حکومت چین برای پایان‌دادن به اعتراض‌های اخیر از روش‌های تکراری بهره می‌برد
عقب‌نشینی و جعل واقعیت
پس از یک هفته اعتراضات گسترده در شهرهای بزرگ چین، سرانجام حکومت این کشور موافقت کرد تا حدودی محدودیت‌های کرونایی را برداشته و کسب‌وکارها دوباره باز شوند. اما عقب‌نشینی حکومت چین همراه با سرکوب هوشمند اعتراض‌ها هم بود. در پکن، پایتخت ۲۲میلیوننفری کشور چین، بسیاری از مغازه‌ها از روز گذشته بازگشایی شدند و ساکنان پکن می‌توانند بدون نیاز به ارائه جواب منفی آزمایش کرونا موسوم به «پی‌سی‌آر»، دوباره از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند.
پس از یک هفته اعتراضات گسترده در شهرهای بزرگ چین، سرانجام حکومت این کشور موافقت کرد تا حدودی محدودیت‌های کرونایی را برداشته و کسب‌وکارها دوباره باز شوند. اما عقب‌نشینی حکومت چین همراه با سرکوب هوشمند اعتراض‌ها هم بود. در پکن، پایتخت ۲۲میلیوننفری کشور چین، بسیاری از مغازه‌ها از روز گذشته بازگشایی شدند و ساکنان پکن می‌توانند بدون نیاز به ارائه جواب منفی آزمایش کرونا موسوم به «پی‌سی‌آر»، دوباره از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. در اقداماتی مشابه در سایر شهرهای چین از‌جمله در شانگهای نیز از این پس مردم می‌توانند بدون نیاز به ارائه جواب آزمایش، از دسترسی به برخی مکان‌های عمومی مانند پارک‌ها و جاذبه‌های گردشگری بهره‌مند شوند. پس از آنکه موارد جدیدی از ابتلا به کووید در فصل بهار در شهر مهم شانگهای گزارش شد، قوانین سخت‌گیرانه بسیاری بر این کلان‌شهر اقتصادی ۲۵میلیوننفری حاکم شد و متعاقب آن اقتصاد کشور نیز تحت تأثیر قرار گرفت. در برخی شهرها مانند شهر نسبتا کوچک اورومچی (با جمعیتی نزدیک به چهار میلیون نفر که نقطه شروع اعتراضات در چند روز اخیر بود)، مردم از این پس می‌توانند آزادانه به رستوران‌ها، سوپرمارکت‌ها و هتل‌ها تردد داشته باشند یا برای مثال، مردم شهر ووهان (که اولین مورد کووید۱۹ در دسامبر ۲۰۱۹ در آن شناسایی شد) از روز گذشته توانسته‌اند بدون نیاز به ارائه تست منفی کرونا از حمل‌ونقل عمومی در این شهر استفاده کنند. در هفته پیش، خشمی انباشته که ماه‌ها علیه سیاست سخت‌گیرانه «کووید صفر» در‌حال جوشیدن بود، با تظاهرات در ده‌ها شهر چین فوران کرد؛ به‌طوری‌که از زمان اعتراضات دموکراسی‌خواهانه میدان تیان‌آن‌مِن در سال ۱۹۸۹ تا‌کنون بی‌سابقه بوده است. تظاهرات هفته گذشته در چین که به‌طور ویژه از سوی دانشجویان رهبری می‌شد، به‌سرعت فاز سیاسی پیدا کرد و برخی خواستار کناره‌گیری شخص شی جین‌پینگ به‌عنوان رئیس‌جمهور این کشور شدند. در پاسخ به این نارضایتی مردمی، مقامات چینی اعلام کردند برخی از محدودیت‌های کرونایی را بر خواهند داشت. این اقدام مورد تشویق سازمان بهداشت جهانی قرار گرفت. یک مقام اروپایی گفته است رئیس‌جمهوری چین در دیدار با چارلز میشل، رئیس شورای اروپا که هفته گذشته از پکن بازدید کرد، شخصا اذعان کرده است که نوع کمتر‌کشنده امیکرون «راه را برای انعطاف بیشتر در محدودیت‌ها باز می‌کند».
