«ایران» و پروژه بارداری مجدد یوز در اسارت

زمستان ۱۴۰۰ بود که خبر رسید «ایران»، یوز آسیایی در یکی از پروژه‌های «تکثیر در اسارت» باردار شده است. خبری که موجی از شادی را در کشور و در میان دوست‌داران محیط‌ زیست ایجاد کرد. این پروژه بارداری در اردیبهشت ۱۴۰۱ به تولد سه توله یوز نر منجر شد. از سرنوشت این سه توله یوز خبر دارید که تنها «پیروز» اکنون زنده است. حالا خبر رسیده که زمستان امسال «ایران» آماده یک بارداری دیگر می‌شود. مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان در این زمینه گفت: «ایران» یوزپلنگ مرکز تحقیقات پارک ملی توران شهرستان شاهرود و مادر پیروز، دی یا بهمن ماه سال جاری پس از یک زایمان سزارین موفق، آماده باروری دوباره می‌شود. بهرامعلی ظاهری در این زمینه تأکید کرد: ایجاد درمانگاه و اتاق معاینه و تأمین تجهیزات برای انجام فرایند موفق تولید مثل ایران در پارک ملی توران در شهرستان شاهرود استان سمنان در دست پیگیری است. وی ادامه داد: یوزپلنگ ماده «ایران» پس از گذشت سه ماه (دو دوره فحلی) دوباره می‌تواند وارد مرحله آمیزش و لقاح برای باروری شود و دی و بهمن امسال آمادگی دوباره برای باروری را به دست می‌آورد. سه توله از یوزپلنگ‌های مرکز تکثیر یوز ایرانی در منطقه حفاظت‌شده توران شاهرود در شرق استان سمنان به نام‌های «ایران» و «فیروز» یکشنبه یازدهم اردیبهشت ۱۴۰۱ پس از دو سال تلاش شبانه‌روزی متخصصان به دنیا آمدند که این اتفاق نخستین زایمان یوز آسیایی در اسارت بود. «ایران» تنها ماده‌یوز زادآور مرکز تحقیقات بین‌المللی پارک ملی توران با «فیروز» یوز نر جوان زنده‌گیری‌شده از طبیعت مقدمه عمل لقاح را پس از سه مرحله معرفی و جداسازی انجام داد که سه توله یوزپلنگ نر با موفقیت به روش سزارین به دنیا آمدند که یک توله یوز به‌دلیل ناهنجاری مادرزادی ریه سمت چپ و چسبندگی آن تلف شد و چندی بعد توله‌یوز دیگر به دلیل نارسایی تلف شد و در نهایت توله‌یوز پیروز زنده ماند و برای نگهداری به پارک ملی پردیسان در تهران منتقل شد.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان اظهار کرد: تکثیر یوزپلنگ در اسارت نخستین تجربه در کشور است که تمام اقدامات به دست توانمند متخصصان ایرانی انجام شد و اکنون باروری دوباره ایران نیز با کمک متخصصان داخلی و همکاری دانشکده دامپزشکی دانشگاه سمنان در دست پیگیری و اقدام است. ظاهری گفت: این استان به دلیل تنوع در گونه‌های حیات وحش به‌ویژه گونه پستانداران با اختلاف زیاد با دیگر استان‌ها، پایتخت تنوع گونه پستانداران در کشور شناخته می‌شود. وی اضافه کرد: سمنان تنها استان در کشور است که سه اقلیم خشک، مدیترانه‌ای و قاره‌ای را در خود جای داده و برخورداری از این تنوع اقلیمی موجب شده تنوع حیات وحش در استان سمنان بی‌نظیر باشد. وی با اشاره به زادگاه یوزپلنگ آسیایی در استان سمنان، اظهار کرد: زادآوری یوزپلنگ در استان سمنان از شاخصه‌های انتخاب استان سمنان به‌عنوان پایتخت گونه پستانداران حیات وحش است. مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان بیان کرد: پارک ملی کویر و پارک ملی توران در استان سمنان در گذشته زادگاه یوزپلنگ بودند، اما اکنون توران گزارش زادآوری یوزپلنگ دارد. استان سمنان با ۹.۷ میلیون هکتار وسعت دارای دو ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت یونسکو است. پارک ملی توران از لحاظ وسعت اولین ذخیره‌گاه زیست‌کره کشور و دومین در جهان است که توانسته شرایطی مهیا برای زادآوری یوزپلنگ آسیایی داشته باشد. پارک ملی توران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، در شهرستان شاهرود استان سمنان یکی از مناسب‌ترین زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی روی کره خاکی به شمار می‌رود. براساس گزارش‌ها ایران از دهه ۱۹۷۰ به عنوان تنها زیستگاه یوزپلنگ‌ آسیایی شناخته شده است، از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی نیز می‌گویند. در زمان حاضر یوزپلنگ آسیایی، ایران و بخش‌هایی از استان سمنان را خانه امن خود یافته و برای حفظ این امنیت و زیستگاه باید بیش از پیش تلاش کرد. به گفته کارشناسان یوزپلنگ جزء گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری دو بار در سال را دارند. یوزپلنگ دوره بارداری سه ماهه دارد و معمولا فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است و براساس تحقیقات انجام‌شده دی و بهمن بهترین‌ ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰ روز معمولا در اردیبهشت توله به دنیا می‌آید. براساس تحقیقات انجام‌شده یوزپلنگ جزء پستانداران چندهمسری است و یوزپلنگ آسیایی از دو تا سه سالگی بالغ می‌شود و تا هشت‌سالگی قدرت زادآوری دارد و نوع زایش یوزپلنگ آسیایی چندقلوزایی است.