بحران دریای سرخ وزیر امور خارجه هند را در سفری یک‌روزه میهمان تهران کرد
همکاری‌های راهبردی تهران و دهلی‌نو روی ریل
امیر عبداللهیان: آقای بلینکن بارها به شما گفته‌ایم راه‌حل در جنگ نیست/ جایشانکار: ایران و هند متحد هستند
دیروز تهران میزبان وزیر امور خارجه هند بود و سوبرامانیام جایشانکار در محل وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مورد استقبال حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود قرار گرفت. این نخستین سفر دوجانبه وزیر خارجه هند به تهران در دولت سیزدهم است که در کنار پیگیری توافقات اقتصادی دوجانبه، نگرانی از گسترش جنگ و شعله‌ور‌شدن آتش دریای سرخ، هند را به تکاپو انداخته تا در رایزنی با ایران، به دنبال راه‌حلی باشد. البته او به نمایندگی از دولت هند در مراسم تحلیف رئیس دولت سیزدهم شرکت کرده بود، اما سفر دیروز با توجه به رایزنی‌های صورت‌گرفته میان وزرای خارجه دو کشور، نقش مهمی در بازتعریف راهبردهای منطقه‌ای و یافتن راه‌حلی برای پایان جنگ غزه دارد.
شرق: دیروز تهران میزبان وزیر امور خارجه هند بود و سوبرامانیام جایشانکار در محل وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مورد استقبال حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود قرار گرفت. این نخستین سفر دوجانبه وزیر خارجه هند به تهران در دولت سیزدهم است که در کنار پیگیری توافقات اقتصادی دوجانبه، نگرانی از گسترش جنگ و شعله‌ور‌شدن آتش دریای سرخ، هند را به تکاپو انداخته تا در رایزنی با ایران، به دنبال راه‌حلی باشد. البته او به نمایندگی از دولت هند در مراسم تحلیف رئیس دولت سیزدهم شرکت کرده بود، اما سفر دیروز با توجه به رایزنی‌های صورت‌گرفته میان وزرای خارجه دو کشور، نقش مهمی در بازتعریف راهبردهای منطقه‌ای و یافتن راه‌حلی برای پایان جنگ غزه دارد.
پیش از این، امیرعبداللهیان خرداد ۱۴۰۱ در پاسخ به دعوت همتای هندی خود به دهلی نو سفر کرده بود و در اواسط آبان سال جاری نیز وزرای خارجه ایران و هند تلفنی درباره اوضاع غزه گفتوگو کرده بودند. امیرعبداللهیان در این گفتوگو همتای هندی خود را از آخرین وضعیت همکاری‌های مشترک در راه‌اندازی پروژه بندر چابهار مطلع و بر رایزنی‌های بیشتر دو کشور در این زمینه و سایر موضوعات مورد علاقه طرفین تأکید کرده و به همتای هندی گفته بود: «انتظار می‌رود هند ابتکاراتی را در چارچوب برقراری آتش‌بس و ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به مردم غزه، جلوگیری از نسل‌کشی گسترده و کوچ اجباری ساکنان این منطقه ارائه دهد». همچنین حسین امیرعبداللهیان و سوبرامانیام جایشانکار روز جمعه ۱۲ خرداد و در حاشیه نشست وزرای خارجه بریکس و دوستان بریکس در کیپ‌تاون آفریقای جنوبی دیدار و درباره مسائل دوجانبه و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی بحث و تبادل‌نظر کرده بودند. بنابراین این سفر نشان داد روابط ایران و هند رو به گسترش و دوستانه است و دو کشور به گواه تاریخ همواره روابط دوستانه‌ای با یکدیگر داشته‌اند. اکنون دو کشور علاوه بر آنکه تاریخ مشترک دیرینه دارند، شرکای تجاری قدرتمندی نیز به‌شمار می‌آیند و قطار روابط دوجانبه دو کشور روی ریل پیشرفت و با سرعت قابل‌قبول به حرکت ادامه می‌دهد.
