خوزستان و پارادوکس اولویت‌ها

اعظم محبی: شاید بیراه نیست اگر خوزستان را پارادوکسی از واقعیت‌ها بدانیم. خوزستان با پالایشگاه‌های خرد و کلان صنایع نفتی و کارون و اروندرود زیبایش در کنار سنتی‌ترین بخش کشاورزی و دامداری، چهره مدیریت ناهمگون را بیشتر از ثروت و رفاه به رخ می‌کشد. دقیقا وقتی از جاده‌ها عبور می‌کنی تا به اهواز برسی، شکوه مشعل‌های همیشه روشن نفت با لوله‌های پرپیچ‌و‌خم که تا دل روستاهای اطراف کشیده شده است، با تصویر زمین‌های کشاورزی محدود که هیچ اثری از صنعت مدرن کشاورزی ندارند، مدام این سؤال را در ذهن تکرار می‌کند که چرا صنعت به کشاورزی کمک نکرد، در این همه سال! وقتی موضوع جدی‌تر می‌شود که در نظر بگیریم کشاورزی و دامداری دو بخش اصلی فعالیت مردم استان است. در‌واقع صنعت نفت و دیگر صنایع در خوزستان و همچنین صادرات از طریق مرز زمینی و آبی در این استان که بیشترین چرخش مالی را دارد، توسط متخصصان خارج از استان هدایت می‌شود و مردم استان بیشتر از طریق کشاورزی و دامداری که با ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین شکل تولید می‌شود، فعال هستند. وقتی قرار است همایشی کارشناسی با اهتمام به گسترش تولید، جذب سرمایه و رفع مشکلات صادرات با حضور معاون اقتصادی استاندار و مدیران واحدهای صنعتی در استانداری برگزار شود، من توقع دارم نماینده‌ای از صنایع کشاورزی ببینم که درباره مدرن‌نبودن کشت محصولات و عدم کارشناسی کنترل آب و‌... در عین اینکه فرصت صادرات به کشور همسایه وجود دارد، سخنرانی کند و مثلا بگوید وقتی بیش از نیمی از مردم شهر و روستا کشاورز و دامدار هستند و پایانه‌های مرزی استان هر روز محصولات کشاورزی مانند انواع میوه و صیفی‌جات را به بازار تره‌بار عراق صادر می‌کنند، یعنی نیروی لازم و فرصت صادرات بالقوه آماده است و تحول در این زمینه زندگی چندین هزار خانوار کشاورز را تحت تأثیر قرار می‌دهد یا اینکه وقتی بیش از سه هزار گاومیش در استان وجود دارد که تنها درآمد خانواده‌های دامدار روستا به شیر این دام‌ها بستگی دارد، چرا یک لبنیاتی با استانداردهای صادرات نداریم‌؟ چرا این نیاز احساس نشده که اگر صنایع تبدیلی در استان باید گسترش پیدا کند، بهتر می‌توانیم بازار مواد غذایی عراق را در اختیار بگیریم؟ اما این همایش هم جایی برای سخن‌گفتن درباره صنایع بزرگ و کلان مانند صنایع پتروشیمی و فولاد و صادرات بود که البته برای بررسی این مهم نیز بسیاری از نکات و سؤال‌ها را بی‌جواب گذاشت و حتی مدیرانی که از موانع جذب سرمایه در استان گفتند هم جواب قانع‌کننده‌ای نگرفتند. مدیر یکی از واحدهای صنعتی درباره محدودیت‌ها و مشکلات تولید در این استان نسبت به سایر استان‌ها می‌گفت و اینکه جذب سرمایه خارجی امروز در استان به صفر رسیده است؛ درحالی‌که استان کم‌آب‌تری مانند خراسان جنوبی توانسته سرمایه خارجی جذب کند. مشکلات اقلیمی از‌جمله گرمای زیاد هوا در بیشتر روزهای سال و آلودگی‌های زیست‌محیطی از جمله محدودیت‌هایی برای سرمایه‌گذاری خارجی در استان برشمرده شدند که دیگر استان‌ها این محدودیت‌ها را ندارند، اما یکسان‌بودن قوانین سبب می‌شود سرمایه‌گذار استان دیگری را ترجیح دهد. در این میان تسهیل‌کردن قوانین دست‌و‌پاگیر تولید و صادرات و دادن امتیاز ویژه به سرمایه‌گذار این استان می‌تواند جبران محدودیت‌ها را بکند و برای جذب سرمایه مفید باشد. من منتظر پاسخ معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای استاندار بودم، اما پاسخ بسیار کوتاه و محدود بود؛ «این قوانین در اصفهان هم همین است. مدیرها باید جدی و مصمم باشند. اراده انسان‌ها می‌تواند تغییرات بزرگ ایجاد کند‌»‌. البته معاون استاندار از مدیران صنایع خواست تا پیشنهادها و موانع جذب سرمایه را در یکی، دو هفته آینده به استانداری اعلام کنند؛ درحالی‌که به ظن نگارنده در همین همایش به روشنی اعلام شده بود. معاون استاندار با شور و هیجان سخن می‌گفت و از حاضران می‌خواست برای حل مشکلات پیشنهاد بدهند که نشان می‌داد تغییرات بزرگ در استان از اهداف مدیریت استانی است، اما قطعا نتیجه متفاوت، معادله متفاوت را می‌طلبد و بسیاری از معادلات سرمایه‌گذاری و صادرات، خارج از سطح مدیریتی استان باید پیگیری شود و نگاه ملی را می‌طلبد. ضمن اینکه برای این مهم باید سرفصل‌های کارشناسی، برنامه راهبردی و تخصصی بیشتری در دست داشت. پایان این همایش فرصت کوتاهی بود تا با «رضا فتوحی»، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای استانداری خوزستان، گفت‌وگوی کوتاهی داشته باشم و از حضور‌نداشتن نماینده کشاورزان و دامداران بپرسم و برنامه استان برای صنایع تبدیلی‌. معاون استاندار خوزستان خبر از یک پروژه در زمینه صنعت تکمیلی و تبدیلی در شهرستان شوش را داد که برای این پروژه فعلا زمین تهیه شده و تا یکی، دو سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد. فتوحی از ایجاد 60 هزار شغل در حوزه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، خدماتی و تجاری در هشت ماه سال جاری گفت و همچنین از اهداف آینده برای گسترش تولیدات شیلات و منابع دریایی و طرح جامع نخیلات و‌... .