همه شوکه شده‌اند
طرح «استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنجها» را دیده‌ام، همه‌جور فکری کردم و به‌هیچ‌وجه نتوانستم بپذیرم که این طرح احتمالا پیشنویس طرحی از سوی تعدادی از نمایندگانی است که اسامی آنها نیز آنجا آمده است. نمایندگانی که خودشان قانون‌گذار هستند و به قولی یکی از وظایف اصلی‌شان در کشور تسلط بر قوانین اساسی، آیین‌نامه‌ها و تبصره‌های حقوقی و اداری و قانونی است و بعید است این طرح از سوی همه این نمایندگانی که اسمشان آمده، دیده شده باشد.
مصطفی ده‌پهلوان-رئیس مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران: طرح «استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنجها» را دیده‌ام، همه‌جور فکری کردم و به‌هیچ‌وجه نتوانستم بپذیرم که این طرح احتمالا پیشنویس طرحی از سوی تعدادی از نمایندگانی است که اسامی آنها نیز آنجا آمده است. نمایندگانی که خودشان قانون‌گذار هستند و به قولی یکی از وظایف اصلی‌شان در کشور تسلط بر قوانین اساسی، آیین‌نامه‌ها و تبصره‌های حقوقی و اداری و قانونی است و بعید است این طرح از سوی همه این نمایندگانی که اسمشان آمده، دیده شده باشد. من هنوز باور نمی‌کنم که چنین طرحی واقعا توسط نمایندگان دیده شده باشد. نمایندگانی که بی‌شک خیلی از مسائل را رصد می‌کنند و مشاوره‌های کارشناسی مختلفی می‌گیرند. من به‌هیچ‌وجه تا این دقیقه باورم نشده است، هرچند از مدیران ارشد وزارتخانه میراث فرهنگی جویا شدم و آنها تأیید کردند که چنین طرحی یا بگوییم پیشنویس طرحی در مجلس دیده شده است و خود وزارتخانه هم گروهی را در نظر گرفته‌اند که آن را بررسی کنند و نظرات کارشناسی و فنی وزارتخانه در این حوزه را به مجلس رسما اعلام کنند؛ اما از زمانی که این طرح بین گروه‌های مختلف باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به میراث، دارد دست به دست می‌چرخد، واقعا همه شوکه شده‌اند. اگر این طرح واقعیت داشته باشد، به‌هیچ‌وجه نمی‌توان آن را قبول کرد. می‌شود گفت وقیح‌ترین و فجیع‌ترین طرحی است که تاکنون درباره آثار تاریخی کشورمان دیده شده است. حتی بگوییم روی پادشاهان قاجار در تاراج و غارت مواریث این کشور را سفید کرده‌اند. در یک کلام این طرح یک شبیخون فرهنگی مهیب است. بدون تردید این طرح، طرح شومی است و روشن می‌سازد که نمایندگان ما، نمایندگانی که حداقل می‌دانم این طرح را تأیید و امضا کرده‌اند و احتمالا به مجلس پیشنهاد داده‌اند، درک و برداشت درستی از میراث فرهنگی، از باستان‌شناسی، از تاریخ این کشور، هویت و ساختارهای اداری، حقوقی، علمی و فرهنگی ندارند و به گمراهی رفته‌اند. نام ننگین این طرح «استفاده بهینه از آثار باستانی و گنجها!!!!!» نشان می‌دهد حفاران قاچاق، شیادان و کلاهبردانی که در فضای مجازی آنها را می‌بینیم، تأثیرشان روی نمایندگان مجلس از تأثیر قشر علمی، فرهنگی و فرهیخته این کشور بیشتر است و جای تأسف دارد. اگر قرار باشد نمایندگان ما در حوزه‌های مختلف کشور، این‌چنین ناشیانه تصمیم بگیرند، کشور