حمایت واشنگتن از تایوان؛ از حرف تا عمل

رئیس‌جمهور آمریکا در یکی از حمایتگرایانه‌ترین اظهارنظرهای یک مقام عالی آمریکایی در قبال تایوان، هشدار داد اگر چین قصد حمله به تایوان را داشته باشد، آمریکا با مداخله نظامی به حکومت پکن پاسخ خواهد داد. بایدن در نشست خبری خود در توکیو در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا آمریکا تمایل به دفاع نظامی از تایوان را خواهد داشت یا نه گفت: «بله، این همان تعهدی است که بر دوش داریم». به‌طور سنتی، ایالات متحده از ارائه صریح ضمانت‌های امنیتی به تایوان -‌آن‌هم در شرایطی که با یکدیگر معاهده دفاعی متقابل ندارد‌- اجتناب کرده، در عوض در قبال حمله احتمالی چین به تایوان سیاست «ابهام راهبردی» را پیش گرفته است.

بر طبق قانون روابط تایوان مصوب سال ۱۹۷۹، در صورت حمله چین به تایوان، ایالات متحده به دفاع از تایوان ملزم نیست اما به تایوان این اطمینان را می‌دهد که در چنین شرایطی از حمایت نظامی لازم برای جلوگیری از هرگونه تغییر یک‌جانبه چین در وضعیت تایوان برخوردار باشد.

این اظهارات بایدن با واکنش تند چین روبه‌رو شد. سخنگوی وزارت خارجه چین «نارضایتی شدید و مخالفت قاطع» پکن را با اظهارات بایدن ابراز کرد. او گفت «چین جایی برای مصالحه یا امتیازدهی در مورد مسائل مربوط به منافع اصلی خود مانند حاکمیت و تمامیت ارضی قائل نیست». سخنگوی وزارت خارجه چین افزود: «چین برای حفظ حاکمیت و منافع امنیتی خود اقدام قاطعانه‌ای انجام خواهد داد و ما به آنچه می‌گوییم، عمل خواهیم کرد». تایوان از اظهارات بایدن استقبال کرده و جوآن او، سخنگوی وزارت امور خارجه این ناحیه، از این اظهارات «صمیمانه استقبال و تشکر کرده است». او گفت: «چالشی که چین برای امنیت تنگه تایوان ایجاد کرده است، نگرانی زیادی را در جامعه بین‌المللی برانگیخته است. تایوان به ارتقای قابلیت‌های دفاعی خود و تعمیق همکاری با ایالات متحده، ژاپن و سایر کشورهای همفکر خود برای دفاع مشترک از امنیت تنگه تایوان و درعین‌حال ارتقای صلح، ثبات، امنیت و رفاه در منطقه هند و اقیانوس آرام ادامه خواهد داد». در این میان، یک مقام کاخ سفید گفت اظهارات بایدن منعکس‌کننده تغییر سیاست ایالات متحده نیست. هنوز مقامات نظامی آمریکا دراین‌باره اظهارنظری نداشته‌اند.

بایدن در دیدار با یوکیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن، گفت هرگونه تلاش چین برای استفاده از زور علیه تایوان «به‌هیچ‌وجه تحمل نخواهد شد» و افزود که این امر «کل منطقه را به هم ریخته و اقدامی مشابه آنچه در اوکراین رخ داد، تلقی خواهد شد». او هشدار داد که در پی حمله روسیه به اوکراین، مسئولیت حمایت از تایوان بیش ‌از‌ پیش بر دوش ایالات متحده خواهد بود. بایدن در مورد چین گفت: «آنها با انجام پروازهای بسیار نزدیک و مانورهایی که انجام می‌دهند، در‌واقع با آتش بازی می‌کنند». رئیس‌جمهور آمریکا تأکید کرد «انتظار» دارد چین دست به اقدامی در جهت حمله به تایوان نزند اما گفت ارزیابی او «به این بستگی دارد که جهان چقدر در برابر عواقب طولانی‌مدت این کار هشدار دهند». او افزود یکی از مواردی که می‌تواند چین را از حمله به تایوان منصرف کند، این است که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، «بهای گزافی برای وحشی‌گری خود در اوکراین بپردازد» تا مبادا چین و سایر کشورها تصور کنند که چنین اقدامی پذیرفتنی است.

بایدن از بیم تشدید تنش با روسیه مجهز به سلاح هسته‌ای، هرگونه احتمال قرارگیری نیروهای آمریکایی در درگیری مستقیم با روسیه را رد کرد اما آمریکا میلیاردها دلار کمک نظامی به اوکراین ارسال کرده است؛ به‌طوری‌که اوکراین توانسته مقاومتی بیش از حد انتظار در برابر حمله روسیه داشته باشد.

این اولین بار نیست که بایدن متعهد به دفاع از تایوان در برابر حمله چین می‌شود اما هر بار مقامات دولتی آمریکا سپس ادعا کرده‌اند تغییری در سیاست آمریکا ایجاد نشده است. در ماه اکتبر گذشته، از بایدن درباره استفاده از ارتش ایالات متحده برای دفاع از تایوان سؤال شده بود و او پاسخ داد: «بله، ما تعهد داریم که این کار را انجام دهیم». این اظهارات بایدن درست قبل از تأیید رسمی پیمان تجاری اقیانوس هند و آرام موسوم به «پیمان هند و پاسیفیک» مطرح شده؛ پیمانی که تایوان از شرکت در آن مستثنا شده است. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، تأیید کرده بود که تایوان جزء دولت‌هایی نیست که بتواند عضو چارچوب اقتصادی اقیانوس هند و آرام باشد. سالیوان گفت ایالات متحده می‌خواهد مشارکت اقتصادی خود با تایوان را یک‌به‌یک و بخشی تعمیق بخشد. بر اساس سیاست «چین واحد»، ایالات متحده پکن را به‌عنوان دولت چین به رسمیت می‌شناسد و با تایوان روابط دیپلماتیک ندارد. با‌این‌حال، ایالات متحده تماس‌های غیر‌رسمی از طریق نمایندگی خود در تایپه را حفظ کرده و به تأمین تجهیزات نظامی برای تایوان ادامه می‌دهد.