ورود کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا به عملیات خروج از افغانستان
پرونده افغانستان روی میز
تنها چند روز پس از آغاز به کار دوره جدید کنگره که جمهوریخواهان در آن از اکثریت برخوردار هستند، یکی از مهم‌ترین پرونده‌های سیاست خارجی ایالات متحده روی میز قرار گرفته است. کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا به رهبری حزب جمهوری‌خواه، فهرستی از اسناد مهم درمورد خروج آمریکا از افغانستان را از وزارت خارجه این کشور مطالبه کرده است.
مریم جعفری- تنها چند روز پس از آغاز به کار دوره جدید کنگره که جمهوریخواهان در آن از اکثریت برخوردار هستند، یکی از مهم‌ترین پرونده‌های سیاست خارجی ایالات متحده روی میز قرار گرفته است. کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا به رهبری حزب جمهوری‌خواه، فهرستی از اسناد مهم درمورد خروج آمریکا از افغانستان را از وزارت خارجه این کشور مطالبه کرده است. این اقدام کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، آغاز رسمی تحقیقاتی است که قرار بود در اوایل سال ۲۰۲۳ برای روشن‌شدن حواشی «ناکامی دولت بایدن و خروج آشفته» آمریکا از افغانستان، صورت گیرد. سی‌ان‌ان گزارش داده که مایکل مک‌کال، نماینده جمهوری‌خواه ایالت تگزاس و رئیس کمیته روابط خارجی مجلس، به وزارت خارجه آمریکا تا ۲۶ ژانویه مهلت داده است تا تمام مدارک درخواست‌شده را به کمیته تحویل دهد. مک‌کال در یک نامه ۱۰صفحه‌ای به وزارت خارجه آمریکا، درخواست کرده است که فهرستی از تمام جلسات بین‌سازمانی مربوط به خروج آمریکا از افغانستان و نیز جزئیات ملاقات‌های افراد دولت بایدن با طالبان از ژانویه ۲۰۲۱ تاکنون، در اختیار کمیته روابط خارجی قرار بگیرد، مسئلهای که نه تنها برای مجلس نمایندگان آمریکا که برای مردم و سیاست‌مداران در افغانستان نیز مسئلهای سؤال‌برانگیز است.
این مقام جمهوری‌خواه، به وزارت خارجه آمریکا هشدار داد که «در صورت رعایت‌نشدن ضرب‌الاجل، هیئت رهبری وزارت احضاریه دریافت خواهند کرد». مک‌کال در این نامه که به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، فرستاده شد، نوشت: «ضروری است که وزارت امور خارجه به این درخواست‌های دیرینه پاسخ کامل بدهد و کمیته تأخیر مداوم را تحمل نخواهد کرد». او گفت در صورتی که وزارت خارجه به این درخواست‌ها بی‌اعتنایی کند، کمیته در صورت لزوم، از مقام‌هایی که در اختیار دارد برای اجرای این درخواست‌ها از جمله از طریق فرایندهای اجباری استفاده خواهد کرد. این نامه علاوه بر تحقیق و بررسی در برنامه‌ریزی‌های مربوط به خروج و روند خروج، به وضوح نشان می‌دهد که کمیته علاقه‌مند به بررسی اثرات پس از خروج است. سی‌ان‌ان نوشت پرسش‌های مطرح‌شده در این نامه، عبارت‌اند از: «نیت دولت از لغو یا برنامه‌ریزی مجدد برای کمک‌های خارجی در افغانستان چیست؟ و رابطه کنونی دولت ایالات متحده با طالبان چیست؟» در این نامه، همچنین پرسش‌هایی درمورد وضعیت رسیدگی به پرونده‌های درخواست ویزای مهاجرت افغان‌ها به آمریکا مطرح شده است.
مک‌کال و همکاران جمهوری‌خواه او در کمیته روابط خارجی، سال گذشته نیز حداقل سه درخواست برای اطلاعات مشابه به وزارتخانه ارسال کردند. اما در آن زمان، مک‌کال در اقلیت بود و وزارت خارجه اطلاعات درخواستی را ارائه نکرد. جمهوریخواهان عضو کمیته سال گذشته با وجود دسترسی‌نداشتن به اسناد یا مصاحبه با مقام‌های وزارت امور خارجه، گزارشی درباره خروج از این کمیته ارائه کردند. اما اکنون که جمهوریخواهان اکثریت مجلس نمایندگان را تشکیل می‌دهند، قدرت بیشتری دارند و می‌توانند از نظر قانونی دولت را ملزم کنند که اطلاعات لازم را در اختیار آنها بگذارند.
