باتلاق دیپلماتیک مراکش

مراکش به دلیل تنش با متحدانش مانند آمریکا و خصومت فزاینده با دشمنانش مانند الجزایر، به‌تدریج خود را از لحاظ دیپلماتیک منزوی می‌کند. فراتر از مدیریت عجولانه دولت درباره همه‌گیری کووید 19، تهاجم تدریجی به حقوق بشر و آزادی بیان و نرخ بی‌کاری در کشور که از سال 2001 به اوج خود رسیده، این کشور را دچار ناکامی‌های دیپلماتیک زیادی کرده است. روابط مراکش و ایالات متحده دیگر وضعیت خوبی ندارد. در واقع، همان‌طورکه لایحه تخصیص بودجه و قانون مجوز دفاع ملی (NDAA) برای سال مالی 2022 نشان می‌دهد، رباط دیگر از حمایت بی‌دریغ واشنگتن برخوردار نیست. این دو لایحه به‌ویژه شامل تغییرات مهمی درباره مراکش و صحرای غربی هستند. عدم تمایل به ارائه کمک‌های نظامی یا امتناع از فروش پهپادهای تهاجمی به مراکش همگی حاکی از سردی روابط دو کشور است. بااین‌حال مراکش از زمان ایجاد ایالات متحده همواره تحت‌الحمایه محافل سیاسی آمریکا بوده است. مراکش همچنین اولین کشوری بود که در سال 1777 استقلال خود را از ایالات متحده به رسمیت شناخت؛ بنابراین برای درک وضعیت فعلی باید به سال 2015 برگردیم، زمانی که پادشاه محمد ششم متعهد شد تا 12 میلیون دلار به بنیاد کلینتون بپردازد و در نتیجه عملا با دونالد ترامپ مخالفت کرد. در طول مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری 2016 و همچنین در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، مراکش در تیررس رئیس‌جمهور وقت آمریکا قرار گرفت و هیچ ملاقات رسمی‌ای بین سران دو کشور انجام نشد. تنها در پایان دوران ریاست‌جمهوری، دونالد ترامپ با به‌رسمیت‌شناختن حاکمیت مراکش بر سرزمین مورد مناقشه صحرای غربی در ازای عادی‌سازی روابط با اسرائیل تغییر جهت داد. این تصمیم یک‌جانبه به‌شدت مورد انتقاد بسیاری از شخصیت‌های سیاسی در تشکیلات آمریکایی، اعم از دموکرات و جمهوری‌خواه قرار گرفت. آنها ادعای پادشاهی مراکش را غیرقانونی می‌دانند و خواهان تجدیدنظر جو بایدن در تصمیم سلف خود هستند. تحکیم حاکمیت مراکش بر قلمرو صحرا برای دولت بایدن که در این زمینه بی‌طرف مانده مشکل است، اما از سوی دیگر قادر به عقب‌نشینی از این رویکرد و به‌خطرانداختن روابط پادشاهی مراکش و اسرائیل نیست. از زمان انتصاب ناصر بوریطه به‌عنوان وزیر خارجه مراکش در سال 2017، روابط این کشور با بسیاری از کشورهای دیگر دنیا به‌وضوح بدتر شده است. در واقع، از مارس 2021 مراکش و آلمان دیگر هیچ ارتباط دیپلماتیکی ندارند. در ماه می ‌2021، رباط سفیر مراکش در اسپانیا را فراخواند و به‌دلیل کاهش محدودیت‌های مرزی سبب هجوم گسترده مهاجران به منطقه سئوتا در اسپانیا واقع در شمال آفریقا شد.

اتهام شنود مکالمات تلفنی رئیس‌جمهور فرانسه و مقامات و روزنامه‌نگاران فرانسوی توسط سرویس‌های مخفی مراکش که در جولای 2021 مطرح شد، باعث افزایش تنش میان فرانسه و مراکش شد. در سطح اتحادیه اروپا نیز دیوان دادگستری در سپتامبر 2021 تصمیم به لغو مبادلات کشاورزی و شیلات بین مراکش و اتحادیه اروپا گرفت. علاوه بر عملکرد مورد انتقاد وزیر امور خارجه مراکش، سایر تصمیمات دیپلماتیک نیز تأکیدی بر افول دیپلماسی این کشور است. انتصاب خاخام اسرائیلی-مراکشی یوشیاهو یوسف پینتو، مسئول اجرای قانون کوشر (انطباق خوراک با قوانین یهودیت) در مراکش و ایفای نقش به‌عنوان رهبر لابی‌های مراکشی در سطح بین‌المللی، دلیل مناسبی برای این مدعاست. در واقع این خاخام به اتهام تلاش برای رشوه‌خواری به یک سال زندان در اسرائیل محکوم شد که به‌طور غیرمستقیم تأثیر بسزایی بر تضعیف قدرت و اعتبار دیپلماسی مراکش داشت؛ بنابراین مراکش که آشکارا دیپلماسی خصمانه و تهاجمی را اعمال می‌کند، در شیب خطرناکی قرار دارد که می‌تواند منجر به درگیری‌های منطقه‌ای به‌ویژه با بزرگ‌ترین دشمنش یعنی الجزایر و همچنین انزوا و دوری این کشور از متحدانش شود.

