حملونقل پاک، حلقه مفقوده کاهش آلودگی هوا
ناوگان حملونقل عمومی در کلان‌شهرها به‌ویژه تهران با خودروهای دیزلی فعلی و تاکسی‌های موجود، ناوگانی فرسوده به‌شمار می‌رود؛ به‌طوری‌که اکنون بیش از 80 درصد خودروهای دیزلی و حدود 35 درصد تاکسی‌ها دچار فرسودگی هستند. در واقع حدود شش‌ونیم تا هفت میلیون خودرو از 25 میلیون خودروی شماره‌گذاری‌شده در کشور و حدود 10 میلیون از 12 میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری‌شده دچار فرسودگی‌اند که این مسئله افزایش مصرف سوخت و در نهایت آلودگی هوا را رقم زده است.
داریوش گل‌علیزاده-سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم: ناوگان حملونقل عمومی در کلان‌شهرها به‌ویژه تهران با خودروهای دیزلی فعلی و تاکسی‌های موجود، ناوگانی فرسوده به‌شمار می‌رود؛ به‌طوری‌که اکنون بیش از 80 درصد خودروهای دیزلی و حدود 35 درصد تاکسی‌ها دچار فرسودگی هستند. در واقع حدود شش‌ونیم تا هفت میلیون خودرو از 25 میلیون خودروی شماره‌گذاری‌شده در کشور و حدود 10 میلیون از 12 میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری‌شده دچار فرسودگی‌اند که این مسئله افزایش مصرف سوخت و در نهایت آلودگی هوا را رقم زده است.
می‌توان گفت کلیدی‌ترین موضوع در بهبود کیفیت هوا در شهرهایی همچون تهران و اصفهان و سایر کلان‌شهرهای کشور، بحث توسعه حملونقل عمومی با تأکید بر حملونقل عمومی پاک است که حملونقل متنوعی را شامل می‌شود. توسعه حملونقل عمومی با تمرکز بر حملونقل پاک، یکی از سیاست‌های مقابله با آلودگی هوا‌ست؛ اما خودروهای حملونقل عمومی در وضعیت فعلی با آنچه مد‌نظر است، فاصله دارند. اگر توسعه حملونقل در کلان‌شهرها از‌جمله تهران، همراه با نوسازی این ناوگان نباشد و اتوبوس‌های فرسوده از رده خارج نشوند، طبیعی است که در سال‌های آینده به دلیل اینکه آلایندگی خودروهای جدید بر آلایندگی‌های قبلی افزوده می‌شود، هیچ دستاوردی نخواهد داشت جز اینکه آلودگی هوا افزایش یابد. فرض کنید اکنون شش هزار اتوبوس در شهر تهران وجود دارد که اتوبوس‌های فرسوده و دیزلی هستند و سهم بسزایی هم در آلودگی هوا به‌ویژه ذرات معلق دارند، بااین‌حال اگر خودروهای یورو6 نیز به این خودروها اضافه شود و خودروهای فرسوده از رده خارج نشوند، در عمل فقط به میزان آلودگی هوا اضافه می‌شود، مگر اینکه خودروها آن‌قدر کارآمد باشند که به کاهش تردد خودروهای شخصی منجر شوند. اما واقعیت این است که خودروهای حملونقل عمومی که اکنون در شهر وجود دارند، آن کارآمدی لازم را ندارند تا مردم را به استفاده از این ناوگان تشویق کنند. همان‌طور که اکنون اکثر ترددهایی که در شهر صورت می‌گیرد، توسط خودروهای تک‌سرنشین است. به این دلیل که رغبت یا دسترسی‌های لازم برای استفاده از حملونقل عمومی در شهر وجود ندارد و آن‌قدر شرایط سخت است که فرد حاضر است با خودروی شخصی ساعت‌ها در ترافیک بماند ولی از حملونقل عمومی استفاده نکند.
در قانون حملونقل تکالیفی بر عهده دستگاه‌ها گذاشته شده که متأسفانه انباشت تکالیف انجام‌نشده و غفلت از توسعه ناوگان حملونقل عمومی باعث شده تا وضعیت آلودگی هوا به شرایط کنونی برسد؛ در‌حالی‌که اگر تکالیف به‌درستی انجام می‌شد، اکنون وضعیت حملونقل عمومی و مصرف انرژی و در نهایت کیفیت هوا بهتر بود. اما وضع تحریم‌ها علیه ایران از سویی و افزایش هزینه‌های نوسازی و توسعه ناوگان حملونقل عمومی از سوی دیگر، موجب شده تا اقدامات پاسخ‌گوی نیازها نباشد. البته می‌توان در دو برنامه پنج‌ساله، اتفاق خوبی را در کاهش آلودگی هوا رقم زد؛ یک اینکه وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش داد و به سمت انرژی‌های پاک رفت و دوم اینکه وسایل حملونقل برقی مورد استفاده قرار بگیرد. حملونقل پاک هم شامل مترو می‌شود و هم خودروهای برقی که در بخش مترو کمبود اعتبارات وجود دارد و در بخش خودروهای برقی نیز هنوز به این سمت حرکتی صورت نگرفته است. در راستای توسعه حملونقل عمومی نیز قراردادهایی از سوی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور با خودروسازان منعقد شده که کافی نیست؛ در‌حالی‌که با سیاست‌گذاری تشویقی و درست می‌توان اتفاقات خوبی را در حوزه حملونقل عمومی و استفاده از انرژی‌های پاک رقم زد.
