حمل‌ونقل عمومی تهران محرمانه شد

  اتوبوس‌هایی که در میانه مسیر خراب می‌شوند و مسافران سرگردانی که در بزرگراه به دنبال خودرویی برای رسیدن به مقصد هستند، تصویری تکراری است برای شهروندانی که هر روز از بزرگراه چمران عبور می‌کنند. انتظار طولانی مسافرانی که شاهد آمدن اتوبوس به ایستگاه هستند، اما فضایی برای ورود مسافر جدید نیست هم اتفاق جدیدی نیست. شهرداری در یک‌ساله گذشته برای بهبود وضعیت اورژانسی ناوگان حمل‌ونقل عمومی وعده‌های زیادی داده؛ از بهره‌برداری ماهی یک ایستگاه مترو و خرید تجهیزات برای تعمیر اساسی واگن‌های مترو تا رسیدن به پنج‌هزار‌و 500 اتوبوس فعال تا پایان سال 1401، اما تلاش‌های شهرداری برای تحقق این سخنان به نتیجه‌ای نرسیده است. مدیران کنونی شهر وضعیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی را حاصل رهاشدن موضوع نگهداشت ناوگان در چهار سال گذشته می‌دانند. ترک فعلی که تعداد اتوبوس‌های فعال شهر را از شش‌هزار‌و 200 اتوبوس به زیر دو هزار اتوبوس رسانده است. مدیران سابق هم از تلاش‌هایی می‌گویند که برای تجهیز ناوگان انجام داده‌اند.

روز گذشته جلسه شورای شهر تهران پشت درهای بسته با موضوع ناوگان حمل‌ونقل عمومی و برنامه شهرداری در این حوزه برگزار شد. مدت‌ها بود که جلسات شورای شهر بدون حضور رسانه‌ها برگزار نمی‌شد و بیشتر مذاکرات مورد اختلاف شورای شهر با مدیران شهری در جلسات هم‌اندیشی مطرح می‌شد. جلسه روز گذشته نیز به گفته سخنگوی شورای شهر تهران از جنس هم‌اندیشی بود، اما مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران اعلام کرد این جلسه رسمی بوده و تنها به دلیل حضور پرتعداد مدیران شهری در سالن شیبانی غیرعلنی برگزار شده است؛ هرچند بر اساس عکس‌های منتشرشده از سوی روابط‌عمومی شورای شهر تهران، صحن شورای شهر تهران ظرفیت میزبانی این تعداد از مدیران را داشت.

اینکه چرا برنامه‌های شهرداری تهران در حوزه حمل‌ونقل به فهرست محرمانه‌های شهر اضافه شده، مشخص نیست. در این جلسه به گفته برخی از کانال‌های خبری شهری تنش کلامی میان یک عضو شورای شهر و شهردار تهران رخ می‌دهد که منجر به ترک این عضو از جلسه می‌شود. هرچند به گفته یکی از اعضا این جدل لفظی جدی نبوده و تنها 30 ثانیه طول کشیده و دوباره وضعیت جلسه به حالت عادی بازگشته است.

جلسات شورای شهر تهران با موضوع حمل‌ونقل تنها به جلسه روز گذشته محدود نمی‌شود و سه‌شنبه هفته گذشته نیز در جلسه‌ای با حضور شهردار این موضوعات مورد بررسی قرار گرفته است.

علیرضا نادعلی سخنگوی شورای شهر تهران در این زمینه گفته است: هفته پیش یک گزارش کلی از سوی شهردار تهران به شورای شهر ارائه شد و چون اولویت مدیریت شهری توسعه حمل‌ونقل عمومی است، از شهردار خواستیم که در یک نشست هم‌اندیشی شرکت کرده و از ساعت هشت صبح تا ساعت ۱۳ این جلسه را با حضور شهردار تهران و معاون حمل‌ونقل و مدیران عامل مترو برگزار کردیم. به گفته او مباحث بر روی توسعه حمل‌ونقل عمومی متمرکز بود و قرار شد در یک افق سه‌ساله تا ۱۴۰۴ شرایط در تهران به نفع استفاده از حمل‌ونقل عمومی باشد؛ به گونه‌ای که ۲۲ درصد از سهم حمل‌ونقل شخصی کاسته و به سهم حمل‌ونقل عمومی اضافه شود و تمرکز بر روی توسعه و اورهال اتوبوس و تعمیر و خرید واگن‌های جدید است.

