پرونده اوکراین روی میز رهبران جهان

رهبران هفت قدرت صنعتی و ثروتمند جهان از روز گذشته در آلمان گرد هم آمدند تا درباره چالش‌های مهم از‌جمله فرسایشی‌شدن جنگ اوکراین و پیامدهای آن بحث و تصمیم‌گیری کنند. قلعه تفرجگاهی Schloss Elmau در پای بلندترین کوه آلمان در ایالات باواریا در جنوب این کشور که میزبان رهبران ایالات متحده، آلمان، ایتالیا، بریتانیا، فرانسه، ژاپن و کانادا‌ست، مکانی آشنا برای نشست گروه هفت به شمار می‌آید. این قلعه همان مکانی است که آخرین دوره ریاست آلمان بر گروه هفت در سال 2015 هم میزبان رهبران جهان بود. در آن زمان و در فاصله یک سال بعد از حمله مسکو به شبه‌جزیره کریمه، موضوع تهاجم روسیه به اوکراین در دستور کار قرار گرفته بود. این بار هم تجاوز دوباره روسیه به خاک اوکراین که بیش از چهار ماه از آن می‌گذرد، به موضوع اول بحث رهبران هفت کشور صنعتی و ثروتمند جهان تبدیل شده است.

در فاصله سال‌های ۱۹۸۹ تا ۲۰۱۴ روسیه نیز یکی دیگر از کشورهای این گروه بود که آن زمان گروه هشت خوانده می‌شد. اما اشغال شبه‌جزیره کریمه و انضمام آن به خاک روسیه باعث اخراج این کشور از گروه هشت شد. گروه هفت در میانه دهه 70 قرن بیستم شکل گرفت و اعضایش در آن دوره اقتصادهای برتر جهان بودند و اکنون هم آن‌گونه که اولاف شولتس، صدراعظم آلمان به‌تازگی گفته «دموکراسی‌های قدرتمند اقتصادی» به شمار می‌آیند. این کشورها خود را جمعی متکی بر ارزش‌ها می‌دانند که به آزادی و حقوق بشر، حاکمیت قانون و دموکراسی و رفاه و توسعه پایدار متعهد هستند. با اینکه گروه هفت یک سازمان بین‌المللی نیست و نمی‌تواند تصمیم‌های الزام‌آور بگیرد، اما به‌طور مشترک برای هماهنگی موضع‌گیری‌ها و ابتکارات اقدام می‌کند که حاصل آن در بیانیه‌های سران و رؤسای دولت‌های هفت کشور منعکس می‌شود.

‌مسائل مورد بحث

تغییرات آب‌و‌هوایی، چین که روز به‌ روز جسورتر و ماجراجوتر می‌شود و همچنین ظهور اقتدارگرایی نیز قرار است جزء دستور کارهای این اجلاس باشند، اما موضوع اوکراین مهم‌ترین مسئله مورد بحث خواهد بود. انتظار می‌رود رهبران گروه هفت به دنبال نشان‌دادن یک جبهه متحد در حوزه حمایت از اوکراین تا زمان لازم و همین‌طور اعمال فشار بر کرملین باشند؛ اگرچه آنها همچنین به دنبال این هستند که از اعمال تحریم‌هایی که می‌تواند تورم و بحران هزینه‌های معیشتی برای مردم خود را تشدید کند، اجتناب کنند. یکی از مقامات اتحادیه اروپا می‌گوید: «پیام اصلی اجلاس گروه هفت، اتحاد و هماهنگی در عمل خواهد بود. پیام اصلی این است که حتی در شرایط سخت ما به اتحاد خود پایبند هستیم».

یکی از دیپلمات‌های حاضر در نشست گروه هفت به رویترز می‌گوید: «کشورهای شریک در گروه هفت قرار است بر سر ممنوع‌کردن واردات طلا از روسیه موافقت کنند. همچنین این رهبران به دنبال گفت‌وگوهایی واقعا سازنده درباره تعیین احتمالی سقف قیمت برای واردات نفت از روسیه هستند». همچنین انتظار می‌رود رهبران گروه هفت درباره گزینه‌های مربوط به مقابله با افزایش قیمت‌های انرژی و جایگزین برای واردات نفت و گاز از روسیه گفت‌وگو کنند.

بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، در آستانه برگزاری این نشست از آمادگی کشورش برای تضمین وام ۵۲۵ میلیون دلاری بانک جهانی به اوکراین خبر داد که در صورت تحقق مجموع حمایت مالی لندن از کی‌یف را در سال ۲۰۲۲ به ۱.۵ میلیارد دلار می‌رساند. جانسون همچنین بر لزوم ادامه حمایت غرب از اوکراین تأکید کرد و وعده داد کی‌یف حتما در نبرد با روسیه پیروز خواهد شد.

با‌این‌حال، روسیه در آغاز پنجمین ماه از تهاجم نظامی خود به اوکراین همچنان سعی دارد خود را مصمم به ادامه جنگ نشان دهد. بر همین اساس، وزارت دفاع این کشور روز گذشته از بازدید سرگئی شویگو، وزیر دفاع، از واحدهای نظامی درگیر جنگ خبر داد و هدف از این بازدید را بررسی آخرین وضعیت عملیات نیروهای مسلح روسیه در جبهه‌های مختلف با حضور فرماندهان ارتش عنوان کرد.

