مشارکت حداکثری، خیلی دور، خیلی نزدیک

 همان‌طورکه بارها تأکید شده است، حضور پرشور مردم پای صندوق‌های رأی نشانه مشروعیت و مقبولیت نظام است؛ بنابراین انتظار می‌رود مسئولان مربوطه برای افزایش این مشروعیت و مقبولیت در نگاه داخلی و بین‌المللی، همه تلاش خود را برای بازترکردن فضای رقابتی به کار بگیرند. در دو انتخابات مجلس یازدهم و ریاست‌جمهوری سیزدهم شاهد مشارکت مردمی چشمگیری نبودیم و آمار رسمی چندان رضایت‌بخش نبود. عمده دلایل این کاهش مشارکت علاوه بر مشکلات اقتصادی، بسته‌شدن فضای رقابت و ردصلاحیت‌های گسترده نامزدهای انتخاباتی یک جریان فکری خاص بود. یعنی با حذف تلویحی یک طیف سیاسی و نادیده‌گرفتن سلایق فکری گوناگون، بخشی از جامعه را از داشتن نامزدهای انتخاباتی مورد قبول در رقابت محروم کردیم. اتفاقی که منجر به فاصله‌کردن این بخش از جامعه شد. نکته‌ای که از نظر نظام اهمیت خاصی دارد و بارها بر مشارکت حداکثری جامعه پای صندوق‌های رأی تأکید شده است. شاهد این ادعا هم بیانات اخیر رهبری در دیدار نوروزی کارگزاران نظام در 15 فروردین 1402 است؛ یعنی درحالی‌که نزدیک به یک سال تا انتخابات مجلس در روز یازدهم اسفند زمان باقی است، رهبری برای توجه‌دادن کارگزاران نظام و مسئولان مربوطه اعم از نمایندگان مجلس، دولت و شورای نگهبان به این مهم پرداختند. ایشان در دیدار نوروزی مسئولان و کارگزاران نظام، با اشاره به مقوله انتخابات، بر مشارکت حداکثری تأکید کرده و گفتند: «انتخابات آخر سال است. این انتخابات خیلی مهم است. انتخابات می‌تواند مظهر قوت ملی باشد. اگر انتخابات درست برگزار نشود، ضعف کشور و ضعف ملت را نشان می‌دهد؛ ضعف دولت را، ضعف مسئولین را، ضعف آحاد مردم را و ضعف کشور را نشان می‌دهد. هرچه ما ضعیف بشویم، تهاجم و فشار دشمنان ما بیشتر خواهد شد. اگر می‌خواهید جلوی فشار دشمن گرفته بشود، باید قوی بشویم. یکی از ابزارهای مهم قوتِ کشور همین انتخابات است. مسئولانی که مرتبط هستند از همین حالا ــ البته می‌دانم که دنبال کرده‌اند ــ راهبرد مشارکت را، راهبرد امنیت انتخابات را، راهبرد سلامت انتخابات را، راهبرد رقابت انتخابات را مشخص کنند؛ انتخابات خوبِ سالمِ با مشارکت بالایی ان‌شاء‌الله در آخر سال داشته باشیم». مواردی که به خودی خود از اهمیت بالایی برخوردارند، اما تأکیدات رهبری در آن باره، آن هم یک سال مانده تا برگزاری انتخابات، نشان از دغدغه‌مندی ایشان دراین‌باره دارد.

ازاین‌رو با استناد به توصیه‌های انتخاباتی رهبری مبنی بر مشارکت بالا، کوشیدیم با برخی نمایندگان مجلس گفت‌وگویی داشته باشیم و نظرشان را درباره ابزار کارآمدی انتخابات با استناد به سخنان رهبری و توصیه به «راهبرد رقابت انتخاباتی» آن هم «مشارکت حداکثری» جویا شویم، چراکه لازمه پیشرفت، تغییر مثبت و تضارب آرا است و باید فرصت انتخاب و رقابت سالم به مردم داده شود تا از میان کاندیداهای اصلح، افرادی را که توانمندی بیشتری دارند، از میان طیف‌های فکری و سیاسی مختلف، در رقابتی سالم انتخاب کنند.

‌فضای رقابت باز شود، مردم هنوز  پای  صندوق‌های  رأی می‌آیند

غلامرضا نوری‌قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین ولایی و نماینده مردم‌ بستان‌آباد در مجلس یازدهم، با اشاره به تأکید رهبری بر برگزاری انتخابات آزاد مشارکتی به «شرق» گفت: «همه جریانات سیاسی کشور تمایل دارند در انتخابات مشارکت جدی داشته باشند. اما آنچه مسئله است اینکه باید شرایط و امکان ورود آنها به انتخابات را فراهم کنیم».

او ادامه داد: «برای رسیدن به این مهم، اگر نیاز به اصلاح قانون است تا فضا بازتر شود باید انجام شود. یا اگر لازم است در رویه‌های فعلی تجدیدنظری صورت گیرد و فضا را برای ورود نمایندگان و نامزدهای سیاسی و جریانات مختلف فکری که ذیل قانون اساسی در کشور فعالیت می‌کنند بازتر کرد، باید محقق شود تا بتوانند در انتخابات حضور فعال داشته باشند».

