خشم اعراب علیه بی‌بی

اقدامات بنیامین نتانیاهو در قدس شرقی خشم رهبران کشورهای عربی را برانگیخته و این رهبران در نشست اخیر خود، کابینه نتانیاهو را مسئول تشدید خشونت و بحران در خاورمیانه اعلام کردند. ده‌ها نفر از رهبران و مقام‌های ارشد کشورهای عربی و اسلامی هشدار دادند اقدام‌های اسرائیل در بیت‌المقدس شرقی و کرانه باختری هرج‌و‌مرج را بیشتر می‌کند و خشونت و جنگ بین اسرائیل و فلسطینی‌ها را افزایش می‌دهد. این در‌حالی‌ است که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از گسترش شهرک‌سازی یهودیان در ۹ منطقه از کرانه باختری خبر داده است. سخنرانی‌های این رهبران و صدور این بیانیه هشدارآمیز علیه اقدام‌های کابینه بنیامین نتانیاهو در چارچوب نشست «شورای اتحادیه کشورهای عرب» در قاهره به میزبانی عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر، انجام شد. در این نشست، به‌جز رهبران کشورهای عرب، محمود عباس،‌ رئیس‌ تشکیلات خودگردان فلسطین نیز حضور داشت. این نشست در‌حالی برگزار شد که از اولین روز سال ۲۰۲۳ تا یکشنبه ۱۳ فوریه، یعنی در کمتر از یک‌ماه و نیم، بیش از ۴۵ فلسطینی شهید شده‌اند. در آن‌سو هم اسرائیلی‌ها می‌گویند در حملات انتحاری فلسطینی‌ها تاکنون ۱۰ اسرائیلی جان باخته‌اند. سخنرانان در این نشست متفق‌القول در بیانیه‌‌ای «اقدام‌های یک‌جانبه» اسرائیل در بیت‌المقدس و کرانه باختری از‌‌جمله تخریب خانه‌ها و گسترش شهرک‌سازی‌ها را محکوم کردند. کابینه بنیامین نتانیاهو هنوز به بیانیه این نشست هیچ واکنشی نشان نداده است. رهبران کشورهای عرب در چارچوب این نشست از اردن و پادشاه این کشور، ملک عبدالله دوم،‌ خواستند برای «حفاظت از مسجدالاقصی» پادرمیانی کند و در مقابل «تهاجم و محدود‌سازی‌های» اسرائیل بایستد. مسجدالاقصی بر تپه‌ای در مرکز بیت‌المقدس بنا شده و یکی از مقدس‌ترین مکان‌ها برای یهودیان و مسلمانان است. این مسجد پیش از آنکه در قرن یازدهم میلادی به دست مسلمانان و صلاح‌الدین ایوبی فتح شود، یکی از مراکز عبادی مهم یهودیان بود. اسرائیل زمانی که در جنگ اول کیپور در سال ۱۹۶۷ مقابل اعراب به پیروزی رسید، مجوز گرفت زوار خود را برای عبادت به این مسجد و دیوار مقدس کناری آن بفرستد. حال کابینه جدید راست‌گرایان افراطی اسرائیل می‌خواهد به دلایل امنیتی، حضور مسلمانان در این مسجد را با محدودیت‌های ویژه و بیشتری همراه کند. عبدالفتاح السیسی در این نشست، بیت‌المقدس را «ستون فقرات آرمان فلسطین» خواند و درباره «عواقب وخیم هرگونه اقدام اسرائیل برای تغییر وضعیت موجود این مکان مقدس» هشدار داد. او گفت: «این اقدام‌ها بر مذاکرات آینده حل‌وفصل مناقشه اسرائیل و فلسطین تأثیر منفی می‌گذارد». السیسی که کشورش نخستین کشور عرب بود که با اسرائیل روابط دیپلماتیک برقرار کرد، از جامعه جهانی خواست «راه‌حل تشکیل دو کشور را تقویت و برای از‌سرگیری روند صلح، شرایط مساعدی ایجاد کند». ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن نیز در این نشست از مقام‌های اسرائیلی خواست از تجاوز و عبور از محدوده خود در رابطه با مسجدالاقصی خودداری کنند. او به اسرائیل هشدار داد: «منطقه بدون پیشرفت در زمینه حل مشکل فلسطین نمی‌تواند در صلح، ثبات و رفاه زندگی کند». احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه کشورهای عرب نیز تأکید کرد تلاش برای تقسیم مسجدالاقصی و محو هویت عربی و اسلامی آن، «به ناآرامی و خشونت بی‌پایان در منطقه دامن خواهد زد». محمود عباس، رئیس‌ تشکیلات خودگردان فلسطین، یکی دیگر از سخنران این نشست بود. او با انتقاد از انفعال جامعه جهانی، گفت دولت او به سازمان ملل و نهادهای وابسته به آن متوسل خواهد شد و خواستار راه‌‌حلی برای حفاظت از راه‌‌حل دو‌کشوری اسرائیل و فلسطین می‌شود. او اضافه کرد: «دولت فلسطین برای حمایت از حقوق مشروع فلسطینی‌ها همچنان به دادگاه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی رجوع خواهد کرد». آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، در ماه ژانویه با رهبران مصر، اسرائیل و فلسطین ملاقات کرده و از آنها خواسته بود تنش‌ها در منطقه را کاهش دهند.