روی دیگر ماجرا
اما در کنار عقب‌نشینی پکن از برخی اقدامات سخت‌گیرانه، دستگاه سانسور چین هم برای اینکه مردم نتوانند صحنه‌های اعتراضات در چندین شهر این کشور را ببینند، اقدامات زیادی انجام می‌دهد. در آغاز هفته، در واکنش به اتخاذ تدابیری که سه سال است برای مهار کووید اجرا می‌شود، تجمعات اعتراضی در سراسر چین برگزار شد. در گزارشی که «بی‌بی‌سی‌نیوز» از اقدامات حکومت پکن منتشر کرده، در‌حالی‌که فهرست کلمه‌هایی که در اشاره به تظاهرات بوده و شمار آن رو به افزایش است، سانسور می‌شود، تلاش بر این است که چه در پلتفرم‌های داخلی و چه خارجی به این موضوع پرداخته نشود. تظاهرات گسترده اخیر در چین که اتفاق نادری بود، پس از آن شروع شد که بر اثر آتش‌سوزی در شهر اورومچی، ۱۰ نفر جان خود را از دست دادند. بسیاری معتقدند به دلیل محدودیت‌های مرتبط با کووید، ساکنان مجتمع ساختمانی که دچار حریق شده بود، نتوانسته بودند خود را نجات دهند؛ ولی مقامات آن را رد کرده‌اند.
رسانه‌های چین مانند سایر موارد تظاهراتی که در این کشور صورت می‌گیرد -حتی در مقیاس کوچک- هیچ اشاره‌ای به این حادثه نکردند. در چند روز گذشته، در چین موضوع محل بحث شیوع بیماری کووید نبود و رسانه‌ها بر اخبار مثبت مانند تازه‌ترین موفقیت چین در فضا تمرکز کرده بودند. رسانه‌های دولتی چین صحنه‌های تظاهرات را که در پلتفرم‌هایی مانند توییتر گذاشته شده و در سراسر جهان قابل مشاهده است، نادیده می‌گیرند. برای اینکه مردم نتوانند درباره تازه‌ترین تظاهرات مرتبط با محدودیت‌های کووید صحبت کنند، دو اسم «شانگهای» و «اورومچی» -دو شهری که صحنه اعتراض‌ها بوده- به فهرست کلمه‌های سانسور‌شده‌ای که نمی‌توان در شبکه‌هایی مانند ویبو آنها را جست‌وجو کرد، اضافه شده‌اند. در‌حالی‌که قبلا می‌شد نتیجه ده‌ها میلیون جست‌وجو را در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی چین دید، اکنون فقط نتیجه چند‌صد جست‌وجو نشان داده می‌شود. چینی‌ها در تلاش برای دور‌زدن این سانسور، استفاده از واژه‌هایی مانند «کاغذ سفید» و «A۴» را شروع کرده‌اند که در اشاره به ورق‌هایی از کاغذ سفید بدون نوشته است که اکنون نماد تظاهرات شده؛ ولی حالا جست‌وجوی این واژه‌ها حتی در ویبو هم سانسور شده است. بااین‌حال، این محدودیت‌ها نه‌تنها موجب انصراف کاربران خلاق رسانه‌های اجتماعی نشده بلکه آنان راه‌های تازه‌ای برای نشان‌دادن همبستگی با تظاهرات‌کنندگان پیدا می‌کنند و اکنون از واژه کاغذ «A۳» برای جست‌وجو استفاده می‌کنند. راهی که کاربران چینی رسانه‌های اجتماعی برای رساندن پیام‌های خود بیشتر از آن استفاده می‌کنند، گذاشتن پیام‌ها در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی خارجی مانند توییتر و فیس‌بوک است. دسترسی به این پلتفرم‌ها در سرزمین اصلی چین مسدود شده است و تنها با وی‌پی‌ان می‌توان وارد آنها شد. با این وجود، عده‌ای توانسته‌اند وارد این پلتفرم‌ها شده و اخبار مربوط به تظاهرات