کشمکش میان نهادها و هزینه سنگین و سهمگین خسارت‌ها
تقابل و کشمکش میان نهادها، سازمان‌ها و تشکیلات اداری، اجرائی، اقتصادی، حقوقی و فرهنگی و حوزوی و دانشگاهی جامعه پساانقلاب ما بسیار پرهزینه بوده و آسیب‌ها و خسارت‌های بسیار سنگین و سهمگینی به کشور وارد آورده است.
دکتر حکمت‌الله ملاصالحی، استاد دانشگاه تهران: تقابل و کشمکش میان نهادها، سازمان‌ها و تشکیلات اداری، اجرائی، اقتصادی، حقوقی و فرهنگی و حوزوی و دانشگاهی جامعه پساانقلاب ما بسیار پرهزینه بوده و آسیب‌ها و خسارت‌های بسیار سنگین و سهمگینی به کشور وارد آورده است.
با تأسف و تأثر عمیق اذعان می‌شود که دهه به دهه دامن این کشمکش میان نهادهای جامعه گسترده‌تر، پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر شده و به تبع آن آسیب‌ها و خسارت‌ها و ویرانی‌ها نیز سنگین‌تر و سهمگین‌تر و فشار هزینه‌ها و آوار ویرانی‌ها بر دوش مُلک و ملت، جانکاه‌تر و توان‌گیر و طاقت‌فرساتر از پیش شده است.
برخی نهادهای معنوی که پیشینه‌شان در تاریخ و فرهنگ ما بس کهن بوده و کارنامه‌شان بس قطور، اینک هنجار می‌شکنند و مشکل می‌سازند و معضل شده‌اند بر سر راه فرهنگ و زندگی شهروندان. متأسفانه در برخی موارد این نهادها به جای آنکه خار از سر راه جامعه برگیرند؛ باری شده‌اند بر دوش و معضلی شده‌اند پیچیده و خطرخیز در جامعه.
متأسفانه در برخی موارد شاهد استفاده نادرست از موقوفات بوده و شاهد هستیم یک روز از طریق فروش و وانهادن زمین‌های مزروعی و محوطه باستانی و میراث چندین هزار ساله مردم شهرستان زیاران استان قزوین و حصارکشی با فنس و ارعاب و روزی دیگر با کوبیدن این یا آن بافت تاریخیِ این یا آن شهر به بهانه توسعه فضای اماکن مقدس در تعارض با میراث فرهنگی قرار می‌گیرند. موضوعی که اخیرا در مورد موزه بابل شاهد آن بودیم!
موزه بابل موزه‌ای است که سه دهه بیشتر از تأسیس آن نگذشته و کارنامه‌اش در این سه دهه کوتاه بس درخشان بوده است و شهروندان بابلی چونان نگین شهر بابل و استان مازندران دوستش می‌دارند.
باید در نظر داشت که موزه‌ها پدیده‌های دنیای مدرن و برآمده از درون تحولات عظیم تاریخی و ارزش‌های مدرنیته هستند.
تحولات تاریخی و ارزش‌ها و دستاوردهای بی‌بدیل و بی‌سابقه‌ای که جامعه هشت میلیارد انسان و جهان ما بر خوان ضیافتش گرد آمده و کام برمی‌گیرند.
در پس پدیده کثیرالاضلاع و کثیرالافعال و کثیرالاهداف موزه‌های عالم مدرن یک جهان فکر و فرهنگ و فلسفه است و علوم و فنون پرشمار و ارزش‌های انسانی عمیق. نقششان در ایجاد همبستگی و نشاط اجتماعی و وفاق ملی و ارتقای آگاهی تاریخی و فکری و فرهنگی شهروندان بس عظیم بوده است و سهمشان در داد و ستد و گردش و چرخش روان و دَوان فکرها و فرهنگ‌ها و ذوق‌ها و ذائقه‌ها و علم‌ها و دستاوردهای علمی و فنی و فکری و مدنی و معنوی نیز بسیار گسترده بوده است و همچنان شتابان‌تر از پیش در میان جمعیت‌های جامعه و جهان روزگار ما دامن می‌گسترند. اتفاقا بسیاری از شهروندان بابل و فرهیختگان شهر به اهمیت و نقش و سهمی که موزه شهرشان در سه دهه اخیر در ایجاد همبستگی و نشاط اجتماعی و وفاق ملی بر شانه کشیده است نیک آگاه‌اند.