هشدار بایدن

از طرف دیگر، تغییرات قضائی در اسرائیل واکنش ایالات متحده را هم برانگیخته و جو بایدن، رئیس ‌جمهوری آمریکا، خواستار اجماع وسیع اسرائیلی‌ها بر سر تغییرات در قوه قضائیه اسرائیل شده است. کابینه بنیامین نتانیاهو که راست‌گراترین کابینه تاریخ اسرائیل را تشکیل داده، تغییرات گسترده‌ای در این قوه ایجاد کرده است که باعث شده هزاران نفر از اهالی اسرائیل در اعتراض به خیابان بیایند. روند تغییرات در قوه قضائیه احتمال دارد امروز از مجلس اسرائیل آغاز شود. نتانیاهو می‌خواهد قوه مجریه نقش بزرگ‌تری در انتخاب قضات داشته باشد و اختیارات دیوان عالی اسرائیل در زمینه لغو قوانین یا صدور حکم علیه قوه مجریه، کاهش یابد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند جامعه اسرائیل چندان پشتیبان خواست نتانیاهو و متحدان او برای تغییرات گسترده در قوه قضائیه نیست. به گزارش روزنامه «نیویورک‌تایمز»، بایدن در پاسخ به پرسش این روزنامه گفت: «نبوغ دموکراسی آمریکایی و دموکراسی اسرائیلی به این است که هر دو بر بنیان نهادهای قوی، اصول کنترل، توازن و قوه قضائیه مستقل بنا شده‌اند. رسیدن به اجماع برای تغییرات بنیادین، امری بسیار مهم است و تضمین می‌کند که مردم حامی این تغییرات باشند و در نتیجه، تغییرات بتوانند پایدار باشند». نتانیاهو در‌حالی به نخست‌وزیری اسرائیل بازگشته که با اتهام‌های متعددی در زمینه فساد اقتصادی روبه‌رو است و هم‌اینک نیز پرونده قضائی اتهام‌های او جریان دارد. برخی از حامیان او می‌گویند دستگاه قضائی اسرائیل با استفاده بیش از حد از قدرت خود، در عرصه سیاسی دخالت می‌کند و این تغییرات برای ایجاد توازن بین سه قوه ضروری‌اند. اما مخالفان می‌گویند تغییرات پیشنهادی نتانیاهو بیشتر برای نجات خود او است و این تغییرات با سیاسی‌‌کردن قضات، دموکراسی اسرائیل را نیز از میان می‌برد و استقلال قوه قضائیه را زیر پا می‌گذارد.