با این حال، مایکل مک‌کال اخیرا با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، ملاقات کرد. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، این ملاقات را دوستانه توصیف کرد و در یک نشست خبری گفت: «این یک تعامل سازنده با رئیس کمیته روابط خارجی بود، ما امیدواریم بیشتر از این اتفاق بیفتد» اما پرایس در این نشست، به پرسش خبرنگار درمورد اینکه آیا این اداره با درخواست‌های اسناد مربوط به خروج از افغانستان موافقت خواهد کرد یا خیر، پاسخ قاطع نداد. پرایس گفت که دولت بایدن به فایده و ضرورت وظایف کنگره معتقد است. خروج آمریکا از افغانستان که در آگوست 2021 همواره مورد انتقاد جمهوریخواهان آمریکا بوده است و آشفتگی‌ای که پس از آن به لحاظ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حقوق‌بشری به وجود آمد، سبب شد افغانستان بعد از ۲۰ سال، دوباره با یک بحران بزرگ بشری مواجه شود. البته این تصمیم و پس از آن روابط آمریکا با طالبان در قطر و کابل و ارسال ماهانه و هفتگی پول نقد به کشور تحت کنترل طالبان، پرسش‌ها و انتقادهای زیادی را در داخل افغانستان و نیز در میان سیاست‌مداران آمریکایی ایجاد کرد.
هم‌زمان با ورود مجلس نمایندگان آمریکا به موضوع خروج این کشور از افغانستان، ژنرال پت رایدر، دبیر مطبوعاتی وزارت دفاع آمریکا در نشست خبری حضور مداوم گروه‌های تروریستی در افغانستان را تأیید کرد و گفت که این موضوع «برای هیچ‌کسی تعجب‌آور نیست». او گفت که آمریکا از راه دور، وضعیت تروریسم در داخل افغانستان را کنترل می‌کند و از مسیرهای هوایی (ماهواره و عملیات‌های هواپیماهای بدون سرنشین)، توان مقابله با تروریسم در منطقه را دارد.
این ژنرال آمریکایی، درمورد ادعای دولت پاکستان درباره حضور و تقویت گروه‌های تروریستی در افغانستان گفت: «از مدت‌ها پیش همه می‌دانستند که سازمان‌های تروریستی در داخل افغانستان وجود دارند و این موضوع جدیدی نیست». او در مورد روابط دفاعی با هند در زمینه مبارزه با تروریسم در منطقه گفت: «پنتاگون مشتاقانه در پی ادامه تعامل با رهبری هند در زمینه‌های دفاعی و امنیتی است».
این در حالی است که دولت هند پس از ظهور طالبان در افغانستان، همواره مدعی شده است که افغانستان و پاکستان هر دو در خاکشان به گروه‌های تروریستی پناه می‌دهند. وزارت کشور هند، اخیرا گروه‌هایی مانند شاخه لشکر طیبه مستقر در پاکستان را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده است. این وزارت همچنان مدعی شد اعجاز احمد آهنگر، با نام مستعار ابوعثمان الکشمیری، رهبر شاخه جامو و کشمیر داعش، در خاک افغانستان مستقر است و با گروه القاعده ارتباط نزدیک دارد. وزارت داخله هند این رهبر داعش را نیز در فهرست تروریست‌ها قرار داد. در همین حال به نوشته ایندیپندنت، ارگان‌های امنیتی پاکستان نیز اخیرا به‌صراحت اعلام کردند که تحریک طالبان پاکستان که اکنون به یک دردسر بزرگ برای امنیت این کشور بدل شده است، از داخل افغانستان رهبری و تجهیز می‌شود. شورای امنیت ملی پاکستان اعلام کرد که پناهگاه‌های تروریسم در داخل و خارج از افغانستان را بدون هیچ‌گونه مدارایی نابود می‌کند.
با این حال، طالبان ادعاهای هر دو کشور را درمورد پناه‌دادن به تروریست‌ها در خاک افغانستان رد می‌کند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در پاسخ به سخنان وزیر دفاع آمریکا درباره حضور تروریسم در افغانستان، در توییتر نوشت که گروه داعش در افغانستان در زمان حضور آمریکایی‌ها در این کشور نیز فعالیت داشت، «اما اکنون فقط شاخه‌های کوچکی از آن باقی مانده‌اند». با این حال، گروه داعش در آخرین مورد، حمله انتحاری پرتلفاتی را در کابل انجام داد. این حمله، در روزهای اخیر در مقابل در ورودی وزارت خارجه افغانستان رخ داد که باعث کشته‌شدن نزدیک به ۲۰ نفر از دیپلمات‌های دولت پیشین افغانستان شد.