رئیس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس یازدهم افزود: «اگر این امکان ایجاد شود که سلایق سیاسی مختلف بتوانند در انتخابات حضور داشته باشند، قطعا به دنبال آن مشارکت بالای مردمی را خواهیم داشت و در پی آن هم مجلس کارآمدی شکل می‌گیرد که فعال و پویاست و می‌تواند اختیارات ازدست‌رفته خود را پس بگیرد و محکم مطابق قانون اساسی پای حقوق ملت و نظام بایستد و از آنها دفاع کند».

نوری‌قزلجه در پاسخ به این پرسش که آیا تأکید رهبری بر انتخابات مشارکتی این پیام را دارد که فضای انتخابات و رقابت نسبت به قبل بازتر شود و شورای نگهبان اجازه حضور همه جریانات سیاسی در انتخابات را بدهد، گفت: «دو انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری که پشت سر گذاشتیم در طول تاریخ انقلاب کمترین سطح مشارکت را داشتند. یعنی انتخاباتی حداقلی را شاهد بودیم و می‌توان از فرمایشات رهبری این برداشت را داشت که مسئولان مربوطه فضا را بازتر کنند تا نامزدهای بیشتر و فعالان سیاسی مؤثر کشوری در عرصه رقابت بتوانند فعال‌تر شوند. امیدواریم این پیام را مسئولان ذی‌ربط دریافت کنند چراکه جامعه امروز ما شدیدا به یک انتخابات مشارکتی و رقابتی نیاز دارد».

نماینده مردم بستان‌آباد در مجلس یازدهم در ادامه به ابزار کارآمدی انتخابات اشاره کرد و گفت: «ابزار کارآمدی می‌تواند مثلا اصلاح قانون انتخابات باشد که ضد انتخابات رقابتی و مشارکتی بود. باید کاری کرد که فضا بازتر شود. باید به نقش مردم توجه بیشتری شود. یکی از روش‌ها برای کارآمدکردن فرایند انتخابات که می‌تواند یک انتخابات حداکثری را رقم بزند، دادن نقش بیشتر به مردم است تا بتوانند نامزدهای خود را در انتخابات داشته باشند. همچنین در اجرا و نظارت انتخابات باید به مردم نقش پررنگ‌تری داده شود تا هم شفافیت امور بیشتر شود و هم اعتماد ایجاد کند».

رئیس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس مهم‌ترین راهکار مشارکت سالم را انتخابات تمام الکترونیکی دانست و افزود: «الکترونیکی‌کردن انتخابات می‌تواند دغدغه‌های زیادی را حل کند و شفافیت بیشتری ایجاد کند و رقابت بیشتری بین مردم برای شرکت در انتخابات به وجود آورد».

نوری‌قزلجه در پاسخ به این سؤال که به نظر شما چقدر می‌توان امیدوار بود با بازشدن بیشتر فضای رقابتی، مشارکت مردم هم در انتخابات بیشتر شود؟ توضیح داد: «انسان به امید زنده است و ما هم امیدواریم این فضای سیاسی مدنظر برای رقابت بیشتر ایجاد شود. البته در خیلی از ارکان هنوز حرکت شگرفی مبنی بر گشایش فضا نمی‌بینم؛ اما امیدوارم مسئولان مربوطه توصیه رهبری را دراین‌باره جدی بگیرند».

او تأکید کرد: «اگر فضای سیاسی بازتر شود و نامزدهای گوناگون از نحله‌های فکری و سیاسی کشور امکان حضور در عرصه رقابت داشته باشند، مردم علاقه‌مند هستند در تعیین سرنوشت خود سهیم باشند و تغییرات لازم را ایجاد کنند».

‌علاوه بر او، محمدعلی محسنی‌بندپی، نماینده مردم نوشهر در مجلس یازدهم نیز در گفت‌وگو با «شرق» دراین‌باره توضیحاتی بیان کرد.

این نماینده اصلاح‌طلب مجلس با اشاره به اهمیت موضوع انتخابات پیش‌رو برای رهبری آن هم در این شرایط ویژه کشور توضیح داد: «معمولا در ابتدای سال رهبری درباره محورهایی مهم سال حرف می‌زنند و سعی دارند در دیداری که با کارگزاران نظام دارند در آن وقت محدود به مهم‌ترین محورهای حکمرانی بپردازند. امسال ما متعجب شدیم که ایشان در 15 فروردین درباره انتخاباتی که قرار است 11 اسفند برگزار شود صحبت کردند. این نشان‌دهنده اهمیت این انتخابات از نگاه ایشان و حکمرانی است و به واقع مشارکت مردمی تا حد زیادی می‌تواند به مشروعیت نظام کمک کند».