هرچند همچنان افکار عمومی در رابطه با نحوه برخورد هند بعد از خروج ترامپ از برجام و معضل عدم پرداخت پول نفت ایران از این کشور گله‌مند است، اما شاید این سفر با هدف بهبود روابط و رفع موانع در پیگیری توافقات دو کشور بتواند در بازسازی این تصویر در میان ایرانیان تأثیر‌گذار باشد؛ زیرا بعد از یک بهبود عالی در روابط که زیر سایه توافق هسته‌ای ایران با 5+1 در سال 2015 رخ داد و در عرض چند سال، فروش نفت ایران به هند به سطح قبل از 2012 رسید. مودی، نخست‌وزیر هند در سال 2016 با روحانی، رئیس‌جمهور وقت ایران دیدار کرد و 85 میلیون دلار برای توسعه چابهار اختصاص داد. همچنین شرکت مهندسی «ایرکان اینترنشنال» هند، پروژه ریلی 1.6 میلیارد دلاری چابهار به زاهدان را بر عهده گرفت. قرار بود این خط ریلی سپس به افغانستان متصل شود. «نالکو»، شرکت دولتی آلومینیوم هند و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نیز به تفاهماتی برای همکاری در زمینه آلومینیوم دست یافتند. روابط به شکلی گرم در حال پیشرفت بود و در سال 2018 مودی بار دیگر با روحانی در دهلی ملاقات کرد، اما پس از آنکه دونالد ترامپ فرمان خروج آمریکا از برجام را امضا کرد، همه‌چیز متوقف شد. ترامپ دوباره تهران را تحریم کرد و هند واردات نفت از ایران را قطع کرد. اگر منصف باشیم، هند به‌شدت برای گرفتن معافیت‌هایی برای ادامه واردات نفت از ایران لابی کرد، اما این یک راه‌حل دائمی نبود و از سویی نگاه مردم ایران به دولتمردان هند را تغییر داد. با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، روابط ایران و هند در همه جنبه‌ها آسیب دید. تا سال 2023، فقط 25 میلیون دلار از 85 میلیون دلار وعده داده‌شده برای توسعه چابهار، هزینه شده است. در سال 2021 هند از پروژه 1.6 میلیارددلاری ریلی زاهدان به دلیل تأخیرهای ناشی از تحریم‌ها حذف شد. همچنین در سال 2021، هند از پروژه توسعه میدان گازی فرزاد B که به دلیل تحریم‌ها با تأخیر مواجه شده بود، کنار گذاشته شد. حال با تازه‌شدن دیدارها میان ایران و هند تلاش برای بازسازی اعتماد و روابط دیپلماتیک ثمربخش ادامه دارد. از این‌رو سفر سوبرامانیام جایشانکار به ایران در بازسازی روابط استراتژیک میان دو کشور که نقش بسزایی در معادلات منطقه هم دارند می‌تواند نتایجی مثبت به همراه داشته باشد.
اراده سیاسی قوی 2 دولت برای بسط همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که دیروز میزبان همتای هندی خود «سوبرامانیام جایشانکار» بود، پس از دیدار و گفتوگو با وزیر خارجه هند، در نشست خبری مشترک به تشریح رایزنی‌های انجام‌شده پرداخت. او در ابتدای این نشست، ضمن خیرمقدم به همتای هندی گفت: سفر ایشان به جمهوری اسلامی ایران گام مهمی در توسعه همکاری‌های متنوع و گسترده ایران و هند است. امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: به‌عنوان دوستان دیرینه و شرکای قابل اعتماد، امروز گفت‌وگوهای بسیار مهمی را در راستای منافع دو ملت داشتیم.
وزیر خارجه در تشریح رایزنی‌های انجام‌شده بیان کرد: مباحث دوجانبه و چندجانبه، همکاری‌های اقتصادی و تأکید بر توسعه بندر چابهار و مسیر ترانزیتی شمال-جنوب، توسعه تجارت و روابط ملت با ملت از طریق استفاده از ظرفیت موجود و گسترش همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه مورد تأکید مشترک ما قرار داشت. رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: رؤسای جمهور ایران و هند در آخرین دیدارشان در حاشیه نشست سران بریکس، توافقاتی را داشتند و بر وجود اراده سیاسی قوی دو دولت برای بسط همکاری‌های فرهنگی، عملی، صنعتی، اقتصادی، تجاری، گردشگری و فناوری تأکید کردیم. او گفت: مناسبات موجود و موانع بر سر اجرای برخی توافقات را بررسی کردیم. اتفاق‌نظر داریم تیم‌های فنی و کارشناسی دو کشور برای رفع موانع و سرعت بخشیدن بر اجرای توافقات فی‌مابین نشست‌هایی را در اسرع وقت در پایتخت‌ها برگزار کنند. امیرعبداللهیان ادامه داد: همکاری‌های منطقه‌ای و چندجانبه راهبردی دو کشور به‌ویژه بعد از عضویت ایران در شانگهای و بریکس که البته همکارم آقای جایشانکار و نخست‌وزیر هند در عضویت ایران در هر دو سازمان نقش سازنده و مهمی داشتند و از این نقش مثبت هند تشکر می‌کنیم، از دیگر موضوعات مورد توجه ما بود. وزیر خارجه بیان کرد: اتفاق‌نظر داریم علاوه بر مناسبات دوجانبه در قالب توافقات و اسناد موجود فی‌مابین در حوزه همکاری‌های شانگهای و بریکس از ظرفیت‌های موجود به نحو مطلوب استفاده کنیم. این دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی ادامه داد: در دیدار امروز در حوزه همکاری‌ها و اشتراک دیدگاه‌ها در موضوعات بین‌المللی و به‌ویژه سازمان ملل دیدگاه‌های خود را به اشتراک گذاشتیم، ازجمله وضعیت اسفناک غزه و فلسطین و نسل‌کشی در این کشور مورد توجه قرار گرفت. امیرعبداللهیان اضافه کرد: لزوم توجه همه کشورها بر توقف فوری جنگ و نسل‌کشی در غزه و جلوگیری از تسری جنگ به دیگر مناطق مورد تأکید مشترک ما قرار داشت. او با بیان اینکه ایران همواره بر پرهیز از توسعه جنگ تأکید داشته و ضرورت تأمین امنیت دریانوردی و کشتیرانی مورد تأکید ایران است، افزود: این موضوعی است که در روابط دوستانه‌ای که با دولت نجات ملی در صنعا داریم، مورد تأکید این دولت قرار دارد.
امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: مقامات صنعا در سفر دو هفته پیش یکی از مقامات عالی‌رتبه خود به تهران به ما اطمینان دادند در مسیر امنیت دریانوردی هیچ اخلالی ایجاد نخواهند کرد؛ ولی موضع آنها این است تا زمانی که جنگ و نسل‌کشی علیه غزه ادامه دارد، در راستای ممانعت از تردد کشتی‌های رژیم اسرائیل یا کشتی‌هایی که به سمت بنادر اسرائیل حرکت می‌کنند، اقدام خواهند کرد. ریشه در توقف جنگ و جنایت و نسل‌کشی در غزه و کرانه باختری است. او گفت: یمن بخشی از واقعیت و امنیت منطقه غرب آسیاست. وزیر خارجه همچنین عنوان کرد: درباره تحولات قفقاز و افغانستان با همکارم گفتوگو کردیم.
امیرعبداللهیان بیان کرد: ضرورت توقف جنگ و نسل‌کشی در غزه را در پیام‌های مختلف از طریق سوئیس به‌عنوان حافظ منافع آمریکا به صورت رسمی بارها به مقامات آمریکا در کاخ سفید تأکید کرده و به آنها هشدار داده‌ایم. مایلم بار دیگر تأکید کنم که آمریکا نمی‌تواند از یک سو داعش را در منطقه ما خلق کند و از سوی دیگر سخن از مبارزه با داعش و تروریسم به میان بیاورد.
آمریکا نمی‌تواند به ما و دیگران پیام دهد، اما هم‌زمان اقدام به توسعه جنگ در دریای سرخ و علیه یمن کند
وزیر خارجه ادامه داد: آمریکا نمی‌تواند در کنار اسرائیل با تمام توان قرار بگیرد و در کشتار ۲۴ هزار غیرنظامی در غزه ازجمله هزاران زن و بیش از ۱۲ هزار کودک سهیم باشد و دیگران را به خویشتن‌داری و عدم اقدام دعوت کند. او گفت: کاخ سفید نمی‌تواند از تمایل خود برای توسعه‌ندادن جنگ در منطقه سخن بگوید و به ما و دیگران پیام دهد، اما هم‌زمان اقدام به توسعه جنگ در دریای سرخ و علیه یمن کند.
امیرعبداللهیان خطاب به بلینکن: راه‌حل در جنگ نیست
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: با صدای بلند به آقای بلینکن می‌گویم، آقای بلینکن بارها به شما گفته‌ایم راه‌حل در جنگ نیست. ما صد روز پیش و پس از عملیات طوفان الاقصی در هفتم اکتبر به شما اعلام کردیم که دست خود را در غزه به خون مردم بی‌گناه آلوده نکنید. سرنوشت خود را به سرنوشت نتانیاهو گره نزنید. نتانیاهو با پرونده‌های مختلفی در سرزمین‌های اشغالی و تل‌آویو مواجه است و تاریخ او به پایان آمده است. کاخ سفید منافع ملی آمریکا را به این دولت و این رژیم اشغالگر و آپارتاید تا این سطح گره نزند. تردید نکنید مقاومت نقطه درخشان تاریخ بشری است. وزیر خارجه بیان کرد: ایران با قوت از امنیت کشتیرانی و دریانوردی در منطقه حمایت می‌کند و به آمریکا و انگلیس هشدار می‌دهیم جنگ علیه یمن را فورا متوقف کنند. به آمریکا و رژیم اسرائیل هشدار می‌دهیم جنگ و نسل‌کشی علیه غزه را متوقف کنند. راه‌حل، هرگز نظامی نخواهد بود. او در پایان گفت: برای دولت و ملت هند بهترین‌ها را از خدا آرزو دارم.