را منتشر کنند. چینی‌های خارج از کشور همچنین با در دست داشتن شمع‌های روشن و ورقهای سفید کاغذ در بیرون سفارتخانه‌های چین دست به تظاهرات زده‌اند. اینها صحنه‌هایی هستند که حکومت چین کمونیست ترجیح می‌داد مردم -به‌ویژه چینی‌های مقیم خارج از کشور- آن را نبینند. در همین حال، تلاش گسترده‌ای صورت گرفته تا با استفاده از هشتگ اورومچی و هشتگ شانگهای، اپلیکیشین‌ها را با ویدئوهای جنسیتی و قمار پُر کنند تا مردم را از جست‌وجوی فیلم‌های مربوط به صحنه‌های اعتراضات باز‌دارند. اتخاذ چنین تدابیری در چین تازگی ندارد. در جریان تظاهرات هنگ‌کنگ در سال ۲۰۱۹، شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند حکومت چین تلاش‌های هماهنگی کرده تا در کانال‌های آنان اطلاعات نادرستی را انتشار دهد و این کار سبب حذف صدها حساب کاربران و اطلاعات پُست‌شده شد. با اینکه به نظر می‌رسد رسانه‌های دولتی چین در‌حال‌حاضر قصد دارند تظاهرات را نادیده بگیرند، نشانه‌هایی در دست است مبنی بر اینکه در صورت افزایش ناآرامی‌ها، ممکن است آنها چنین جلوه دهند که خارجی‌ها مسبب این ناآرامی‌ها هستند. هم‌اکنون در برخی رسانه‌های اجتماعی، خارجی‌ها مسبب تحریک مردم به شورش معرفی می‌شوند. رسانه‌های دولتی چین بارها از غرب به دلیل تسهیل در محدودیت‌های کنترل کووید۱۹ انتقاد کرده و درباره پذیرفتن لفاظی‌های آمریکا هشدار داده‌اند؛ ولی مشاهده جشن‌گرفتن بقیه دنیا از‌جمله در قطر در هفته جاری و در جریان جام جهانی فوتبال، مردم چین را بیشتر خشمگین کرد. متعاقبا کانال تلویزیون مرکزی چین، نشان‌دادن شادی تماشاچیان در مسابقه‌ها را از پوشش خبری خود حذف کرد. علاوه بر این، مقامات چین در اوایل ماه نوامبر تدابیری را که برای مهار کووید۱۹ به اجرا درآورده بودند، کاهش دادند؛ از‌جمله کاهش مدت قرنطینه و آسان‌تر‌کردن ورود مردم به چین برای مدت‌های کوتاه. به این ترتیب، مقصر معرفی‌کردن خارجیان در اشاعه ویروس کووید هم به‌طور بالقوه آسان‌تر خواهد بود. در هفته‌های اخیر آمار مبتلایان به این ویروس در چین رکورد تازه‌ای به‌جا گذاشت و هفته گذشته به ۴۰ هزار نفر رسید. در‌حالی‌که نشانه‌ای از پایان سیاست سخت‌گیرانه چین یعنی سیاست «کووید صفر» جهت ریشه‌کنی کامل بیماری دیده نمی‌شود، احتمال افزایش اعتراضات بعید نیست. در طول ماه گذشته شمار ممنوعیت‌های اعمال‌شده برای رفت‌و‌آمد مردم افزایش یافت و هر شخصی که آزمایش ابتلا به کوویدش مثبت است و کسانی که تماس نزدیک با او دارند، طبق دستور هنوز باید در قرنطینه بمانند. این مقررات که از اوایل همه‌گیری بیماری کووید به اجرا درآمده، تا‌کنون تغییر نکرده و موجب سرخوردگی فزاینده مردم شده است. این اولین بار نیست که چین موج اعتراضات در کشور را بر گردن غرب می‌اندازد. در تظاهرات هنگ‌کنگ در سال ۲۰۱۹ که تازه‌ترین تظاهرات در مقیاس وسیع در این کشور بود، «تُندروهای خشن» که تحت نفوذ «غرب» قرار دارند، مسبب این تظاهرات معرفی شده بودند.
