وکیل تسخیری برای دفاع کافی است؟
داشتن وکیل در مجازات‌های سنگین حق هر فردی، از متهم به قتل تا حتی متهم به قاچاق مواد مخدر و موارد دیگر است، اما در بسیاری موارد فرد به دلیل عدم توان مالی امکان بهره‌مندی از وکیل را ندارد که دادگاه برای او وکیل تسخیری در نظر می‌گیرد، در واقع بنا به گفته محمدصالح نقره‌کار، وکیل پایه‌یک دادگستری و عضو کانون وکلای مرکز؛
نسترن فرخه: داشتن وکیل در مجازات‌های سنگین حق هر فردی، از متهم به قتل تا حتی متهم به قاچاق مواد مخدر و موارد دیگر است، اما در بسیاری موارد فرد به دلیل عدم توان مالی امکان بهره‌مندی از وکیل را ندارد که دادگاه برای او وکیل تسخیری در نظر می‌گیرد، در واقع بنا به گفته محمدصالح نقره‌کار، وکیل پایه‌یک دادگستری و عضو کانون وکلای مرکز؛ در مواردی که مجازات‌های سنگین همچون اعدام، حبس ابد و حبس طولانی‌مدت وجود دارد، اختیار وکیل ضرورت داشته و اگر متهم توان تعیین وکیل را نداشته باشد، دادگاه برای او وکیل تسخیری تعیین می‌کند.
با توجه به اینکه اجباری برای پذیرفتن این پرونده‌ها برای وکلا وجود دارد که گاهی پرونده با رویکردهای فکری وکیل انتخاب‌شده هم سازگاری ندارد، گاه شاهد بی‌انگیزگی وکلای تسخیری هستیم که علی مجتهدزاده، وکیل پایه‌یک دادگستری، به همین موضوع اشاره می‌کند که وکیل تسخیری عموما خیلی برای این موضوع انگیزه ندارد؛ با این حال اصول اخلاقی وحرفه‌ای وکالت ایجاب می‌کند وقتی وکیل کسی شدید، از تمام ظرفیت‌های خودتان برای دفاع از فرد استفاده کنید.
همچنین یکی از دلایل بی‌انگیزگی وکلای تسخیری، دستمزد ناکافی برای این پرونده‌هاست و حتی سال گذشته نایب‌رئیس کانون وکلای استان اصفهان در یک نشست خبری اعلام کرده بود: در ۱۱ماهه سال جاری، وکلای کانون اصفهان سه هزار پرونده تسخیری را پذیرفتند که تمام این پرونده‌ها مهم بوده است؛ درحالی‌که قانون‌گذار برای یک پرونده تسخیری ۲۰۰ هزار تومان در نظر گرفته است.
وکیل تسخیری حق متهم است
محمدصالح نقره‌کار، وکیل پایه‌یک دادگستری و عضو کانون وکلای مرکز، درباره امکان استفاده از وکیل تسخیری می‌گوید: وکالت تسخیری جلوه‌هایی از خدمت عمومی نهاد وکالت است، قانون‌گذار برای اقدام تأمینی و حمایتی نسبت به حق دفاع شهروندان، دو نهاد وکالت تسخیری و معاضدتی را تأسیس کرده تا به‌ویژه در امور کیفری بتوان برای حمایت و هدایت اشخاص که توان اختیار وکیل مورد نظر خود را ندارند، از طریق این دو نهاد مبادرت به استیفای حقوق دفاعی خود کنند. قانون‌گذار در ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره آن، وکالت تسخیری را با معرفی دادگاه مورد توجه قرار داده و در هر موضوع کیفری امکان تعیین وکیل تسخیری وجود دارد، برخی موارد وکالت تسخیری جنبه الزامی داشته و در سایر موارد الزام‌آور نیست.