ایران و هند متحد هستند
سوبرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند که در پاسخ به دعوت همتای ایرانی به تهران سفر کرده بود نیز در نشست خبری مشترک به تشریح رایزنی‌های انجام‌شده پرداخت. او ضمن ابراز خرسندی از حضور در ایران، با اشاره به حمله اخیر تروریستی در کرمان، این حادثه را به دولت و ملت ایران تسلیت گفت و افزود: امروز با آقای رئیسی دیدار می‌کنم و سلام آقای مودی را ابلاغ خواهم کرد. وزیر خارجه هند بیان کرد: آقای رئیسی و مودی در ژوهانسبورگ با هم ملاقات داشتند و در تماس هستند و من با همتای ایرانی خود در تماس هستم. تبادلات مردمی بین دو کشور همیشه مورد توجه ما بوده و تقویت شده‌اند. ایران و هند متحد هستند و دارای اشتراکات زیادی ازجمله در زمینه ادبیات، فرهنگ و زبان هستند که بنیان منحصر‌به‌فردی را برای ما فراهم می‌کند.
آموزش زبان فارسی در هند
جایشانکار همچنین عنوان کرد: دولت هند فارسی را در سیاست‌گذاری‌های آموزشی خود به رسمیت شناخته است. وزیر خارجه هند گفت: هند علاقه‌مند است از موقعیت منحصر‌به‌فرد ژئوپلیتیکی ایران استفاده کند که هند را به افغانستان و اوراسیا متصل کند. درباره کریدور شمال-جنوب و مسائل بین‌المللی و شرکت هند در بندر چابهار گفتوگو کردیم. او با بیان اینکه نقشه راه خوب و بلندمدتی را برای سال‌های آینده ترسیم کردیم، افزود: باید پیشرفت این پروژه‌ها را ارزیابی کنیم. این دیپلمات عالی‌رتبه هندی اضافه کرد: هر دو ما بسیار نگران وضعیت غرب آسیا هستیم و باید از تشدید و گسترش خصومت‌ها و خشونت‌ها جلوگیری کنیم و قرار است بحث‌ها را در ضیافت ناهار ادامه دهیم.
هند موضعی خدشه‌ناپذیر در مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی دارد
وزیر خارجه هند گفت: هند موضعی خدشه‌ناپذیر در مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی داشته و این موضع را ادامه می‌دهد. باور داریم باید در هر منازعه‌ای از کشته‌شدن غیرنظامیان جلوگیری کنیم. به وضعیت اسفبار در غزه و کشته‌شدن زنان و کودکان در غزه اشاره و درباره آن گفتوگو کردیم. جایشانکار با بیان اینکه درباره ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه صبحت کردیم، افزود: هند کمک‌های انسان‌دوستانه به غزه داشته و به ارسال این کمک‌ها ادامه می‌دهد. او گفت که موضع هند حمایت از راهکار دو دولتی در فلسطین است و افزود: هر دو طرف باید از حرکات تحریک‌آمیز اجتناب کرده و به دیالوگ و دیپلماسی رو بیاورند.
هند از عضویت ایران در بریکس بسیار خرسند است
جایشانکار به تحولات اخیر در دریای سرخ اشاره کرد و ادامه داد: شاهد حملاتی در نزدیکی هند بودیم و برای ما و جامعه بین‌المللی نگران‌کننده است. این حملات بر روی منافع انرژی و اقتصادی هند تأثیر گذاشته است و این مسئله به نفع هیچ طرفی نیست. او گفت: من و آقای امیرعبداللهیان به تحولات افغانستان پرداختیم و قرار است بیشتر دراین‌باره صحبت کنیم. وزیر خارجه هند افزود: منازعه اوکراین و تبعات آن و بحث قفقاز از دیگر مباحث مورد گفت‌وگوی ما بود. او به عضویت ایران در بریکس هم اشاره کرد و افزود: هند از عضویت ایران در بریکس بسیار خرسند است. وزیر خارجه هند همچنین گفت: همکاری‌های بین‌المللی بین دو کشور وجود داشته و با قدرت ادامه می‌یابد. جایشانکار بیان کرد: مطمئن هستم امروز بحث‌ها و توافق‌های ما به همکاری‌های ما خواهد افزود و باعث می‌شود فهمی که از یکدیگر داریم، بیشتر شود. همیشه به دنبال این بودیم که در کشورهای خودمان آبادی، رفاه و پیشرفت باشد و برای ما ارزشمند است که با یکدیگر رایزنی و گفتوگو داشته باشیم؛ به‌ویژه در دنیایی که پرتنش است. او ابراز امیدواری کرد که امیرعبداللهیان به‌زودی به هند سفر کند.