نادعلی به ایسنا گفته است یکی از مسائل مهمی که در این جلسه مورد تأکید قرار گرفت، بحث موتورسیکلت‌های پایتخت است که میزان آلایندگی آنها از خودروها نیز بیشتر است که با اولویت‌بندی قرار شد موتورسیکلت‌ها به سمت برقی‌شدن پیش بروند. البته برقی‌شدن این‌گونه است که موتورهای آلاینده اسقاط شده و از رده خارج شوند و به جای آنها موتورهای برقی جایگزین شوند.

جلال بهرامی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک که از گفت‌وگو با رسانه‌ها پرهیز می‌کند و در چند ماه گذشته که به معاونت حمل‌ونقل و ترافیک رفته است، کمتر حاضر شده به پرسش خبرنگاران پاسخ دهد، در حاشیه جلسه هم‌اندیشی اعضای شورای شهر تهران به رسانه‌ها گفته یکی از بحث‌های کلی که در این جلسه مطرح شد، این بود که سرانه استفاده از حمل‌ونقل عمومی برای سال ۱۴۰۲ باید به چند درصد برسد. در حال حاضر سرانه استفاده از حمل‌ونقل عمومی در تهران ۳۶ درصد است؛ یعنی ۶۴ درصد ترددها با خودروی شخصی است. ما در افق پیش‌رو باید سهم تردد با خودروی شخصی را از ۶۴ به ۴۴ درصد برسانیم و از سوی دیگر سرانه استفاده از حمل‌ونقل عمومی را افزایش دهیم که علاوه بر تزریق به ناوگان، اصلاح خطوط را نیز باید در پیش بگیریم.

به گفته معاون شهردار تهران، در برخی خطوط نیاز به تاکسی زیاد است که باید از ون استفاده کنیم و برای تاکسی‌هایی که به حومه تهران می‌روند نیز باید از مینی‌بوس استفاده کنیم و برای برخی از خطوط اتوبوسرانی که ظرفیت اتوبوس‌های دوکابین پر نمی‌شود باید از اتوبوس تک‌کابین استفاده کرد و در خطوطی که اتوبوس‌های تک‌کابین مسافر کافی ندارند باید از میدل‌باس‌هایی که سفارش ساخت آن را داده‌یم استفاده کنیم و تردد تاکسی‌های گردشی را به حداقل برسانیم؛ چراکه معمولا تاکسی‌های گردشی جذب جاهای دیگر می‌شوند. در بحث مترو، اورهال قطارها در دستور کار قرار دارد؛ چراکه برخی از این قطارها زمان اورهال‌شان رسیده و برخی کارکردشان هم پر شده و قرار است اعتبارات خوب نقدی و غیرنقدی به شرکت واگن‌سازی تزریق شود تا اورهال را انجام دهند و در مورد ۶۳۰ واگن نیز ملاحظه کردید که وزیر کشور و معاون‌اول آن را قطعی کردند، اما یک سال و نیم طول می‌کشد تا این واگن‌ها وارد چرخه شوند.

بهرامی درباره واگن‌های اجاره‌ای نیز با بیان اینکه با مشارکت بخش خصوصی موضوع خرید پیمایشی کارکرد واگن‌ها و اتوبوس‌ها را در دستور کار قرار دادیم، ادامه داد: شورای شهر موافق این کار است اما اینکه ساختارش چگونه باشد هنوز مشخص نیست و در حال مذاکره هستیم و باید سرمایه‌گذار واگن‌هایی مطابق با استانداردهای مورد تأیید مترو وارد کند و فقط هم از چین نیست بلکه کشورهای زیادی هستند که زیرساخت مترویی‌شان به ما می‌خورد. نام کشورها را نمی‌برم تا پشیمان‌شان نکنند، اما باید بگویم هنوز نمی‌توانم زمان برای ورود واگن‌های اجاره‌ای مترو بدهم و دقت داشته باشید که واگن اجاره‌ای یکی از ده‌ها اقدامی است که ما برای تأمین واگن‌های مترو انجام می‌دهیم. ناصر امانی، عضو دیگر شورای شهر تهران هم جزئیات بیشتری از جلسه با شهردار را تشریح کرد. به گفته او اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ای در این جلسه گفته نشد که رسانه‌ها در آن حضور نداشته باشند و شهردار درخواست کرد جلسات بعدی در صحن برگزار شود و احتمالا جلسه بعدی از این جنس با موضوع شهرسازی باشد. به گفته امانی، اعضای شورای شهر در این جلسه تأکید کرده‌اند اولویت آنها حمل‌ونقل عمومی است که با کاهش آلودگی هوا مرتبط است نه مسکن که مورد توجه این روزهای شهرداری تهران است.

