زلنسکی در واشنگتن

با گذشت نزدیک به 10 ماه از آغاز حمله روسیه به اوکراین، ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین برای نخستین بار از زمان آغاز این جنگ از کشورش خارج شد. مقصد این سفر نیز ایالات متحده است که مهم‌ترین متحد کی‌یف در 10 ماه اخیر به شمار می‌رود. علاوه بر دیدار رؤسای جمهور آمریکا و اوکراین در کاخ سفید، زلنسکی با حضور در کنگره آمریکا در جمع نمایندگان این کشور سخنرانی خواهد کرد.

کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید در بیانیه‌ای با تأیید سفر زلنسکی به واشنگتن گفت: «دقیقا 300 روز پیش، روسیه یک حمله علیه اوکراین به راه انداخت. این دیدار نشان‌دهنده تعهد پایدار ایالات متحده در ارائه کمک‌های اقتصادی، بشردوستانه و نظامی به اوکراین است؛ حالا هرچقدر هم می‌خواهد طول بکشد». به گفته مقامات آمریکایی، ترک خاک اوکراین در شرایط جنگی برای چنین دیداری طبیعتا خسارت زیادی را به همراه دارد و در نتیجه برنامه‌ریزی برای ورود رئیس‌جمهوری اوکراین تحت محرمانه‌ترین تدابیر امنیتی صورت می‌پذیرد.

سفر احتمالی رئیس‌جمهوری اوکراین به ایالات متحده، در آستانه ارائه بسته تازه‌ای از کمک‌های نظامی واشنگتن به این کشور از جمله موشک‌های پاتریوت برنامه‌ریزی شده است. انتظار می‌رود موشک‌های پاتریوت، توان دفاع هوایی نیروهای اوکراینی را در برابر حمله‌های هوایی نیروهای روسیه، از جمله حملات پهپادی، به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش دهند. نمایندگان کنگره آمریکا آماده تصویب لایحه جدید بودجه‌اند. در لایحه جدید بودجه، مجموعه‌ تازه‌ای از کمک‌ها به اوکراین، به ارزش ۴۴.۹ میلیارد دلار پیش‌بینی شده است.

آمریکا تاکنون در حدود ۲۰ میلیارد دلار کمک‌های نظامی-امنیتی و بشردوستانه در اختیار اوکراین قرار داده است. براساس گزارش رسانه‌های آمریکایی، نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در نامه‌ای خطاب به نمایندگان کنگره از آنها خواسته بود در جلسه دیشب خود، با موضوع «تمرکز بر دموکراسی» حضور داشته باشند.

وب‌سایت هیل که نزدیک به کنگره آمریکاست، در گزارشی نوشت که سفر احتمالی زلنسکی به واشنگتن، به ویژه اگر در کنگره نیز حاضر شود واجد یک پیام قوی سیاسی خواهد بود. با این حال، نانسی پلوسی سفر زلنسکی به واشنگتن را تأیید نکرده است. او به سی‌ان‌ان گفته است اطلاع ندارد که آیا این سفر انجام می‌شود یا خیر.

در آستانه این سفر، کنگره آمریکا بسته کمک اضطراری مربوط به جنگ روسیه در اوکراین را به مبلغ ۴۵ میلیارد دلار پیشنهاد کرد که این رقم بیش از پیشنهاد اولیه ۳۸ میلیارد دلاری توسط کاخ سفید بود. در حالی که اکثریت دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان حمایت خود را از کمک به اوکراین در برابر روسیه ابراز کرده‌اند، تعدادی از جمهوری‌خواهان نسبت به رویکرد بایدن و دموکرات‌ها در قبال اوکراین ایراداتی را وارد می‌کنند. در صورت تصویب این بسته حمایتی جدید، مجموع بسته موسوم به «کمک به اوکراین» به رقمی بالغ بر صد میلیارد دلار خواهد رسید.

انتظار می‌رود زلنسکی پس از دیدار با جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و اعضای تیم امنیت ملی او یک کنفرانس خبری در کاخ سفید برگزار کند و سپس به کنگره آمریکا خواهد رفت تا در آخرین روزهای ریاست نانسی پلوسی دموکرات بر مجلس نمایندگان آمریکا، در نشست مشترک مجلسین آمریکا سخنرانی کند.