مردم این شهر مؤکدا از مسئولان وزارت میراث می‌خواهند از حقوقشان در برابر برخی نهادها دفاع کرده و نگذارند کار به اختلاف بین مردم کشیده شود که به مصلحت و منفعت نه مُلک است نه ملت. جامعه پهنه همکاری و همیاری و همبودی و همزیستی و گفت‌وگو و گفتمان صمیمانه و زنده و سازنده میان نهادهاست. هر فکر و فلسفه و فرهنگی که در این مسیر گام برگیرد به منفعت همه است.
نهادها علی‌القاعده اعم از سیاسی و اداری و اجرائی، حقوقی و قضائی، نظامی و انتظامی، اعتقادی و فرهنگی، علمی و پژوهشی و آموزشی، اقتصادی و معیشتی، صنفی و صنعتی برای خدمت به خود پدید نیامده و خادم خود نیستند.
آنها در خدمت جامعه و زیست جهان آدمیان پدید آمده‌اند. خادم هستند نه مخدوم. پدید آمده‌اند و فراخوانده شده‌اند؛ گره از کار جامعه بگشایند. هرکدام در حیطه و حد صلاحیت و مسئولیتی که بر شانه گرفته‌اند می‌باید فعالیت کنند.
نهاد حوزه موزه نیست. نهاد موزه هم حوزه نیست. آن یک نهادی کهن است و دیرپا و این نهادی مدرن و نوپا. اوقافیان و حوزویان می‌توانند دست تعامل و گفت‌وگوی نیکو به سوی میراثیان و موزویان بگشایند و بسیار از آنها بیاموزند.
اتفاقا هنگام بازدید از موزه بابل چنین پیشنهادی به ریاست پیشین و اکنون موزه مطرح و داده شد. از آنها خواسته شد همت کرده ابتکار عمل را در دست گیرند و گام در میدان گفت‌وگو نهند. فرمودند کوشیده‌ایم و همچنان سعی می‌ورزیم باب گفت‌وگو را با اوقافیان و حوزویان گشوده نگاه داریم؛ شاید ثمر دهد. به گاه بازدید از موزه فرصت و توفیق دست داد با یکی از بانوان نیکوکار و نیکخواه شهر که به هزینه شخصی مسئولیت حمایت و سرپرستی شماری از کودکان شهر را که از نارسایی دهنی و ناتوانی جسمی رنج می‌برند، بر شانه گرفته‌اند؛ دیداری خوش و چهره به چهره اتفاق افتد.
وی عمیقا نگران تسخیر و تبدیل موزه به حوزه بودند و از آنچه اتفاق می‌افتاد رنج می‌بردند. او برای پیشگیری از افسردگی کودکانی که سرپرستی آنها را بر عهده گرفته است؛ آنها را به موزه می‌آورد. آنها از دیدن آثار موزه و فضای موزه و راهنمایی خوب و گرم و صمیمانه راهنمایان موزه احساس نشاط می‌کنند.
در این میان مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌توانند با گشودن مسیر تعامل و همکاری با اداره اوقاف که متولی بسیاری از اماکن مذهبی و بعضا تاریخی کشور است، مسیر همکاری دوجانبه را فراهم کرده و با تبادل خدمات، بتوان با تکیه بر اندیشه و تدبیر، گره از مشکلات این‌چنین گشود. در این میان وزارت میراث مجهز به دانش و فناوری مرمت ابنیه تاریخی است و بسیاری از بناهای متعلق به اوقاف نیز نیازمند رسیدگی و مرمت!
در این میان چه نیکوست که با اجرای سیاست‌هایی که منجر به افزایش وفاق و دوستی در بین مردم می‌شود، کارشناسان میراث به مرمت ابنیه تاریخی اوقاف پرداخته و در ازای آن برخی اماکن اوقاف مانند موزه بابل که در اختیار وزارت میراث است، به کاربری خود ادامه داده و برندگان اصلی مردم و میراث ایران خواهند بود.
فراموش نکنیم که این میراث امانتی در دست ماست و ما تنها وظیفه داریم آن را به سلامت در اختیار نسل آینده قرار دهیم.
کوتاه سخن آنکه:
سر چشمه شاید گرفتن به بیل
چو پر شد نشاید گذشتن به پیل
