دست رد عراق بر سینه چین

وزارت نفت عراق در سال گذشته میلادی پیشنهاد سه قرارداد نفتی با چین را رد کرده است. این قرارداد‌ها به چین امکان سیطره بیشتر بر میادین نفتی عراق را می‌داد که به سبب آن موجب خروج سرمایه‌گذاری سایر غول‌های نفتی از این کشور در شرایط بد اقتصادی می‌شد. مقامات عراقی هنوز درباره مداخله وزارت نفت این کشور اظهارنظری نکرده‌اند. طبق گفته‌های مقامات وزارت نفت عراق، از آغاز سال ۲۰۲۱، برنامه‌های شرکت لوک اویل روسیه و شرکت اکسون موبیل ایالات متحده برای فروش سهام خود در میادین اصلی عراق به شرکت‌های تحت حمایت دولت چین با مداخله‌ وزارت نفت عراق ناکام ماند. به گفته این مقامات حتی شرکت بریتانیایی بریتیش پترولیوم نیز زمانی قصد فروش بخشی از سهام خود به شرکت‌های دولتی چینی را داشت که مقامات عراقی توانستند آنها را از این اقدام منصرف کنند. بیشترین میزان سرمایه‌گذاری خارجی در عراق متعلق به کشور چین است و عراق نیز با دریافت 10و‌نیم میلیون دلار از سوی چین بیشترین میزان بهره‌مندی از تأمین مالی از «طرح یک جاده یک کمربند» را به خود اختصاص داده است؛ اما وقتی سخن از سرمایه‌گذاری مضاعف چین در میادین نفتی عراق می‌شود، اوضاع فرق خواهد کرد؛ چرا‌که به گفته مقامات حوزه نفت عراق سرمایه‌گذاری بیشتر چین در میادین نفتی عراق سبب خروج توأمان شرکت‌های غربی از این کشور خواهد شد. در گفت‌وگویی که هفت نفر از مقامات و مدیران اجرائی عراقی در حوزه نفت انجام دادند، همچنین عنوان شد که احسان عبدالجبار، وزیر نفت عراق، سال گذشته شرکت لوک اویل را از فروش سهام خود در میدان نفتی «غرب قرنه ۲» به شرکت دولتی «ساینوپک» متعلق به چین منصرف کرده است. در جایی دیگر نیز مقامات عراقی توانسته بودند مانع خرید سهام شرکت آمریکایی اکسون موبیل در میدان «غرب قرنه ۱» از سوی چینی‌ها شوند و شرکت بریتانیایی بریتیش پترولیوم را از فروش سهام «میدان رمیله» به چینی‌ها منصرف کنند. در مجموع میدان رمیله و غرب قرنه نیمی از کل تولید نفت خام عراق که پنجمین ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارد، تشکیل می‌دهد.

سایه سیاست بر اقتصاد

مارس سال 2020 بود که قرارداد همکاری ۲۵‌ساله ایران و چین امضا و به‌تازگی عملیاتی شد. روابط رو به گسترش چین با ایران این امکان را برای چین فراهم آورده است تا با بهره‌گیری از نفوذ سیاسی و نظامی ایران در عراق جایگاه بهتری در عراق به دست آورد. علاوه‌بر‌این به گواه قرارداد‌های نفتی چهار سال گذشته، چین در عراق حاشیه سود کمتری نسبت به سایر شرکت‌های غربی برای خود لحاظ می‌کرد؛ اما حساسیت شرکت‌های غربی به حضور فزاینده چین چیزی نیست که عراق از آن چشم‌پوشی کند. برای نمونه شرکت بریتانیایی «شل» در سال ۲۰۱۸ از میدان نفتی مجنون خارج شد. درآمد‌های نفتی در یک دهه گذشته ۹۹ درصد از کل صادرات عراق معادل ۸۵ درصد از بودجه این کشور و 42 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل داده است. البته منصرف‌کردن سایر شرکت‌ها برای باقی‌ماندن در عراق همراه با ارائه مشوق‌هایی بوده است؛ از‌جمله اینکه گفته شده به شرکت لوک اویل پیشنهاد اکتشاف در میدان تازه کشف‌شده «بلوک نفتی ۱۰» داده شده است.