در همین شرایط و در زمانی که بایدن قول داده است که به حمایت خود «تا هر چقدر می‌خواهد طول بکشد» ادامه دهد، دولت او با نوعی چالش در کنگره مواجه می‌شود، جایی که تا دو هفته دیگر یعنی در سوم ژانویه ۲۰۲۳ جمهوری‌خواهان کنترل مجلس نمایندگان را در دست خواهند گرفت. فقط چند ساعت قبل از خبر سفر زلنسکی به واشنگتن، رهبران جمهوری‌خواه کنگره مخالفت خود را نسبت به لایحه اعتبارات ۱.۷ تریلیون دلاری که بودجه «کمک به اوکراین» هم یکی از موارد آن است، اعلام کردند. به اعتقاد این جمهوری‌خواهان این پول هدر خواهد رفت پس بهتر است صرف امور داخلی ایالات متحده شود. روز سه‌شنبه، لورن بوبرت نماینده جمهوری‌خواه راست افراطی از ایالت کلرادو با انتشار پستی در حساب توییتر خود کمک‌های جدید را به سخره گرفت. بوبرت نوشت «۴۱۵۵ صفحه، ۱.۷ تریلیون دلار، بالغ بر هفت هزار ردیف بودجه اختصاصی، بدون حتی یک جلسه استماع در کمیسیون. این ساده‌ترین رأی منفی‌ای است که تا به حال دیده‌ام». لایحه اعتبارات بودجه فدرالی ایالات متحده باید روز جمعه به تصویب برسد تا جلوی تعطیلی دولت را بگیرد.

زلنسکی در جریان دیدار خود با جو بایدن در کاخ سفید، قرار است یک سامانه بسیار پیشرفته پاتریوت را که دولت آمریکا وعده داده بود دریافت کند. به گفته مقامات ارشد دولت اوکراین سامانه دفاع موشکی پاتریوت می‌تواند اوکراین را در برابر حملات هوایی روسیه مقاوم کند.

تردید درباره  پاتریوت

سامانه‌‌ آمریکایی پاتریوت همیشه یکی از مزیت‌های نسبی ایالات متحده آمریکا و متحدان این کشور در حوزه دفاع موشکی محسوب شده و در مناطق مختلفی از جهان از آن به عنوان ابزاری برای دفاع در برابر حملات موشکی احتمالی از سوی برخی کشورها یاد شده است؛ اما کارشناسان نظامی درمورد اثربخشی این سامانه در جنگ اوکراین تردید دارند. کشور اوکراین با طیف وسیعی از تهدیدات روسیه مواجه است و پاتریوت ممکن است در برابر برخی از این تهدیدها خوب ظاهر شود ولی در برابر برخی دیگر چندان مفید نخواهد بود.

تام کاراکو، مدیر گروه مطالعاتی دفاع موشکی در اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS)» در این خصوص گفت که سامانه پاتریوت «یکی از گسترده‌ترین و قابل اعتمادترین و اثبات‌شده‌ترین سامانه‌های دفاع موشکی موجود است» و این توانایی را دارد تا از اوکراین در برابر موشک‌های بالستیک ساخت ایران حفاظت کند.

مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی در گزارش ماه جولای خود آورده است که در حال حاضر هر موشک رهگیر برای استفاده در سامانه پاتریوت تقریبا چهار میلیون دلار هزینه برمی‌دارد، علاوه بر اینکه به‌ازای هر پرتابگر هم باید در حدود ۱۰ میلیون دلار خرج کرد. با این قیمت، استفاده از پاتریوت برای سرنگونی پهپادهای کوچک و ارزان‌قیمت که مورد استفاده روسیه قرار می‌گیرد مقرون‌به‌صرفه یا بهینه نیست. به عبارتی شلیک یک موشک چند میلیون دلاری به یک پهپاد ۵۰۰ هزار دلاری شاید عاقلانه به نظر نیاید.

برای راه‌اندازی و نگهداری هر آتش‌بار پاتریوت به ۹۰ نیرو نیاز است و یکی از دلایلی که تاکنون ایالات متحده تمایلی به ارسال این سامانه پیچیده به اوکراین نداشته همین مسئله بوده چراکه ارسال این سامانه به معنی ارسال نیروی همراه است که قطعا باعث تحریک روسیه شده و خطر اصابت هرکدام از این موشک‌های آمریکایی به داخل خاک روسیه نیز وجود دارد که می‌تواند موجب تشدید درگیری‌ها شود. در نتیجه نیروهای آمریکایی باید ابتدا نیروهای اوکراینی را در مورد نحوه استفاده و نگهداری از این سیستم و هدف‌گیری و استفاده از رادار به صورت پیشرفته آموزش دهند. موضوعی که تاکنون توسط مقامات آمریکایی به آن اشاره‌ای نشده است.

