خط پایان تحصیل دختران

از استقرار امارت اسلامی طالبان نزدیک دو سال می‌گذرد. در این میان حذف دختران از تحصیل در کلاس‌های بالاتر از ششم همچنان ادامه دارد. با‌این‌حال، اتفاق جدیدی که رخ داده است، این است که به نظر می‌رسد این ممنوعیت به طور کامل قرار است اجرائی شود و دختران در افغانستان نتوانند با روند معمول مدرسه و دانشگاه به تحصیل خود ادامه دهند. در یکی از آخرین اظهارنظرهایی که از سوی طالبان اعلام شده، دلیل بستن مدارس غربی‌بودن آموزش‌های آن عنوان شده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان گفته است: «تعطیلی مدارس به دلیل اصلاحات ضروری صورت گرفته است؛ چراکه برنامه آموزشی سابق از غرب آمده و توسط غربی‌ها تحمیل شده بود».

با این سخنان می‌توان به‌طور قطعی به نتیجه رسید که طالبان شکل دیگری از مخالفت با مدارس دخترانه را در پیش گرفته‌اند و اگر پیش از این قول بازگشایی مدارس و ادامه تحصیل دختران را می‌دادند، حالا دیگر بر قطعی‌بودن تعطیلی مدارس تأکید دارند. درحالی‌که اگر به روند سخنان طالبان بپردازیم، می‌بینیم که همواره وعده بازگشایی مدارس داده می‌شد. در تاریخ 18 مرداد 1401 درحالی‌که 300 روز از استقرار طالبان می‌گذشت، آن‌طور ‌که بخش افغانستان خبرگزاری فارس گزارش داده بود، «نورالله‌ منیب» وزیر آموزش‌و‌پرورش دولت موقت طالبان دلایل عدم بازگشایی مدارس دخترانه را توضیح داده و به رسانه‌های خوست گفت: «دولت سرپرست با آموزش دختران مخالفتی نداشته و تنها مشکل موجود در این زمینه محدودیت‌های فرهنگی است».

وزیر آموزش‌و‌پرورش طالبان افزود: «در برخی مناطق افغانستان نسبت به آموزش دختران حساسیت وجود دارد و این موضوع باید در بازگشایی مدارس در نظر گرفته شود». وزیر آموزش‌و‌پرورش دولت موقت طالبان هم در اظهاراتی گفته بود که این گروه با تحصیل دختران مشکلی نداشته و تنها محدودیت‌های فرهنگی سبب تعطیلی مدارس شده است. 

این اظهارات در شرایطی است که در دولت گذشته افغانستان دختران در تمام مقاطع تحصیلی در حال آموزش بوده و هیچ گزارشی مبنی بر مخالفت مردم وجود نداشته است. از طرف دیگر یک عضو ارشد طالبان نیز در همان تاریخ گفته بود که مدارس دخترانه به‌زودی بازگشایی خواهد شد. در این راستا، انس حقانی، عضو ارشد طالبان در‌این‌باره گفت: «قرار نیست مدارس دخترانه برای همیشه تعطیل باشد و ما تلاش داریم در آینده نزدیک این مشکل را حل کنیم». این تأکید بر بازگشایی در حضور بین‌المللی‌شان هم ادامه داشت. طبق گزارش ایسنا در تاریخ 26 مهر 1401 ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در نشست بین‌المللی علمای اسلامی در ترکیه، تأکید کرد که «مدارس دختران برای بالاتر از کلاس ششم در افغانستان، به‌طور حتمی باز می‌شوند». در آن کنگره مجاهد بدون اشاره به زمان بازگشایی مدارس دخترانه تصریح کرد: «ما روی ایجاد یک نصاب درسی جدید، سیستم حمل‌ونقل دانش‌آموزان و ایجاد کلاس‌های جداگانه کار می‌کنیم». مجاهد مشخص نکرد که هدف از ایجاد کلاس‌های جداگانه چیست؛ زیرا در ۲۰ سال گذشته، مدارس دخترانه همواره از مدارس پسرانه جدا بوده و در هیچ نقطه‌ای از افغانستان کلاس‌های دختران و پسران، به‌‌ویژه برای بالاتر از کلاس ششم، مختلط برگزار نشده است.

سخنگوی طالبان همچنین مدعی شد که تا پیش از سلطه طالبان، حدود ۷۰ درصد مردم افغانستان به آموزش دسترسی نداشتند، اما اکنون همه مردم به آموزش دسترسی دارند و در ۱۴۰ دانشگاه سراسر کشور هزاران دختر مشغول تحصیل‌اند. مجاهد این ادعاها را بدون هیچ‌گونه توضیح و مدرکی مطرح کرد. 

از طرف دیگر یک عضو ارشد طالبان اخیرا گفته است که مدارس دخترانه به‌زودی بازگشایی خواهد شد، اما به نظر می‌رسد با همه این قول‌ها و تأکیدها باید خط پایانی بر تحصیل دختران کشید؛ همان‌طور که در این مدت دختران حتی در انتخاب رشته تحصیلی‌شان در آزمون سراسری کنکور با محدودیت شدیدی مواجه شده‌اند و در آزمونی که سال گذشته برگزارشد، دختران از انتخاب رشته‌هایی مانند مهندسی، خبرنگاری، دامپزشکی، کشاورزی و برخی رشته‌های دیگر منع شدند‌.