شهرستان دشتیاری با بارندگی و سیل شدید مواجه شدند. بارندگی‌ها تا نیمه اسفند 1402 باعث شد سدهای مخزنی پیشین در شهرستان سرباز با حجم ۱۷۵ میلیون متر مکعب، سد زیردان در منطقه دستیاری چابهار با حجم مخزن ۲۰۷ میلیون متر مکعب، سد شی‌کلک در شهرستان چابهار با حجم ۱۰ میلیون متر مکعب و سد خیرآباد نیکشهر با حجم ۲۷ میلیون متر مکعب آب‌گیری و سرریز شود. همچنین آب‌گیری و سرریز سدهای تغذیه‌ای سارادان ایرانشهر و شمس‌آباد سراوان و افزایش آب سد ماشکید علیا نیز گزارش شد.

مکران ساحل شمالی خلیج عمان به طول هزار کیلومتر از بندر در استان هرمزگان تا کراچی در پاکستان امتداد دارد. بخش غربی ساحل در ایران و قسمت شرقی آن در پاکستان است. در ایران، بندر اصلی و مرکز جمعیت چابهار است که حدود 110 هزار نفر و شهرستان چابهار حدود 280 هزار نفر (در سرشماری 1395) جمعیت دارد. کراچی با بیش از 16 میلیون نفر جمعیت اصلی‌ترین شهر ساحلی پاکستان است. اختلالات ناشی از سیلاب از روز 13 اسفند 1402 در بخش‌هایی از استان سیستان‌وبلوچستان ادامه دارد. بارش شدید باران باعث طغیان چندین سد و رودخانه در سراسر استان شده است. مناطق جنوبی استان ازجمله شهرستان دشتیاری آسیب شدیدی دیدند. حدود 300 خانه ویران‌ شده و حدود هزارو 500 خانه دیگر بر اثر سیل در سراسر استان آسیب دیده‌اند. بسیاری از جاده‌های این منطقه به دلیل سیل غیرقابل تردد شده است. قطعی آب و اختلالات طولانی‌مدت در مناطق سیل‌زده حتی پس از بهبود شرایط جوی قابل انتظار است. ادامه بارندگی شدید باعث سیل بیشتر در مناطق کم‌ارتفاع در نزدیکی رودخانه‌ها و نهرها می‌شود. مکان‌های پایین‌دست مخازن سد‌ها پس از سرزیر‌شدن سد‌ها در معرض سیلاب ناگهانی هستند. زمین‌لغزش نیز در مناطق تپه‌ای یا کوهستانی رخ داده و باز هم امکان‌پذیر است. این باعث اختلال در حمل‌ونقل در سراسر منطقه شده است. سیلاب‌ها و جریان‌های زباله و نخاله برخی از پل‌ها و جاده‌ها را عبورناپذیر کرده و بر سفرهای زمینی در داخل و اطراف مناطق آسیب‌دیده اثر گذاشته است. تأخیر در ترافیک و حمل‌ونقل به‌دلیل تخریب جاده‌ها برخی از کسب‌وکارها را با آسیب به تأسیسات، دچار اختلال کرده است. سیل خطر شیوع بیماری را افزایش می‌دهد. استخرهای راکد برجای‌مانده از سیلاب اغلب به محلی برای رشد پشه‌ها و باکتری‌ها تبدیل می‌شوند و شیوع بیماری‌های منتقله از طریق آب و حشرات را افزایش می‌دهد. قرار‌گرفتن در معرض آب آلوده از سایت‌های صنعتی، سامانه‌های فاضلاب و مخازن نیز تهدید درخور‌توجهی برای سلامتی است. سیل به زیرساخت‌ها و اراضی کشاورزی شامل 500 خانه، 221 واحد گلخانه‌ای، 300 سوله دام، 18 هزار هکتار زمین کشاورزی، 45 رأس دام کوچک و بزرگ، 271 چاه لوله، 104 کیلومتر راه، شبکه انتقال آب و سد خسارت وارد کرد. دو‌سوم مناطق آسیب‌دیده تا نیمه اسفند به دلیل سیل غیرقابل دسترسی بود و دچار قطع برق شد. جمعیت هلال‌احمر 1407 امدادگر با 230 خودروی امدادی را برای امداد‌رسانی به جمعیت آسیب‌دیده مستقر کرد، در سه روز اول بعد از سیلاب 10 هزار بسته غذایی توزیع کرده و به دوهزارو 800 نفر سرپناه موقت داده است. اخطار نارنجی برای روزهای بعد از هفدهم اسفند 1402 صادر شده و بارش شدید باران، رعد‌وبرق و احتمال وزش تگرگ و وزش باد شدید پیش‌بینی شده است. برای رخداد‌های شدید آب‌وهوایی در این منطقه سرمایه‌گذاری برای تقویت زیرساخت‌های منطقه و همچنین تقویت کادر مدیریت سانحه در محل الزامی است؛ به‌ویژه آنکه بعضی پیش‌بینی‌ها از موج دیگری از بارندگی در اوایل هفته 19 تا 25 اسفند در این منطقه خبر می‌دهند.