سکوت سنگین متولیان درباره «چهل بازه»

شرق: خصوصی‌شدن بزر‌گ‌ترین رودخانه شرق کشور این روزها یکی از تیترهای اصلی رسانه‌های خراسان است و پای سمن‌ها و مردم مشهد را به رسانه‌ها کشانده است. با این حال مشهدی‌ها می‌گویند که از تصمیم متولیان برای سکوت در قبال این ماجرا گلایه‌مند هستند و به نظر می‌رسد که در این ماجرا برخی متولیان واقعیاتی را می‌دانند؛ اما نمی‌گویند، برخی دیگر مصاحبه نمی‌کنند و برخی نیز گویا از گفتن منع شده‌اند.

ماجرا از این قرار است که وزارت نیرو مدعی بود با دریافت سند رودخانه‌های کشور می‌تواند از حریم و بستر این اکوسیستم‌ها بهتر حفاظت کند؛ اما با رأی دادگاه و دستور قاضی، سند رودخانه «چهل بازه» که به نام این وزارتخانه صادر شده بود، باطل و به نسبت 30 و 70 درصد بین ستاد اجرایی فرمان امام و بنیاد شهید توزیع می‌شود تا «چهل بازه» به نخستین رودخانه خصوصی کشور تبدیل شود.

بر‌اساس تفاهم‌نامه موجود بین بنیاد شهید و یک شرکت تعاونی به نام فلات توس، نیمی از سهم دریافتی بنیاد شهید به این شرکت تعاونی منتقل خواهد شد و البته بنا بوده که شهرداری هم با ساخت فضاهای تفریحی این منطقه را به رودپارک تبدیل کرده و از آن درآمدزایی کند.

این اتفاقات در شرایطی می‌افتد که بسیاری از کارشناسان و مردم محلی معتقد هستند نقشه دولت برای چهل‌بازه، از ابعاد مختلف هشداردهنده است. نخستین خطر همان است که کارشناسان منابع طبیعی هشدار می‌دهند. آنها معتقد هستند که با خروج پهنه‌های آبی و چهل‌بازه از شمول قوانین اموال عمومی، به‌زودی در سراسر کشور شاهد دعاوی گسترده برای تصاحب حریم و بستر رودخانه‌ها خواهیم بود. چنان‌که حالا چهل‌بازه و اراضی اطراف آن سال‌هاست محل دعوای ارگان‌های مختلف بوده است.

یکی از خبرنگاران مشهدی به «شرق» می‌گوید که «در‌حالی‌که مدیران شرکت فلات توس و وزارت نیرو درباره تملک اراضی رودخانه همچنان اختلاف دارند، سهام رودخانه در حال واگذاری به مردم است».

او توضیح می‌دهد: «مدیران شرکت فلات توس قبلا مدعی شده‌اند که 115 هکتار اراضی رودخانه را در سال 85 از یک شخص با یک قول‌نامه عادی خریده‌اند؛ اما وزارت نیرو می‌گوید اراضی‌ای که مورد خرید و فروش واقع شده، تماما بستر رودخانه است و از سه سال قبل از این معامله سند مالکیت ثبتی داشته و این معامله با حکم دادگاه انقلاب باطل شده است. با این حال نکته جالب آنجاست که شرکت فلات توس هم پیشاپیش سهام رودخانه را به مردم فروخته است».

نکته هشداردهنده بعدی آن است که کارشناسان می‌گویند چهل‌بازه پرآب‌ترین سرشاخه رودخانه کشف رود است که روی آن یک سازه تاریخی آبی یعنی سد گلستان ساخته شده است. قدمت این سازه، نگرانی زیادی درباره شکست آن و سرازیر‌شدن گل‌و‌لایی که در 500 سال در پشت سد ذخیره شده، ایجاد کرده است؛ اما گویا گوش افرادی که تمایلی به رعایت حریم و بستر رودخانه‌ها ندارند، به این حرف‌ها بدهکار نیست. در این زمینه حتی مدیران سابق شهرداری مشهد هشدار داده بودند و ایرنا پیش ‌از‌ این به نقل از شهرداری مشهد نوشته بود که رودخانه چهل‌بازه، محلی است که خطر سیلاب دارد و باید به شهروندان یادآوری شود که اینجا مسیل است و ممکن است روزی گرفتار سیلاب شود؛ بنابراین این بوستان باید با همان نام رودپارک اجرا شود تا یادآور خطرات احتمالی ناشی از بروز سیل‌های فصلی باشد.

اما با تمام این اوصاف خبرنگاران مشهدی می‌گویند که هیچ‌یک از ارگان‌های متولی این ماجرا حاضر به پاسخ‌گویی به رسانه‌ها و مردم مشهد نیستند. آنها توضیح می‌دهند که بنیاد شهید و ستاد اجرایی فرمان امام سکوت کرده‌اند و هیچ‌کدام به رسانه‌ها پاسخ‌گو نیستند و تماس‌ها برای پاسخ‌گویی مسئولان شرکت فلات توس چهل‌بازه هم ناموفق بوده است.

در‌این‌میان شهرداری فعلی مشهد هم درباره این مسئله سکوت پیشه کرده است و وزارت نیرو هم که به نظر می‌رسد در این پرونده مغلوب شده، از ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم پاسخ قانع‌کننده‌ای برای رسانه‌ها نداشته است. خبرنگاران مشهدی همچنین تأکید می‌کنند که با وجود پیگیری‌های متعدد نماینده وزارت نیرو در استان خراسان رضوی یعنی شرکت آب منطقه‌ای زیر بار پاسخ‌گویی نمی‌روند و مدیران حقوقی این شرکت تأکید می‌کنند که اجازه مصاحبه با رسانه‌ها را ندارند.

بنا بر توضیح یک خبرنگار مشهدی به «شرق»، قوه قضائیه هم سکوت اختیار کرده است و در رسانه‌ها کمتر اثری از پاسخ یا عکس‌العملی از دادگستری استان خراسان دیده می‌شود. با این حال مسعود ستایشی، سخنگوی قوه قضائیه، در دو کنفرانس خبری درباره پرونده تصاحب رودخانه چهل‌بازه مشهد توضیحات اندکی داده و گفته است که «بر‌اساس قانون توزیع عادلانه آب، بستر رودخانه، دستگاه‌های مجری و ناظر مشخص است. این پرونده در دادگاه اصل ۴۹ مستقر در دادگاه انقلاب استان تهران رسیدگی و رأی صادر شده و در مرحله اجرا است. امیدواریم به‌زودی اخبار موثق‌تری ارائه دهیم».

ستایشی همچنین در پاسخ به سؤالی مبنی بر صدور حکم اراضی چهل‌بازه مشهد و اینکه آیا نگرانی‌های زیست‌محیطی در این پرونده رعایت شده یا خیر؟ گفته است که «صدور احکام یا آرا اعم از حکم یا قرار در پرونده‌های مفتوحه به‌ویژه زمانی‌ که قطعیت پیدا می‌کند، مصون از هرگونه تعرض است. به پرونده رودخانه چهل‌بازه رسیدگی شده و رأی قانونی لازم صادر شده است و در صورت لزوم اطلاع‌رسانی بیشتری خواهد شد».

جالب آنکه نمایندگان مردم مشهد در مجلس هم درباره این موضوع بی‌تفاوت به نظر می‌رسند و واکنش درخورتوجهی به مسئله نشان نداده‌اند.