نقره‌کار اضافه می‌کند: مواردی که مجازات‌های سنگین همچون اعدام، حبس ابد و حبس طولانی‌مدت وجود دارد، اختیار وکیل ضرورت داشته و اگر متهم توان تعیین وکیل را نداشته باشد، دادگاه برای او وکیل تسخیری تعیین می‌کند، این اعلان اختیار وکیل تسخیری توسط مرجع قضائی انجام شده و در کانون وکلا نیز کمیسیونی تخصصی به عنوان کمیسیون وکالت تسخیری مبادرت به تدارک این امر قانونی می‌کند. در همان محکمه‌ای که پرونده تشکیل می‌شود، وکالت تسخیری انجام می‌شود و وکالت معاضدتی نیز در امور حقوقی قابل انجام است، به این معنا که کانون وکلا اداره‌‌‌ای تحت عنوان اداره معاضدت کانون وکلای دادگستری مطابق قانون دارد که در این اداره مبادرت به ارائه خدمات مشورتی و معاضدتی و وکالتی جهت تأمین نیاز محرومانی که برای امور حقوقی خود نیازمند حمایت تأمینی هستند مبادرت می‌شود.
این وکیل ادامه می‌دهد: این تدارک قانون‌گذار خصوصا در وکالت تسخیری از طرف دادگاه در امور کیفری برای دفاع از متهم تمهید می‌شود و در راستای استیفای حقوق شهروندی خصوصا محرومان است که به دلیل عدم توانایی مالی حق داشتن وکیل را از خود دور می‌بینند، همچنین قانون‌گذار برای ایجاد دسترسی به عدالت و تمهید راهکارهایی در جهت حمایت از محرومان، مبادرت به موضوع وکالت تسخیری و معاضدتی کرده است که بر مبنای فصل دوم آیین‌نامه قانون وکالت مصوب 19/3/۱۳۱۶ مقنن این راه را باز کرده تا وکالت تسخیری زمینه‌هایی برای تسهیل دسترسی به وکیل باشد و وکالت تسخیری صرفا برای متهم است که در پرونده کیفری قرار گرفته تا استیفای حق دفاع برای او تحقق پیدا کند.
معیار انتخاب وکیل تسخیری کانون وکلاست
علی مجتهدزاده، وکیل پایه‌یک دادگستری، ضمن اشاره به اینکه وکیل تسخیری برای پرونده‌هایی است که جرائمش در صلاحیت دادگاه کیفری یک است و فرد برای دفاع از خود باید وکیل داشته باشد، ادامه می‌دهد: فرد متهم اگر نخواهد یا توان مالی نداشته باشد از طرف کانون وکلا برایش وکیل تسخیری در نظر می‌گیرند که همه وکلا می‌توانند جزء این وکلای تسخیری قرار بگیرند؛ اما توجه داشته باشید که وکیل تسخیری عموما خیلی برای این موضوع انگیزه ندارد؛ این حال اصول اخلاقی و حرفه‌ای وکالت ایجاب می‌کند وقتی وکیل کسی شدید از تمام ظرفیت‌های خودتان برای دفاع از فرد استفاده کنید.
مجتهدزاده اضافه می‌کند: به طور مثال فرض کنید من خیلی به قبول پرونده قتل اعتقاد نداشته باشم و موقعی که برای وکالت پرونده‌ای وکیل تسخیری قتل در نظر گرفته می‌شوم شاید آن بازدهی را نداشته باشم و باید این مسائل را به نحوی جلو ببریم که خود وکیل اعلام آمادگی کند و اگر به عنوان وکیل تسخیری برگزیده باشم باید در دادگاه حاضر شوم و اخلاقا از تمام ظرفیت خود استفاده کنم.
این وکیل می‌گوید: وکیل تسخیری برای وکلا اجبار است و فرض را بر این بگذاریم که وکیل انتخاب‌شده به همه اصول اخلاقی و قانونی هم پایبند است ولی انگیزه لازم برای پیشبرد پرونده را ندارد، البته پول چندانی هم دریافت نخواهد کرد، در کنارش چه بسا به آن کاری که می‌کند هم اعتقاد نداشته باشد، بنابراین همه اینها در کار فرد اثر خواهد داشت. وکیل یک حق‌‌الوکاله خیلی محدود دریافت می‌کند و ممکن است فردی سالی دو بار و فرد دیگر 10 سال یک بار وکیل تسخیری شود که همه اینها در دست کانون وکلاست و معیار انتخاب خودش است.