در سال‌های اخیر اقتصاد جهانی، سیاست‌های خارجی و امنیتی، توسعه، مهاجرت و تغییرات اقلیمی از مهم‌ترین مسائلی بوده‌اند که عالی‌ترین مقام‌های گروه هفت در مورد آن رایزنی و تصمیم‌گیری کرده‌اند و میزبان اجلاس‌ها در جهت‌دهی محتوای رایزنی‌ها نقش مهمی دارد.

اما با حمله روسیه به اوکراین، مسئله تغییرات اقلیمی به حاشیه رانده شده و به دعوت صدراعظم آلمان قرار است ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، به صورت مجازی در اجلاس گروه هفت شرکت کند. نمایندگان ارشد کمیسیون اتحادیه اروپا به‌عنوان ناظر در اجلاس سران و رهبران گروه هفت شرکت دارند و از چند سال پیش نمایندگان برخی کشورهای در‌حال‌توسعه و قدرت‌های نوظهور اقتصادی نیز میهمان اجلاس هستند. این اجلاس همچنین فرصتی برای اولاف شولتس، صدر‌اعظم آلمان است تا روی این میزبانی خود با نشان‌دادن یک رهبری قاطعانه‌تر در قبال بحران اوکراین سرمایه‌گذاری کند. امسال، شولتس از سنگال که در حال حاضر ریاست اتحادیه آفریقا را بر عهده دارد، آرژانتین که در حال حاضر ریاست جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب را در اختیار دارد و همچنین اندونزی و هند، میزبان فعلی و بعدی گروه ۲۰ به‌عنوان یک گروه متشکل از کشورهای بزرگ صنعتی و همچنین آفریقای جنوبی به‌عنوان کشورهای شریک و میهمان دعوت کرده است.

کشورهای عضو گروه هفت تنها نزدیک به ۱۰ درصد جمعیت دنیا را در خود جا می‌دهند، اما سهم آنها از تولید ناخالص داخلی جهان به حدود ۴۵ درصد می‌رسد. به این ترتیب اعضای این گروه از ثروتمندترین کشورهای جهان به شمار می‌روند و به همین دلیل گرچه تصمیم الزام‌آوری اتخاذ نمی‌کنند، تفاهم‌های آنها از وزن سیاسی قابل ملاحظه‌ای برخوردار است.

اجلاس سران گروه هفت همواره زمینه‌ساز ابتکارها و توافق‌های چند‌جانبه است. یکی از انتقادهای مهم به این جمع، این است که منافع و خواست آنها همیشه در اولویت قرار دارد و به نیمکره جنوبی کم‌توجهی می‌کنند. تشکل‌های جامعه مدنی همواره از کشورهای گروه هفت می‌خواهند با قدرت بیشتری علیه ریشه‌های فقر و گرسنگی مبارزه کنند و برای این کار بودجه بیشتری اختصاص دهند. هدف‌گذاری گروه هفت در اجلاس سال ۲۰۱۵ خارج‌کردن نیم‌میلیارد نفر از گرداب فقر تا سال ۲۰۳۰ بوده که منتقدان معتقدند اقدام‌های لازم برای تحقق آن انجام نشده است.

------------------------------------------
موشک‌باران کی‌یف

هم‌زمان با نشست رهبران گروه هفت، ارتش روسیه یک روز پس از اشغال یک شهر مهم در شرق اوکراین، کی‌یف، پایتخت این کشور را موشک‌باران کرد. ویتالی کلیچکو، شهردار کی‌یف، با انتشار پیامی تلگرامی اعلام کرد واحدهای توپخانه روسیه منطقه مرکزی پایتخت اوکراین را هدف قرار داده‌اند که در نتیجه آن بخش‌هایی از یک واحد آپارتمانی ۹‌طبقه تخریب و دچار آتش‌سوزی شده است. آقای کلیچکو همچنین از آغاز عملیات نجات غیرنظامیان زیر آوار مانده خبر داد. اولکسی گونچارنکو، یکی از اعضای پارلمان اوکراین هم با انتشار پیامی در حساب تلگرام خود نوشته طبق برآوردهای اولیه دست‌کم ۱۴ فروند موشک به سمت منطقه کی‌یف و خود پایتخت شلیک شده است. حملات دوباره روسیه به کی‌یف در حالی آغاز شده که سورودونتسک، شهر مهم شرقی اوکراین، پس از عقب‌نشینی نیروهای اوکراینی به اشغال کامل نیروهای تحت حمایت روسیه افتاد. سقوط سورودونتسک یک شکست بزرگ برای کی‌یف محسوب می‌شود؛ چرا‌که حفظ کنترل منطقه شرقی و جدایی‌طلب دونباس که تصرف کامل آن یکی از اهداف نظامی مهم برای کرملین است، بسیار حائز اهمیت بود.