این نماینده مجلس ادامه داد: «اگر بخواهیم به مشارکت حداکثری در انتخابات فکر کنیم، باید به دلایل و انگیزه‌های کاهش مشارکت نیز فکر کنیم. به عنوان نماینده‌ای که در بین مردم حضور دارم، معتقدم مهم‌ترین مشکل مردم در حال حاضر مسئله معیشت آنهاست. بنابراین اگر بخواهیم مردم نسبت به انتخابات روی خوش نشان دهند، باید وضعیت معیشت مردم روان‌تر و بهتر شود و مجلس و دولت باید روی مسائل اقتصادی و معیشتی و اشتغال جوانان متمرکز شوند».

محسنی‌بندپی در ادامه به دیگر ابزار کارآمد در انتخابات اشاره کرد و احزاب را یکی از عمده این موارد دانست. او همچنین اضافه کرد: «مشارکت احزاب و دسته‌های سیاسی مختلف در انتخابات، بازکردن فضای رقابت و همچنین تجدیدنظر درباره تأیید صلاحیت کاندیداهایی که در عرصه انتخابات حضور می‌یابند، می‌تواند دراین‌باره کمک‌کننده باشد».

این نماینده مجلس یازدهم همچنین اظهار کرد: «دلیل اینکه بتوانیم همه سلایق را به پای صندوق‌های رأی بکشانیم، اجازه حضور به کاندیدای همه سلایق و دیدگاه‌های سیاسی مختلف است. لازمه آن هم این است که در اجرای قوانین انتخابات به قوانین انتخابات مراجعه کنیم. بعضا مشاهده می‌کنیم خارج از مراجع ذی‌صلاح برای تأیید صلاحیت افراد اعمال نظرهایی می‌شود که همین رفتار مشارکت‌ها را کاهش دهد. لذا خواهش من از اعضای محترم شورای نگهبان این است که فرمایشات رهبری را با حفظ چارچوب نظام و خطوط قرمز نظام پیش‌روی خود قرار دهند و به آن توجه ویژه داشته باشند، چراکه به اعتقاد من ما با زبان خوش بهتر می‌توانیم پیاممان را منتقل کنیم تا با زبان‌های تندی که نه‌تنها فرد را آرام نمی‌کند، بلکه او را بیشتر تحریک می‌کند».

محسنی در پاسخ به این سؤال که با توجه به شرایط فعلی، آیا فضای جامعه را به نحوی می‌بینید که مردم به صورت حداکثری پای صندوق‌های رأی بیایند؟ گفت: «در حال حاضر با شرایطی که در کشور وجود دارد و معضلات اقتصادی موجود، باید بیشتر احتیاط کنیم. هرچند مردم همیشه پای کار بوده‌اند و با وجود جنگ ترکیبی‌ای که دشمنان علیه ما ترتیب داده‌اند، اما مردم پای انقلاب ایستادند و در راهپیمایی‌های 22 بهمن و روز قدس این را به خوبی نشان داده‌اند. اما این نگرانی وجود دارد که با توجه به سخت‌گیری‌ها در زمان تأیید صلاحیت‌ها، مردم از این ماجرا دلگیر باشند».

این نماینده مجلس با اشاره به پیام رهبری درباره مشارکت حداکثری که می‌تواند به‌معنای بازترشدن فضای رقابت‌ها باشد، این‌طور بیان کرد: «سخنان رهبری درخصوص انتخابات و مشارکت حداکثری آن هم در جلسه‌ای که همه کارگزاران نظام حضور داشتند، برای همه ما حامل پیام بود. هم برای مجلس پیام داشت که مراقب باشیم و قوانینی مصوب کنیم که مشارکت حداکثری را به دنبال داشته باشد، هم برای دولت پیام داشت که زمینه مشارکت گسترده را فراهم کند و هم برای شورای محترم نگهبان توصیه‌هایی داشت».

او در پایان تأکید کرد: «به عبارتی هرکسی در قانون‌گذاری و اجرا و جاهای دیگر مسئولیتی دارد، باید به مشارکت حداکثری بیندیشد. امیدوارم بتوانیم با اتکا به قانون و فرمایشات رهبری به‌گونه‌ای عمل کنیم که شاهد انتخاباتی مشارکتی و حداکثری در انتخابات پایان سال باشیم».

همان‌طورکه نمایندگان مجلس اشاره کردند، کمتر از یک سال دیگر تا انتخابات پیش‌روی مجلس زمان باقی است. پس با توجه به نارضایتی‌های اقتصادی و تورمی که هر روز روند افزایشی دارد، برای اینکه دولتمردان بتوانند مردم را پای صندوق‌های رأی بکشانند و مهیای انتخابات کنند، اول باید شرایط نامناسب اقتصادی و اجتماعی پیش‌آمده را رفع کنند، سپس شورای نگهبان فضای انتخابات را بازتر کرده و اجازه حضور و عرض اندام به تمامی طیف‌های سیاسی برای حضور در رقابت بدهد تا مردم از هر نحله فکری و سیاسی طبق قانون اساسی بتوانند در انتخابات نامزد داشته باشند و در رقابتی سالم و آزاد گزینه مدنظر خود را به بهارستان یا پاستور بفرستند.