مخالفت «شی» با واردات واکسن
به گفته مدیر اطلاعات و امنیت ملی ایالات متحده، شی جین‌پینگ اجازه نخواهد داد واکسن‌های غربی در چین استفاده شوند. آوریل هینز به اتکای رئیس‌جمهوری چین به سینوواک، واکسن ساخت این کشور، اشاره کرد. او گفت شی «به خریدن واکسن بهتر از غرب تمایلی ندارد؛ در عوض به واکسنی در چین اتکا دارد که تقریبا به همان اندازه واکسن‌های غربی در برابر امیکرون مؤثر نیست». اظهارات این مقام بلندپایه ایالات متحده در میانه اعتراض‌های گسترده در این کشور و وظیفه دشوار دولت در مهار شیوع این بیماری بیان می‌شوند. شهروندان چینی که از سه سال قرنطینه‌های سراسری سخت‌گیرانه و سایر اقدام‌های خشن خسته‌اند، پس از اینکه دولت سیاست «کووید صفر» خود را در برخی شهرها آسان‌تر کرد، در نبردی موقت پیروز شده‌اند. آخر هفته گذشته در پکن و شنژن، برخی محدودیت‌ها برداشته شدند. محدودیت‌ها در شهر گوانگجو نیز اوایل هفته گذشته کم شدند. در این شهر، پلیس مجهز به لباس محافظ در برابر مواد خطرناک و سپر، در مقابل تظاهرات‌کنندگان صف‌آرایی کرد. هینز افزود: «مشاهده تظاهرات و واکنش به آن خلاف روایتی است که شی جین‌پینگ دلش می‌خواهد ارائه دهد؛ اینکه چین در اداره امور مملکت بسیار کارآمدتر است». هینز گفت: «در‌حال‌حاضر، تظاهرات چیزی نیست که ما آن را تهدیدی برای ثبات یا نشانه تغییر حکومت یا هر چیز از این دست قلمداد کنیم. اینکه تظاهرات چگونه گسترش یابد، بر وجهه شی اثر زیادی خواهد داشت». از سوی دیگر، بر اساس گزارش‌ها، شی با بیان اینکه تظاهرات کار «دانشجویان سرخورده» است، با پوشش جهانی خبر برپایی تظاهرات مقابله کرد. دولت چین درباره این اعتراض‌ها اظهارنظر عمومی نکرده است. در‌همین‌حال، افزایش شمار موارد روزانه ابتلا به کووید در چین، عاقلانه بودن یا نبودن کاهش محدودیت‌ها و چگونه مقابله دولت با شیوع این ویروس با توجه به تظاهراتی که به وجهه شی و حزب کمونیست در رسانه‌های لطمه زده، به بروز مشکلاتی منجر شده است. چین روز یکشنبه گزارش داد در ۲۴ ساعت گذشته، ۳۵هزار‌و ۷۷۵ مورد ابتلا رخ داده که ۳۱هزار‌و ۶۰۷ مورد آن بدون علامت بوده است. مطالعات همچنین نشان داد واکسن سینوواک به اندازه همتاهای خارجی آن مؤثر نیست. میزان تزریق واکسن هم هنوز تا حد مطلوب بسیار فاصله دارد. با آنکه ۹۰ درصد شهروندان دست‌کم نوبت اول واکسن را تزریق کرده‌اند، پایین‌بودن میزان تزریق در میان کهنسالان نگران‌کننده است. به گزارش آسوشیتدپرس، به نقل از انجمن ملی بهداشت چین، فقط ۶۶ درصد افراد بالای ۸۰ سال نوبت اول واکسن را تزریق کرده‌اند. در‌همین‌حال، ۴۰ درصد یک نوبت واکسن یادآور زده‌اند؛ یعنی علی‌رغم آنکه دولت چین در دفاع از خود اعلام کرد سویه امیکرون نسبت به سویه‌های قبلی کم‌شدت‌تر است، در بدن شمار کمتری از شهروندان چینی پادتن‌های ضد‌کووید تولید شده و این به مهار بیماری کمکی نمی‌کند. یک مقام آمریکایی که هویت او اعلام نشد، به رویترز گفت: «بسیار دور از ذهن است که چین به استفاده از واکسن‌های غربی چراغ سبز نشان دهد. پای غرور ملی در میان است و اگر این مسیر را می‌رفتند، مجبور بودند آن را تا حد زیادی نادیده بگیرند».
