تمدید یک‌ساله مأموریت دبیرکل ناتو

‌محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر  امور بین‌الملل: ‌۱۶ ماه پس از آغاز جنگ اوکراین، به دلیل پیدانکردن جایگزینی برای ریاست سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، اعضای این سازمان دبیرکلی «ینس استولتنبرگ» نروژی بر این ائتلاف نظامی را به‌ مدت یک سال دیگر تمدید کردند. براساس‌این کشورهای هم‌پیمان در این زمینه به توافق رسیده و تصمیم مذکور در نشست سران سازمان در روزهای 11 و 12 ماه جولای (20 و 21 تیر) در ویلنیوس، پایتخت لیتوانی به رأی گذاشته خواهد شد. مأموریت او قرار بود در 30 سپتامبر به پایان برسد. این تصمیم نشان می‌دهد که کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ترجیح می‌دهند تا هنگامی که جنگ در اوکراین جریان دارد، مدیر کارآزموده خود را حفظ کنند. استولتنبرگ در توییتی از تصمیم کشور‌های هم‌پیمان برای باقی‌ماندن در سمت دبیرکلی تا اکتبر ۲۰۲۴‌/ مهرماه ۱۴۰۳، ابراز خرسندی کرد. این نروژی از سال 2014 ریاست بلوک نظامی تحت رهبری آمریکا را بر عهده داشته و دوره او چهار بار تمدید شده است. او در توییتی ضمن تأیید این موضوع از تمدید مأموریت خود به‌عنوان دبیرکل ناتو تا اول اکتبر ۲۰۲۴ خبر داد. پیش‌تر گمانه‌زنی‌های صورت‌گرفته نشان می‌داد که به‌ دلیل عدم اجماع اعضای این سازمان درخصوص جانشین استولتنبرگ، دوران ریاست او تمدید خواهد شد. دبیرکل ناتو معمولا با اتفاق‌ نظر ۳۱ عضو این ائتلاف و برای یک دوره چهار‌ساله منصوب می‌شود. «استولتنبرگ» قبل از شروع کار در سیاست، یک پست تحقیقاتی در مؤسسه ملی آمار نروژ داشت. دارای مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد از دانشگاه «اسلو» است و از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۷ وزیر دارایی و از سال ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶ وزیر صنعت و انرژی نروژ بود. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ و از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۳ نخست ‎وزیر نروژ و از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۴ به‌عنوان نماینده پارلمان نروژ فعالیت می‌کرد. دبیرکل فعلی ناتو از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ فرستاده ویژه سازمان ملل در موضوع تغییرات آب‌و‌هوایی بود و ریاست کمیته‌های سطح بالای سازمان ملل در موضوع تأمین مالی برنامه‌های مربوط به آب‌و‌هوا و انسجام بین توسعه، کمک‌های بشردوستانه و سیاست‌های زیست‌محیطی را بر‌ عهده داشت. انتخاب او در سال 2014 موجب شگفتی بسیاری شد؛ چرا‌که تا آن زمان، او علاقه خاصی به مسائل امنیتی یا بین‌المللی نشان نداده بود. یکی از وظایف استولتنبرگ، ترغیب کشورهای عضو پیمان به اعمال بیانیه‌ای بود که کشورهای ناتو به‌ نفع افزایش بودجه دفاعی، در نشست سال ۲۰۱۴ در ولز صادر کرده بودند. با پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 2016، وظایف او سنگین‌تر شد؛ زیرا رئیس‌جمهور آمریکا معتقد بود اروپا برای دفاع از خود باید سهم بیشتری بپردازد. در چنین شرایطی استولتنبرگ، حفظ اتحاد بین کشورهای عضو را وظیفه اصلی خود قرار داد. چنین دیدگاهی بود که منجر به تمدید دوره او در سال 2019 شد. دبیرکل ۶۴‌ساله ناتو چند روز پیش از برگزاری نشست مهم این ائتلاف در ویلنیوس (لیتوانی) گفت: «روابط فراآتلانتیک بین اروپا و آمریکای شمالی آزادی و امنیت ما را برای قریب ۷۵ سال تضمین کرده است و در دنیای خطرناک‌تر، اتحاد ما بیش از همیشه اهمیت دارد». عضویت اوکراین در ناتو، وضعیت اوکراین و پیوستن سوئد به این سازمان از موضوعات اصلی نشست این سازمان در لیتوانی خواهد بود. او درباره اوکراین اعتراف کرده که ضد‌حمله اوکراین با مشکلات جدی در میدان نبرد مواجه است و تقویت و دفاع نیروهای روسیه بر سرعت پیشروی تأثیر گذاشته است. خطوط دفاعی زیادی که از قبل آماده شده‌اند و اوکراینی‌ها با مناطق صعب‌العبور و مقاومت و سنگرهای مستحکم روسیه روبه‌رو هستند. مشکلات در انتخاب دبیر‌کل جدید نشان‌دهنده وجود بحران در ناتو است. اگر کشورهای غربی به رویارویی با روسیه ادامه دهند، این امر مستلزم تصمیم‌گیری‌های سیاسی است که نه‌تنها بر فعالیت‌های این بلوک، بلکه بر اقتصادهای ملی نیز تأثیر می‌گذارد؛ زیرا آنها نیاز به بازسازی نظامی دارند. او در سال ۲۰۲۲ خواسته بود که این سمت را ترک کند؛ اما با وقوع جنگ روسیه و اوکراین دوره مسئولیتش تمدید شد. برخی کشور‌های عضو ناتو خواهان جانشینی یک زن در دبیر‌کلی ناتو بودند. بعضی از منابع مدعی هستند جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، بر این باور است که «اورسولا فون در لاین» به نهادهای اطلاعاتی آمریکا بیشتر از سازمان‌های اروپای غربی اعتماد دارد. به‌ همین‌ خاطر گزینه مورد علاقه جو بایدن برای دبیرکل بعدی ناتو او است. بایدن و فون در لاین در چند سال گذشته بر سر مسائلی مانند چین، اوکراین و تغییرات آب‌و‌هوایی پیوند محکمی ایجاد کرده‌اند. گفته می‌شود کاخ سفید از اینکه رئیس کمیسیون اروپا به‌تازگی به جای اعتماد به آژانس‌های اروپایی که نتوانسته بودند عملیات نظامی روسیه در اوکراین را به‌درستی ارزیابی کنند، ترجیح داده بود «به واشنگتن برای اطلاعات تکیه کند»، از او تشکر کرد. «فون در لاین» احتمالا می‌تواند از حمایت امانوئل مکرون، یکی دیگر از بازیگران مهم ناتو، به‌ دلیل تسلط به زبان فرانسوی هم برخوردار شود.