او ادامه داد:‌ در ابتدای جلسه، شهردار تهران گزارشی مفصل از برنامه‌های خود در حوزه حمل‌ونقل عمومی مطرح کرد که بخشی از آن را پیش از این در صحن شورا و صحبت‌هایی که در مراسم‌های افتتاحیه و مصاحبه با رسانه‌ها داشت، گفته بود. او همچنین در زمینه برنامه‌های درازمدت در حوزه حمل‌ونقل (که اعداد کلان و با منابع مالی سنگینی می‌خواهد) و درباره معضلات حوزه اتوبوسرانی، مترو، تاکسیرانی و خطوط جدید مترو توضیحاتی ارائه کرد و برنامه‌هایی که بیشتر نگاه به آینده داشت، از سوی او ارائه شد. شهردار در ادامه، ابرپروژه این حوزه را نوسازی شهر بر اساس مدهای حمل‌ونقل عمومی یا همان TOD مطرح کرد که قرار است در مناطق 7 و 18 اجرا شود. همچنین از سوی او گزارشی از وضعیت مترو، تاکسی و اتوبوس و کمبودها و نارسایی‌هایی که در این حوزه‌ها وجود دارد ارائه شد. امانی ادامه داد: پس از گزارش شهردار، به سخنان او در مشهد که قرار است خبری غافلگیرکننده و مهم در این زمینه به شورا ارائه شود، اشاره شد که شهردار مطرح کرد: چهار خبر مهم و غافلگیرکننده برای شورا دارد؛ نخست توسعه خطوط 9، 10 و 11 مترو که نیاز به 300 هزار میلیارد تومان منابع مالی دارد و شهرداری پیش‌بینی کرده این منابع را بر اساس پایانه‌ها بسازد؛ به این معنا که قبلا پایانه‌ها روی زمین ساخته می‌شد و قرار است آنها به زیر زمین منتقل و روی آن محله‌های نمونه ساخته ‌شود، چنان‌که در آینده، تأمین پول ساخت مترو از این محله‌ها صورت گیرد.

به گفته شهردار در خط 10 مترو، 25 هکتار زمین و در خط 11، 50 هکتار زمین برای اجرای این طرح وجود دارد که قرار شد در جلسه آینده ریز منابع و زمان‌بندی اجرای آن به صورت جدول به شورا ارائه شود.

این عضو شورای شهر تهران دومین خبر غافلگیرکننده شهردار را خرید 20 هزار ون نیسان عنوان کرد که قرار است این ون‌ها با چهار هدف به کار گرفته شوند؛ نخست جایگزین ون‌های فرسوده شوند، سپس در خطوط کم‌مسافر اتوبوس به کار گرفته شوند و اتوبوس‌هایی که در این خطوط کم‌مسافر هستند به خطوط فعال‌تر منتقل شوند تا با ظرفیت کامل فعالیت کنند. همچنین به‌عنوان تاکسی خطی مورد استفاده قرار گیرند. این تاکسی‌ها دوگانه‌سوز هستند. با 14 صندلی، قابلیت ایستادن هم دارند که قیمت هرکدام بین 750 تا 800 میلیون تومان است و منابع مورد نیاز برای آن 16 هزار میلیارد تومان است. خبر غافلگیرکننده دیگر ایجاد تراموا در محور انقلاب و جمهوری بود که به گفته شهردار، مطالعات آن از دهه 80 انجام شده و هزینه آن یک‌پنجم مترو است و دوسوم ظرفیت مترو را دارد و یک‌ساله هم به نتیجه می‌رسد. برای ایجاد تراموا هفت هزار میلیارد تومان اعتبار لازم است که شهردار اعلام کرده در این رابطه با یکی از وزارتخانه‌ها به تفاهم رسیده است. امانی در ادامه به سخنان شهردار در حوزه اتوبوسرانی اشاره کرد و گفت: وزارت کشور قرار بوده دو هزار اتوبوس به شهرداری تهران تحویل دهد که قرار است در 14 ماه آینده تحویل داده شود. 153 اتوبوس تحویل گرفته شده و شهرداری نیز پول 600 اتوبوس را واریز کرده که از این تعداد 400 اتوبوس آماده است تا پلاک شده و وارد چرخه شود که این اتفاق به‌تدریج رخ خواهد داد.