در نهایت اینکه سامانه پاتریوت در برابر موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد مؤثر خواهد بود و نشان‌دهنده پیام قوی حمایت ایالات متحده است، اما قرار نیست با یک آتش‌بار مسیر جنگ اوکراین تغییر کند. یک کارشناس نظامی آمریکایی که نخواست نامش فاش شود در این رابطه به آسوشیتدپرس گفت «پاتریوت‌ها می‌توانند خیلی خوب از یک پایگاه نظامی کوچک حفاظت کنند، اما نمی‌توانند از یک شهر بزرگ مانند کی‌یف محافظت کنند، چراکه با آنها تنها می‌شود بخشی از یک شهر را پوشش داد».

آتش‌بارهای پاتریوت تقریبا در سراسر جهان مستقر هستند. هلند، آلمان، ژاپن، اسرائیل، عربستان سعودی، کویت، تایوان، یونان، اسپانیا، کره جنوبی، امارات عربی متحده، قطر، رومانی، سوئد، لهستان و بحرین از جمله خریداران پاتریوت محسوب می‌شوند.

دستکاری موشک‌های ارسالی به اوکراین

پس از آغاز این جنگ در ماه فوریه، ایالات متحده ارسال تعداد فزاینده‌ای تجهیزات نظامی به هم‌پیمان خود اوکراین را آغاز کرد تا به دفع حمله روسیه، کشوری که بسیار بزرگ‌تر و مجهزتر بود، کمک کند. این انتقال تسلیحات در نهایت شامل ۲۰ سامانه موشکی توپخانه‌ای با تحرک بالای «هیمارس» بود؛ موشک‌های قابل هدایت با ماهواره که از روی کامیون‌های نظامی شلیک می‌شوند. هیمارس‌‌ها در عملیات دفاعی جبهه جنگ تأثیر زیادی داشتند و یکی از مقام‌های ارشد دفاعی ایالات متحده آنها را به دلیل کارآمدی در مختل‌کردن عملیات روس‌ها، «لازم‌ترین چیز در کل اوکراین» خواند. هیمارس‌ها در ضدحملات علیه یورش روس‌ها مفیدند؛ زیرا تحرک بالایی دارند، به‌راحتی پنهان می‌شوند و برد نوعی که در اختیار نیروهای اوکراینی قرار گرفت، حدود ۸۰ کیلومتر است.

با این حال به گزارش وال‌استریت‌ژورنال، ایالات متحده این سامانه‌های موشکی را طوری دستکاری کرده است که نتوانند به داخل خاک خود روسیه موشک دوربرد شلیک کنند؛ به این امید که از مناقشه‌ای وسیع‌تر جلوگیری کند یا این تصور را پیش نیاورد که ایالات متحده خود یکی از طرف‌های فعال درگیر در این جنگ است. این دستکاری باعث شد این کامیون‌های موشک‌انداز نتوانند موشک‌های دوربرد ارتش آمریکا موسوم به ای‌تی‌ای‌سی‌ام (ATACM) را پرتاب کنند و راه استفاده اوکراین از سایر سامانه‌های تسلیحاتی دوربردی را که ممکن است از کشورها یا شرکت‌های دیگر بگیرد نیز بسته است. ارتش اوکراین و پنتاگون از اظهارنظر در مورد این گزارش خودداری کردند. جن پتریک رایدر، سخنگوی پنتاگون، در مصاحبه با وال‌استریت‌ژورنال گفت: «به دلیل ملاحظات امنیت عملیاتی، درمورد تنظیم‌ سامانه‌‌هایی که در اختیار هم‌پیمانان و شرکایمان گذاشته‌ایم اظهارنظر عمومی نمی‌کنیم. ایالات متحده همچنان به تأمین ظرفیت‌های مورد نیاز اوکراین برای مقابله با حمله روسیه متعهد است». ایالات متحده از فوریه تاکنون انواع مختلفی از تسلیحات- موشک‌های استینگر، توپخانه‌های هویتزر ام ۷۷۷، موشک‌های دوش‌پرتاب ضدتانک زوبین- را در اختیار اوکراین گذاشته؛ اما تاکنون از فراهم‌کردن تسلیحات دارای قابلیت‌های دوربرد خودداری کرده است. روسیه هشدار داده است که از نظر کرملین، دادن موشک‌های دوربرد به اوکراین تحریک عمدی به شمار می‌آید.