مورد عجیب ایرلند، قبرس، اتریش و مالت

پس از درخواست رسمی سوئد و فنلاند برای عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، در‌حال‌حاضر تنها چهار کشور عضو اتحادیه اروپا در ناتو حضور ندارند؛ جمهوری ایرلند، قبرس، اتریش و مالت. چرا این کشورها با وجود بحران امنیتی ناشی از حمله روسیه به اوکراین، به ناتو نمی‌پیوندند؟ احتمالا پاسخ به این پرسش برای دو کشور قبرس و جمهوری ایرلند، چالش حاکمیت در یک منطقه جغرافیایی معین و به عبارتی یک مسئله رسما ژئوپلیتیک باشد. جزیره ایرلند که به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است، از یک قرن پیش حاکمیت واحد ندارد؛ شمال در اختیار سلطنت‌طلبان پروتستان حامی اتحاد با بریتانیا و طبیعتا بخشی از ناتو است و جنوب، جمهوری ایرلند، تحت حاکمیت جمهوری‌خواهان «کاتولیک». جمهوری ایرلند تمایلی به تبعیت از سیاست‌های دفاعی همسایه شمالی ندارد. به نوشته یورونیوز، وضعیت در قبرس از این نیز پیچیده‌تر است؛ بخش شمالی و ترک‌نشین، تنها از سوی ترکیه به رسمیت شناخته شده، در‌حالی‌که جنوب یونانی‌نشین همچنان از سوی جامعه جهانی حاکمیت مستقل قبرس است. ترکیه و یونان، دو دولتی که به صورت دوفاکتو (عملی) حاکمیت قبرس را دوپاره کرده‌اند، هر دو عضو ناتو هستند؛ با‌این‌حال چالش اعمال حاکمیت بر این جزیره مدیترانه، امکان اجماع سیاسی و درخواست عضویت در ناتو را نمی‌دهد. قبرس یکی از مقاصد اصلی «سرمایه‌گذاران و کارآفرینان» پرشمار و نه‌چندان خوشنام روسی و اوکراینی است.  درباره اتریش و مالت، احتمالا موقعیت جغرافیایی و تاریخی اهمیت بیشتری دارد. اتریش همسایه مجارستان است؛ کشوری که در بیش از یک دهه گذشته از سوی حکومتی حامی روسیه اداره شده است. تاریخ جنگ جهانی دوم و حتی پیش از آن، تاریخ امپراتوری اتریش-مجارستان نیز در تردید این کشور آلمانی‌زبان محصور در خشکی اروپای مرکزی برای پیوستن به ناتو بی‌تأثیر نیست. بحث‌ در پارلمان اتریش برای خروج از بی‌طرفی و پیوستن به ناتو، برخلاف فنلاند و سوئد، به نتیجه نرسیده است.  مالت که در دوره جنگ سرد بهشت جاسوسان در مدیترانه به شمار می‌رفت، حمایت نظامی دوفاکتوی بریتانیا و اسپانیا را دارد؛ دو کشوری که هر دو عضو ناتو هستند. علاوه بر این چهار کشور، بوسنی‌هرزگوین، صربستان، کوزوو و مولداوی نیز چهار دولت اروپایی دیگر هستند که به عضویت ناتو در‌نیامده‌اند. از زمان انحلال پیمان ورشو در سال ۱۹۹۱ میلادی، عدم تعهد معنایی دیگر یافته و ناظر بر بی‌طرفی صرف در جریان مخاصمات مسلحانه است. در دوره حاضر و در پی گسترش ناتو به شرق، بی‌طرفی در عدم عضویت در این پیمان و همچنین اتحاد رسمی با روسیه معنا می‌شود.