این عضو شورای شهر تهران درباره تاکسیرانی هم توضیح داد: شهردار عنوان کرد قرار است خودروی ساینا جایگزین تاکسی‌های فرسوده شود که مورد انتقاد اعضای کمیسیون عمران قرار گرفت و گفته شد این خودرو هم کوچک است و هم از نظر فنی دچار مشکل. همه این موارد در حد ایده بود و قرار شد در جلسات کارشناسی و کمیسیون‌ها این موارد بررسی شود.

به گفته امانی یکی از خروجی‌های این جلسه اعلام آمار تعداد اتوبوس‌ها بود که مورد اختلاف بود و شهرداری معتقد بود بیش از دو‌هزارو 500 اتوبوس فعال دارد و کمیسیون عمران و حمل‌ونقل عدد هزارو 700 اتوبوس را مطرح می‌کرد که مشخص شد تهران هزارو 960 اتوبوس فعال اعم از بخش خصوصی و عمومی دارد و تعدادی از اتوبوس‌های بخش خصوصی به دلیل فرسودگی یا اتمام قرارداد دیگر خدمات نمی‌دهند. همچنین مشخص شد در 9 ماه گذشته در بخش تجهیز اورهال و دارایی‌های سرمایه‌ای در شرکت بهره‌برداری تنها 90 میلیارد تومان از سوی شهرداری اختصاص داده شده و موضوع 800 میلیارد تومان قرارداد برای ورود تجهیزات مترو منتفی شده و شهرداری در این مدت 140 میلیارد تومان برای تجهیزات پرداخت کرده است. در حالی که اعلام شده بود قرارداد 800 میلیاردی برای خرید تجهیزات بسته شده است.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران تأکید کرد بیشتر برنامه‌ها مربوط به برنامه‌های بلندمدت بود و اعضای شورا خواستار برنامه‌هایی برای حل مشکلات فعلی حوزه ترافیک هستند که مانند مریضی رو به احتضار است که قرار شد برای برنامه‌های کوتاه‌مدت جدولی با زمان‌بندی و محل منابع به شورا ارائه شود.

او در پاسخ به این پرسش که برخی از اعضای شورا پیش از این در گفت‌وگو با رسانه‌ها با برخی از این برنامه‌ها مخالفت کرده بودند، آیا در این جلسه نظرات خود را عنوان کردند؟ گفت: در حوزه‌های مختلف مخالفت‌هایی مطرح شد، اما چون تصمیم‌گیری در این جلسه نشده بود، قرار شد بررسی‌ها از‌جمله در موضوع تراموا و موضوع TOD در جلسات تخصصی انجام شود. اعضا تأکید داشتند اولویت ما موضوع آلودگی هوا و حمل‌ونقل عمومی است که این دو موضوع به هم وابستگی دارد و موضوع مسکن که مورد تأکید این روزهای شهردار است در اولویت شورا نیست. همچنین درباره 630 واگن قطار مترو گفته شد دولت به‌تازگی قبول کرده در یک بازه زمانی یک‌ساله، 15 درصد پیش‌پرداخت این قرارداد را پرداخت کند که 18 ماه بعد از پرداخت آن نخستین واگن‌ها به تهران آمدند؛ یعنی این واگن‌ها از 18 ماه تا 28 ماه دیگر به تهران می‌رسند.