مراکش به دلیل تنش با متحدانش مانند آمریکا و خصومت فزاینده با دشمنانش مانند الجزایر، به‌تدریج خود را از لحاظ دیپلماتیک منزوی می‌کند. فراتر از مدیریت عجولانه دولت درباره همه‌گیری کووید 19، تهاجم تدریجی به حقوق بشر و آزادی بیان و نرخ بی‌کاری در کشور که از سال 2001 به اوج خود رسیده، این کشور را دچار ناکامی‌های دیپلماتیک زیادی کرده است. روابط مراکش و ایالات متحده دیگر وضعیت خوبی ندارد. در واقع، همان‌طورکه لایحه تخصیص بودجه و قانون مجوز دفاع ملی (NDAA) برای سال مالی 2022 نشان می‌دهد، رباط دیگر از حمایت بی‌دریغ واشنگتن برخوردار نیست. این دو لایحه به‌ویژه شامل تغییرات مهمی درباره مراکش و صحرای غربی هستند. عدم تمایل به ارائه کمک‌های نظامی یا امتناع از فروش پهپادهای تهاجمی به مراکش همگی حاکی از سردی روابط دو کشور است. بااین‌حال مراکش از زمان ایجاد ایالات متحده همواره تحت‌الحمایه محافل سیاسی آمریکا بوده است. مراکش همچنین اولین کشوری بود که در سال 1777 استقلال خود را از ایالات متحده به رسمیت شناخت؛ بنابراین برای درک وضعیت فعلی باید به سال 2015 برگردیم، زمانی که پادشاه محمد ششم متعهد شد تا 12 میلیون دلار به بنیاد کلینتون بپردازد و در نتیجه عملا با دونالد ترامپ مخالفت کرد. در طول مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری 2016 و همچنین در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، مراکش در تیررس رئیس‌جمهور وقت آمریکا قرار گرفت و هیچ ملاقات رسمی‌ای بین سران دو کشور انجام نشد. تنها در پایان دوران ریاست‌جمهوری، دونالد ترامپ با به‌رسمیت‌شناختن حاکمیت مراکش بر سرزمین مورد مناقشه صحرای غربی در ازای عادی‌سازی روابط با اسرائیل تغییر جهت داد. این تصمیم یک‌جانبه به‌شدت مورد انتقاد بسیاری از شخصیت‌های سیاسی در تشکیلات آمریکایی، اعم از دموکرات و جمهوری‌خواه قرار گرفت. آنها ادعای پادشاهی مراکش را غیرقانونی می‌دانند و خواهان تجدیدنظر جو بایدن در تصمیم سلف خود هستند. تحکیم حاکمیت مراکش بر قلمرو صحرا برای دولت بایدن که در این زمینه بی‌طرف مانده مشکل است، اما از سوی دیگر قادر به عقب‌نشینی از این رویکرد و به‌خطرانداختن روابط پادشاهی مراکش و اسرائیل نیست. از زمان انتصاب ناصر بوریطه به‌عنوان وزیر خارجه مراکش در سال 2017، روابط این کشور با بسیاری از کشورهای دیگر دنیا به‌وضوح بدتر شده است. در واقع، از مارس 2021 مراکش و آلمان دیگر هیچ ارتباط دیپلماتیکی ندارند. در ماه می ‌2021، رباط سفیر مراکش در اسپانیا را فراخواند و به‌دلیل کاهش محدودیت‌های مرزی سبب هجوم گسترده مهاجران به منطقه سئوتا در اسپانیا واقع در شمال آفریقا شد.

اتهام شنود مکالمات تلفنی رئیس‌جمهور فرانسه و مقامات و روزنامه‌نگاران فرانسوی توسط سرویس‌های مخفی مراکش که در جولای 2021 مطرح شد، باعث افزایش تنش میان فرانسه و مراکش شد. در سطح اتحادیه اروپا نیز دیوان دادگستری در سپتامبر 2021 تصمیم به لغو مبادلات کشاورزی و شیلات بین مراکش و اتحادیه اروپا گرفت. علاوه بر عملکرد مورد انتقاد وزیر امور خارجه مراکش، سایر تصمیمات دیپلماتیک نیز تأکیدی بر افول دیپلماسی این کشور است. انتصاب خاخام اسرائیلی-مراکشی یوشیاهو یوسف پینتو، مسئول اجرای قانون کوشر (انطباق خوراک با قوانین یهودیت) در مراکش و ایفای نقش به‌عنوان رهبر لابی‌های مراکشی در سطح بین‌المللی، دلیل مناسبی برای این مدعاست. در واقع این خاخام به اتهام تلاش برای رشوه‌خواری به یک سال زندان در اسرائیل محکوم شد که به‌طور غیرمستقیم تأثیر بسزایی بر تضعیف قدرت و اعتبار دیپلماسی مراکش داشت؛ بنابراین مراکش که آشکارا دیپلماسی خصمانه و تهاجمی را اعمال می‌کند، در شیب خطرناکی قرار دارد که می‌تواند منجر به درگیری‌های منطقه‌ای به‌ویژه با بزرگ‌ترین دشمنش یعنی الجزایر و همچنین انزوا و دوری این کشور از متحدانش شود.