نوبت بازی ترول‌بازان
فضای مجازی میدان جدال و مبارزه شده است و طبعا هر دو سوی منازعه با ترول‌بازی، روان مردم را هدف گرفته‌اند. ترول‌بازی، به رفتارها و اقدامات آنلاینی گفته می‌شود که گروهی از افراد با سازماندهی پنهان، برای تحریک و عصبی‌کردن مردم، تخریب جامعه‌های آنلاین دیگر و ایجاد اختلال در پیشبرد گفتمان‌سازی موضوعات مورد نظر، به‌خصوص در موضوعات حساس برای جامعه و افکار عمومی، انجام می‌دهند.
فضای مجازی میدان جدال و مبارزه شده است و طبعا هر دو سوی منازعه با ترول‌بازی، روان مردم را هدف گرفته‌اند. ترول‌بازی، به رفتارها و اقدامات آنلاینی گفته می‌شود که گروهی از افراد با سازماندهی پنهان، برای تحریک و عصبی‌کردن مردم، تخریب جامعه‌های آنلاین دیگر و ایجاد اختلال در پیشبرد گفتمان‌سازی موضوعات مورد نظر، به‌خصوص در موضوعات حساس برای جامعه و افکار عمومی، انجام می‌دهند. متخصصان جنگ روانی بر این باورند که هدف اصلی، ایجاد تشنج دائمی و عدم تحقق آرامش اجتماعی در کشور است. انگار کانالیزه‌‌کردن فضای مجازی، با حضور پررنگ گروه‌های سازماندهی‌شده سایبری، محدود به فصل انتخابات نیست، بلکه به مرور زمان در‌حال دائمی‌شدن است و به لحاظ تأثیر مستمر آن بر امنیت روحی و روانی جامعه، به تدبیر جدی دولتمردان نیاز دارد.
افراد سازمان‌یافته‌ای که از تکنیک ترول استفاده می‌کنند، از هویت‌های جعلی برای اکانت فردی، کانال و نام گروه و محتوای تولیدی بهره می‌برند که به وضوح در فضای مجازی در قالب ظواهر گوناگون تندروی، از مخالف حکومت تا حامی به ظاهر دوآتشه، قابل مشاهده‌اند. یکی دیگر از کارکردهای استفاده از هویت جعلی توسط این گروه‌های سازمان‌یافته، تولید و انتشار اخبار جعلی یا حتی محرمانه، اما با ذکر نام مشخص فرد یا افراد، به‌منظور هدف‌قرار‌دادن قربانی از طریق تحریک و تخریب او با تکنیک ترول هستند. حال این هویت جعلی، ممکن است به حاشیه امن افراد از اقدامات مجرمانه خود در برابر دستگاه‌های مسئول منجر شود.
نتیجه کار پدیده اجتماعی ترول‌بازان، تولید محتوایی است که در مردم واکنش‌های احساسی و خشمناک برانگیزاند؛ این برانگیختگی هدفمند احساساتِ خشم‌آگین، می‌تواند یک ایده، نظر، باور و عقیده را بازنمایی کند و هدف آنها برای دستکاری در افکار عمومی و بروز احساسات، باورها و عقاید مورد نظر و هدایت آن را محقق کند.
برگزاری انتخابات سالم و آبرومند، نیازمند فضایی مشارکتی است که همه آحاد جامعه احساس کنند، در آن نقش جدی و تأثیرگذار دارند و نتیجه آن به پیشرفت کشور و رفع مشکلات اجتماعی و معیشتی کمک خواهد کرد. شوربختانه چنین فضایی در دسترس نیست. فضای موجود، متأثر از عملیات‌های مختلف جنگ روانی است که کنشگران سیاسی دارند پنهان و آشکار پیش می‌برند. همین ترول‌بازان سازمان منافقین در آلبانی، بخشی از نقش‌آفرینی مخرب را بر عهده داشتند که نتیجه برخورد دولت آلبانی و محدودکردن فعالیتشان، در فضای مجازی کاملا محسوس بود.