در مسائل مختلف رو به ویرانی خواهد نهاد و ما در سراشیبی سقوط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی قرار داریم. من نمی‌توانم واقعا وارد جزئیات بشوم که بگویم کجاهای این طرح مشکل دارد. من باید بگویم که همه جای این طرح مشکل دارد. همه جای آن اصلا قابل پذیرش نیست. گویا این طرح را مافیای قاچاق آثار تاریخی نوشته‌اند تا نمایندگان محترم مجلس! مگر می‌شود کسی که رشته باستان‌شناسی خوانده باشد، تاریخ خوانده باشد و رشته‌های مرتبط، بتواند کاوش کند، بتواند حفاری علمی داشته باشد. ما حتی باستان‌شناسانمان را که به آنها مجوز کاوش می‌دهیم، باید چندین دوره آموزش دیده باشند، در هیئت‌های مختلف حضور فعال داشته باشند به‌عنوان عضو هیئت، کسب تجربه کرده باشند تا آن موقع بتوانند کلنگ بزنند و ما به آنها مجوز بدهیم. کاوش باستان‌شناسی با حضور ده‌ها متخصص در حوزه‌های مختلف علمی از قبیل پزشکی، شیمی، زمین‌شناسی، جغرافیای طبیعی، متخصصان مستندنگاری (عکاسی و نقشه‌برداری) و... و پس از انتقال یافته‌ها به موزه‌ها و آزمایشگاه‌ها پژوهش‌های موشکافانه و با صرف زمان زیاد انجام می‌گیرد. حدود سه دهه است که علوم پزشکی، علوم پایه، فنی و مهندسی و... به صورت هدفمند به یاری پژوهش‌های مرتبط با میراث فرهنگی آمده‌اند. اهم این پژوهش‌ها در حوزه باستان‌شناسی و مرمت آثار و ابنیه به انجام رسیده‌اند. باستان‌شناسی از حوزه نظر تا حوزه‌های بنیادی و کاربردی علمی خود، دست در دست علوم دیگر نهاده و بهره‌های زیادی از علوم میان‌رشته‌ای یا به عبارتی علوم ترکیبی گرفته است. باستان‌شناسی امروزه به دنبال حوزه‌های جدیدی از زندگی انسان است، حوزه‌هایی از قبیل باستان ژنتیک‌شناسی، باستان انگل‌شناسی، دیرین اقلیمشناسی، پالئوپاتولوژی (بیماری‌های کهن)، دیرین اقلیمشناسی، باستان‌شناسی جنایی، باستان جانورشناسی، باستان گیاه‌شناسی، متالوگرافی و متالوژی باستان، باستان‌شناسی ادراکی، باستان‌شناسی اجتماعی، باستان‌شناسی سیاسی، باستان‌شناسی دریایی، باستان‌شناسی صنعتی و... . باستان‌شناسان برای فعالیت در این حوزه‌ها باید از متخصصان و پژوهشگران رشته‌هایی از قبیل انسان‌شناسی جسمانی و فرهنگی، پزشکی، شیمی، متالوژی، زمین‌شناسی، جغرافیای طبیعی، گیاه‌شناسی، دامپزشکی، جامعه‌شناسی و... یاری بگیرند. ما شوربختانه نتوانستیم نمایندگان و مدیرانمان را در این زمینه آگاه کنیم که کاربرد میراث فرهنگی و باستان‌شناسی در جامعه امروز چیست و هنوز باستان‌شناسان را به عنوان کارشناسانی می‌بینند که می‌روند گنجها را درمی‌آورند، در موزه‌ها می‌گذارند و احتمالا تعدادی از آنها را می‌فروشند. بحث اینکه تجارت اشیا و یافته‌هایی که از کاوش‌ها به دست می‌آید، خودش یعنی غارت آثار تاریخی. یعنی خروج آثار تاریخی که خط قرمز قوانین جمهوری اسلامی است. من اصلا مانده‌ام، شوکه شده‌ام که باید چه کرد. برایم غیر قابل باور است، وامصیبتاست و باید شک کرد به نمایندگانی که در این حوزه‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند.