من فکر می‌کنم، رفتار و گفتار برخی گروه‌ها و افراد و دستگاه‌ها در کشور، بیشتر از آنکه به تحقق فضای سیاسی و اجتماعی سالم، شفاف و رقابتی بینجامد، جولانگاه کنشگرانی شده که با نقش‌آفرینی سازماندهی‌شده گروه‌های سایبری با عناوین مختلف، از جمله ارتش سایبری، افسران جنگ نرم و نظایر آن برای دستکاری در افکار عمومی، از طریق استفاده از تکنیک‌های مختلف عملیات روانی، درصدد پیشبرد طرح‌های محفلی هستند؛ نظیر همان اقداماتی که ترول‌بازان برانداز و مخالف و معاند، در فضای آنلاین دنبال می‌کنند. از دیدگاه اصول حرفه‌ای علم ارتباطات، شرایط ناگوار جاری، نیازمند مداخله سیستم و محدودکردن استفاده از تکنیک‌های عملیات روانی و در نتیجه تقویت ژورنالیسم تحقیقی و نیز اطلاع‌رسانی تخصصی، با استفاده از شیوه‌های اعتمادسازی عمومی و جلب مشارکت گروه‌های مختلف اجتماعی و شخصیت‌های مردم‌پسند و نقش‌دادن به سازمان‌های واقعی مردم‌نهاد، از جمله نهادهای صنفی، مثل انجمن روزنامه‌نگاران و نظایر آن و البته ارتقای مستمر سطح سواد رسانه‌ای آحاد مردم است.
با توجه به تأکید مقامات کشور بر برگزاری انتخاباتی پرشور، سالم و رقابتی، لازم است برای تحقق این خواسته، تجدیدنظر جدی در شیوه و نگاه متولیان افکار عمومی و رسانه در بخش حاکمیتی ایجاد شود. محتوای ترول‌بازان برانداز و معاند، زمانی مشتری خواهد داشت که مثل وضعیت فعلی، کارکرد رسانه‌های داخلی مخصوصا رسانه ملی، درست و حرفه‌ای نباشد و نتواند نیاز خبری و تحلیلی مخاطبان را برآورده کند. متخصصان امر، راهکارهای مختلفی برای گذار از شرایط جاری پیشنهاد می‌کنند. بخشی مثل وضع مقررات توسط پلتفرم‌ها، برای احراز هویت مستقیم یا غیرمستقیم و حذف اکانت‌های مجعول و کانال و گروه‌های ترولی، مستلزم زمان کافی است و بخشی دیگر نیاز به اراده و پشتیبانی قدرتمند دارد.
اصل بی‌طرفی و برخورد منصفانه با ترول‌بازان درونی و بیرونی، حائز اهمیت خاص است. جرم‌انگاری اقدامات ترولی و در نقطه مقابل، آزادی عمل و انعطاف بالا نسبت به بیان نظرات و اعتراضات، از طریق اکانت‌های واقعی و ناامن‌کردن فضا برای هویت‌های جعلی و امنیت بیشتر برای هویت‌های واقعی، اهمیت دارد، اما اکنون تا حدودی این رویه معکوس است؛ شاید دلیل آن، وابستگی ترول به محافل خاص باشد.
سمن‌ها می‌توانند از طریق آموزش عمومی و افزایش آگاهی جامعه از اقدامات ترولی در فضای مجازی و کمک به قربانیان در این امر همکاری کنند. حمایت حقوقی، قضائی و درمانی از قربانیان اقدامات ترولی، شامل کسانی که اسرارشان افشا شده، حریم خصوصی‌شان نقض شده، اعتبار و آبرویشان تخریب‌شده، دچار مشکلات روحی و روانی شده‌اند و سایر آسیب‌ها و در نقطه مقابل، تلاش برای شفافیت بیشتر و دسترسی به اطلاعات به‌صورت قانونی و در دسترس عموم، برای تحقق فضای سالم انتخاباتی ضرورت دارد.
در فصل انتخابات، اتاق فکر گروه‌های سیاسی داخلی و خارجی، عموما به‌جای فعالیت‌های ایجابی و مثبت، در پی بدنام‌کردن حریف هستند. به همین خاطر اقدامات ترولی گروه‌های سازمان‌یافته طرفین، افزایش چشمگیر می‌یابد. دولت باید بتواند امنیت روانی جامعه را حفظ کند و تلاش بر حفظ همه جریان‌های سیاسی موجود، فارغ از نقاط قوت و ضعف اشخاصی که در آنها فعال هستند، داشته باشد.
اینها ثمره یک دوره تاریخی هستند و تصور اینکه اگر جریان‌های سیاسی موجود، بی‌آبرو و منکوب شود، جریان سیاسی پُرارزش و خالصی جایگزین آن خواهد شد، تصوری واهی است. تاریخ خلاف این را به ما نشان می‌دهد. کاش دید برابر نسبت به جریان‌های سیاسی وجود داشته باشد و به چشم فرزندان این آب و خاک، به آنها نگاه شود.
آخر زمستان، خواهیم دید که آیا توانسته‌ایم فضای انتخاباتی را از چنگ ترول‌بازان دربیاوریم و یک رقابت تاریخی و افتخارآمیز رقم بزنیم. قضاوت خواهیم کرد.
